Wapń
Wapń
Ze wszystkich składników mineralnych ma największy udział w budowie organizmu. Wapń i fosfor, pozostając ze sobą we wzajemnym stosunku dwa do jednego, zapewniają prawidłowy stan kości i zębów. Rola tego pierwiastka jest więc bardzo istotna szczególnie w procesie kształtowania się tkanki kostnej u dzieci i młodzieży, gdy kości rosną i stają się twardsze. Wapń w organizmie niemal w całości odkładany jest w kościach i zębach. Warunkiem prawidłowego wchłaniania wapnia jest dostateczna ilość witaminy D w organizmie. Wapń i magnez natomiast utrzymują prawidłową czynność układu sercowo-naczyniowego. Wapń odpowiada bierze udział w procesach krzepnięcia krwi oraz prawidłowym działaniu układu nerwowego i mięśniowego. Bez niego serce, mięśnie i układ nerwowy nie mogłyby działać prawidłowo. Jego najważniejszą rolą jest właśnie budowanie szkieletu, to dzięki niemu twoje kości i zęby są zdrowe i mocne. Pierwiastek ten cały czas wędruje z kości do krwi i z powrotem. Jeśli nie ma wystarczającej ilości, organizm pobiera go z kości, osłabiając ich strukturę. Z wiekiem równowaga między niszczeniem i odbudową szkieletu zostaje zakłócona i wapń coraz trudniej się w niego wbudowuje. Kości staja się słabsze, łatwiej się łamią, a w późnym wieku rozwija się osteoporoza. Należy dbać o to, aby przez całe życie w diecie było dużo wapnia. Wtedy nie będzie go brakować we krwi i kości będą mogły go magazynować na zapas.
Niedobór
Przy deficycie wapnia mogą wystąpić odznaki jak: skurcze mięśni, uczucie mrowienia i drętwienia w rękach i nogach, ból w stawach, zwolnienie tętna. Następnymi objawami są: bicie serca, krwotoki, zaburzenia snu, stany lękowe, zaburzenia chodu, złamania kości, zaburzenia wzrostu u dzieci. Ponieważ prawie 99 proc. wapnia znajduje się w zębach i kościach dlatego jego niedobór prowadzi do osteomalacji (rozmiękanie kości), osteoporozy, próchnicy zębów i krzywicy.
Choroba niedoborowa: krzywica, osteomalacja, osteoporoza
Nadmiar
Nadmiar wapnia w pożywieniu, zwykle powyżej 2000 mg może powodować zaparcia i zwiększa ryzyko infekcji dróg moczowych.
Źródło
Znaczne ilości wapnia zawiera m. in. mleko i produkty mleczne, sery, soja, sardynki, łosoś, orzeszki ziemne, orzechy włoskie, nasiona słonecznika, jarmuż, fasola, brokuły, jaja, szpinak, buraki i rabarbar.
Należy pamiętać, że kwas szczawiowy zawarty w szczawiu, szpinaku i rabarbarze oraz kwas fitynowy zawarty w produktach zbożowych i strączkowych utrudnia wchłanianie wapnia z przewodu pokarmowego.
Fakty
wapń spośród wszystkich składników mineralnych na największy udział w budowie organizmu
wapń i fosfor pozostaje ze sobą we wzajemnym stosunku dwa do jednego, zapewniając prawidłowy stan kości i zębów
wapń i magnez natomiast utrzymują prawidłową czynność układu sercowo-naczyniowego
wapń w organizmie niemal w całości (od 900-1350 g) odkładany jest w kościach i zębach
wapń pochodzący z rozpadu starych komórek kostnych jest ponownie wchłaniany w prawie 20% i przeznaczony do budowy nowych komórek
warunkiem prawidłowego wchłaniania wapnia jest dostateczna ilość Wit. D w organizmie
zapotrzebowanie dzienne na wapń w diecie osób dorosłych wynosi od 800-1200 mg
w diecie Polaków stwierdza się znaczne niedobory wapnia i żelaza
Korzyści
kształtuje kościec i zęby
utrzymuje prawidłową pracę serca
łagodzi bezsenność
bierze udział w metabolizmie żelaza
uczestniczy w przekazywaniu impulsów w obrębie układu nerwowego
Suplementacja
Najczęściej stosowane są tabletki od 250-500 mg.
Ostatnio rezygnuje się z suplementów zawierających wyciągi z kości.
Poleca się natomiast glukonian wapnia uzyskiwany z naturalnych źródeł roślinnych lub laktonian wapnia uzyskiwany z cukru mlecznego.
Należy podkreślić że najlepszą formą suplementacji są preparaty zawierające wapń w formie dobrze przyswajalnej-chelatowy.
Wapń występuje także w różnych preparatach wielowitaminowych i mineralnych.
Toksyczność
Przekroczenie dawki dziennej 2000 mg może doprowadzić do hiperkalcemii, ponadto mogą wystąpić zaparcia oraz ryzyko wystąpienia zakażeń układu moczowego.
Czynniki szkodliwe
duże ilości tłuszczu, kwas szczawiowy (znajdujący się w czekoladzie, szpinaku, burakach ćwikłowych, pietruszce, zielonym groszku i rabarbarze) oraz kwas fitynowy (znajdujący się w ziarnie) utrudniają wchłanianie wapnia.
Rady
Przy bólach pleców może przynieś ulgę przyjmowanie dobrze przyswajalnych preparatów wapnia. Zwiększone spożycie wapnia często łagodzi bóle miesiączkowe. Kości drobiu zawierają duże ilości wapnia toteż nawyk ich obgryzania może być korzystny. Przyjmując dawkę dzienną wapnia powyżej 1500 mg osoby skłonne do zakażeń moczowych powinny pić sok z żurawin. Zwiększone spożycie wapnia usuwa również skutecznie u dzieci nocne bóle kończyn, spowodowane szybkim wzrostem. Osoby spożywające nisko procentowe alkohole (piwo) powinny być świadome że wzrasta w ich organizmie poziom fosforu, który może doprowadzić do obniżenia poziomu wapnia.
Wapń współdziała najlepiej z Wit. A, C, D oraz żelazem, magnezem, fosforem, należy pamiętać, że między wapniem a fosforem istnieje wzajemna równowaga, której zakłócenie może spowodować wyczerpywanie się rezerw wapnia w organizmie.
Nowsze badania wykazały że połączenie wapnia, magnezu, Wit. D i pierwiastka śladowego boru (w dawce 3 mg dziennie) wykazuje niezwykle skuteczne działanie zapobiegające osteoporozie.
Ciekawostki:
wapń stanowi około 2% masy ciała dorosłego człowieka; 99% tej ilości zawarte jest w kościach i zębach,
stopień wchłaniania wapnia zależy od składu pożywienia, zawartości błonnika, pH w jelicie cienkim (lepsze przyswajanie w kwaśnym odczynie), szybkości przesuwania się treści pokarmowej w jelicie, rodzaju związku w jakim wapń występuje i stosunku wapnia do fosforu. Bardzo dobre warunki do przyswajania występują, gdy wapń dostaje się z białkiem i laktozą, ważna też jest obecność witaminy D. Negatywnie wpływają na przyswajalność: kwas fitynowy, kwas szczawiowy,
prawidłowe spożycie wapnia w dzieciństwie i w okresie dojrzewania zapewnia prawidłowe kostnienie i uwapnienie kośćca oraz minimalizuje ryzyko wystąpienia osteoporozy w wieku późniejszym.