Jod
Jod
Jest niezbędny dla prawidłowego działania tarczycy. Jod wpływa na tarczycę będąc składnikiem produkowanych przez nią hormonów: tyroksyny i trójjodotyroniny, które regulują przemiany energetyczne, wzrost, rozmnażanie, syntezę białek, rozwój i pracę mózgu oraz układu nerwowego. Pomaga w utrzymaniu zdrowej skóry, włosów, paznokci i zębów. W ciele człowieka znajduje się od 15 do 30 miligramów jodu z czego dwie trzecie ogólnej ilości jodu znajduje się w tarczycy.
Niedobór - Niedobór jodu prowadzi do niedoczynności tarczycy i powstania na szyi wola endemicznego. W przebiegu niedoczynności tarczycy obserwuje się: zmęczenie i brak energii, zaburzenia pamięci i sprawności intelektualnej, depresję, dreszcze, bóle stawów, upośledzenie słuchu, wypadanie włosów, podatność na przeziębienia i infekcje dróg oddechowych, objawy przyspieszonego starzenia się, przyrost masy ciała Stany niedoboru jodu w okresie ciąży mogą prowadzić do niedorozwoju płodu, zarówno fizycznego jak i umysłowego, zwanego kretynizmem.
Nadmiar - Nie są znane objawy zatrucia czy nadmiaru jodu spowodowane jodem naturalnym. Dopiero ponad dwudziestokrotne przekraczanie dawek jest szkodliwe i doprowadza do nadczynności tarczycy i powstawanie wola. Stan ten objawia się nadpobudliwością, przyspieszeniem pracy serca, przyspieszonym metabolizmem, nieodpornością na podwyższoną temperaturę, chudnięciem, niepokojem i wytrzeszczem oczu.
Źródło - Jod występuje w wodzie, powietrzu (zwłaszcza w okolicach nadmorskich), w glebie, a więc również w produktach roślinnych wyhodowanych na bogatym w jod podłożu. Bogatym źródłem jodu są ryby morskie, owoce morza oraz sól nie oczyszczona lub jodowana, drożdże, morszczyn, cebula.
Fakty
dwie trzecie ogólnej ilości jodu znajduje się w tarczycy
tarczyca kontroluje metabolizm organizmu, jod zaś wpływa na tarczycę będąc składnikiem produkowanych przez nią hormonów
niedobór tego składnika powoduje spowolnienie umysłowe, przyrost masy ciała i brak energii
dzienne zapotrzebowanie w diecie osób dorosłych wynosi 150 mcg.
Korzyści
pomaga w spalaniu nadmiernych ilości tłuszczu
wywiera wpływ na proces wzrostu
jest jednym z czynników zwiększających energie życiową
poprawia sprawność umysłową
pomaga w utrzymaniu zdrowej skóry, włosów, paznokci i zębów
Choroba niedoborowa wole, niedoczynność tarczycy
Źródła naturalne - morszczyn, warzywa rosnące na glebie bogatej w jod, cebula oraz żywność pochodzenia morskiego
Suplementacja - jod dostępny jako składnik preparatów wielowitaminowych i wielomineralnych w dawce przeciętnej około 0,15 mg.
Toksyczność - nie są znane przypadki zatrucia jodem naturalnym, natomiast dawka powyżej 2 mg. nie jest polecana
Czynniki szkodliwe - procesy przetwórstwa żywności, gleby ubogie w jod.
Uwaga!
chociaż jod wraz z morszczynem wchodzi w skład wielu preparatów witaminowych i mineralnych, odradzam przyjmowanie preparatów bez uprzedniego porozumienia się z lekarzem.
należy pamiętać że wielu krajach na terenach ubogich w jod używa się soli jodowanej
osoby które jedzą duże ilości kapusty surowej, mogą mieć niedobory jodu, gdyż w kapuście są czynniki goitrogenne (wolotwórcze), które utrudniają jego wchłanianie.
Ciekawostki:
niedobór jodu jest jednym z najbardziej powszechnych niedoborów składników pokarmowych na świecie. Wzbogacanie soli jodem jest stosowane w celu zapewnienia prawidłowego spożycia tego pierwiastka,
długotrwałe spożywanie roślin krzyżowych, a więc przede wszystkim kapusty, kalafiora, brukselki i soi, przy jednocześnie niewielkiej zawartości jodu w diecie, może przyczyniać się do istnienia niedoborów jodu. Czynniki wolotwórcze zawarte są również w rzepie i brukwi. Dotyczy to przede wszystkim warzyw surowych. Gotowanie bowiem zmniejsza zawartość tych niekorzystnych substancji o ponad 30%,
jod jest dobrze wchłaniany przez przewód pokarmowy, błony śluzowe narządu oddechowego i przez skórę.
Niedobór i nadmiar
Przyczyn powiększenia tarczycy nie należy upatrywać tylko w braku jodu w diecie. Wolotwórcze działanie mają też metale ciężkie (np. fluor, kadm, rtęć, ołów) obecne w zatrutym środowisku i niedobór innych pierwiastków śladowych (selenu, magnezu, miedzi). Jednak dla utrzymania prawidłowych funkcji tarczycy, która produkuje z jodu swoje hormony, tylko ten pierwiastek ma tak istotne znaczenie. Zdarzają się także sytuacje odwrotne, kiedy nadmiar jodu grozi powstaniem nadczynności gruczołu i chorobą Gravesa-Basedowa, z porażeniem mięśni oka oraz charakterystycznym wytrzeszczem gałki ocznej.
U tych osób przyjmowanie jodu nie jest zalecane, sama zaś choroba ma najczęściej podłoże autoimmunologiczne. Kobiety, ze względu na większą wrażliwość na grę hormonalną oraz wpływ estrogenów, mają podwyższoną skłonność do zapadania na choroby autoimmunologiczne – a zatem nadczynność tarczycy występuje u nich kilkakrotnie częściej niż u mężczyzn (niedoczynność, często występująca w postaci choroby Hashimoto, również przytrafia się kobietom aż 5-krotnie częściej niż mężczyznom).
Lekka niedoczynność ma zwykle łagodny przebieg, ale zdarza się często – jej rozpowszechnienie w ogólnej populacji (zwłaszcza wśród starszych kobiet) szacowane jest nawet na 10%. Powiększenie gruczołu tarczowego, spowodowane jego niedoczynnością, może być jednak niebezpiecznym czynnikiem ryzyka w chorobie nowotworowej. W Polsce wzrasta liczba zachorowań na raka tarczycy, szczególnie poza obszarem nadmorskim, czyli tam, gdzie niedobory jodu są największe. Warto więc w porę pomyśleć o profilaktyce i nie dać się zaskoczyć poważnym konsekwencjom braku zainteresowania tym drobnym – choć bezcennym – narządem.