Żelazo

< powrót

Część żelaza jest bezpośrednio wykorzystywana przez komórki układu erytroblastycznego do produkcji hemoglobiny, pozostałość gromadzi się w postaci ferrytyny, głównie w wątrobie i śledzionie oraz innych narządach. Żelazo zmagazynowane w organizmie pozostaje w dynamicznej równowadze z tym, które znajduje się w surowicy, gdzie jest transportowane w surowicy krwi w połączeniu z białkiem nośnikowym którym jest transferyna. W mięśniach żelazo wchodzi w skład mioglobiny, czerwonego barwnika mięśni, który odbiera tlen od krwinek czerwonych i wykorzystuje go do pracy mięśni. Żelazo jest też niezbędne do wytwarzania niektórych enzymów biorących udział w procesach utleniania. Żelazo wiąże również dwutlenek węgla w hemoglobinie i transportuje go do płuc, skąd jest on usuwany. Żelazo wpływa na proces wzrostu, zwiększa odporność organizmu, zapobiega zmęczeniu.

Jest składnikiem hemoglobiny, czyli substancji, dzięki której czerwone krwinki mogą przenosić tlen po całym organizmie. Bez tlenu komórki nie mogłyby żyć, dlatego cały czas musisz dbać o to, aby przyjmować odpowiednie dawki tego pierwiastka. Jeśli w diecie brakuje żelaza, nie może powstać hemoglobina, co prowadzi do anemii. Objawia się ona osłabieniem i uczuciem zmęczenia, trudnością w koncentracji i skróceniem oddechu, uczuciem kołatania serca.

Żelazo jest szczególnie ważne u kobiet, które miesiączkują. Co miesiąc tracisz pewne ilości tego pierwiastka razem z krwią miesiączkową. Aby zapobiec niedoborowi żelaza, sięgaj po czerwone mięso, kurczaka, jaja czy ryby. Żelazo pochodzące z produktów zwierzęcych łatwo wchłania się z jelit. Pierwiastek ten występuje też w zbożach, fasoli, kaszy oraz warzywach i owocach. Niestety, w roślinach jest on w trudno przyswajalnej formie. Żelazo wchłania się lepiej, jeśli występuje w parze z witaminą C. Sok z pomarańczy ułatwi twojemu organizmowi wykorzystanie tego pierwiastka.

Choroba niedoborowa:

• niedokrwistość wywołana niedoborem żelaza

Nadmiar

Zbyt duża zawartość żelaza może odkładać się w wątrobie, trzustce i w innych narządach powodując tzw. hemochromatozę. Objawy zatrucia u dorosłych zdrowych osób są rzadkie. U dzieci natomiast w związku z możliwością hemochromatozy idiopatycznej (nadmiernego wchłaniania żelaza i odkładania się w narządach) śmiertelna może być dawka 3g. Przedawkowanie żelaza powoduje wzrost ryzyka zachorowania na choroby serca oraz choroby nowotworowe w szczególności raka odbytnicy.

Toksyczność: Objawy zatrucia u dorosłych zdrowych osób są rzadkie. U dzieci natomiast w związku z możliwością hemochromatozy idiopatycznej (nadmiernego wchłaniania żelaza i odkładania w narządach) śmiertelna może być dawka 3 g.

Źródło

Są dwa źródła żelaza: żelazo hemowe, które jest łatwo przyswajalne przez organizm i żelazo nie hemowe zawarte miedzy innymi w roślinach które jest znacznie trudniej przyswajalne przez organizm. Przyswajalność żelaza zależy od wielu czynników np. witaminy C. Takie składniki jak sole wapnia, fosforu, mleko, sery, herbata (tanina), kawa i fityniany znajdujące się w nasionach zbóż zaburzają przyswajanie żelaza. Średnio tylko 10% zawartego w pokarmach żelaza jest w stanie przyswoić organizm zdrowego człowieka. W pokarmach pochodzenia zwierzęcego (żółtka jaj, wątroba, mięso, płucka, cynadry oraz kaszanka, czarny salceson i czernina) około 40% żelaza występuje w łatwo przyswajalnej postaci hemowej (mioglobina, hemoglobina). Jego przyswajalność z pokarmów wynosi około 20%. W produktach spożywczych pochodzenia roślinnego (fasola, brokuły, groch, szpinak, orzechy, fasola, melasa, suszone brzoskwinie, owsianka) żelazo jest w postaci trudno przyswajalnej, niehemowej i jego przyswajanie dochodzi do 5%.

Żelazo

Fakty

• składnik mineralny niezbędny do życia, konieczny do wytwarzania hemoglobiny wchodzącej w skład krwinek czerwonych, mioglobiny (będącej czerwonym pigmentem mięśni) i innych enzymów

• żelazo i wapń to dwa składniki mineralne, których największe niedobory stwierdza się wśród Polaków

• tylko 8% z ogólnej ilości spożywanego żelaza jest wchłaniane i przekazywane do krwi

• w organizmie człowieka ważącego około 70 kg. żelazo występuje w ilości około 4 g. głównym odbiorcą żelaza jest hemoglobina zawarta w krwinkach czerwonych, które rozpadają się co 120 dni, ponadto żelazo występuje w związkach z białkiem jako ferrytyna oraz w tkankach w postaci mioglobiny

• dzienne zapotrzebowanie w diecie osób dorosłych oraz matek karmiących wynosi 10-15 mg. jedynie dla kobiet w ciąży proponuje się normę 30 mg.

• w ciągu miesiąca kobiety tracą prawie dwukrotnie więcej żelaza niż mężczyźni

• miedź, kobalt, mangan i Wit. C są niezbędne do wchłaniania żelaza

• żelazo jest konieczne do prawidłowego metabolizmu witamin z grupy B

Korzyści:

• wpływa na proces wzrostu

• zwiększa odporność organizmu

• zapobiega zmęczeniu

• zapobiega niedokrwistości spowodowanej niedoborem żelaza i leczy ją

• nadaje skórze zdrowy wygląd

Źródła naturalne:

• wątroba wieprzowa

• nerki

• wątroba i serce wołowe

• czerwone mięso

• żółtka jaj

• ostrygi

• orzechy

• fasola

• melasa

• suszone brzoskwinie

• owsianka