प्रश्नाभ्यास:

2. एकपदेन उत्तरत-

(क) का विहसति?

उत्तरम्- धरणी विहसति।

(ख) किम् विकसति?

उत्तरम्- कमलम् विकसति।

(ग) व्याघ्रः कुत्र गर्जति?

उत्तरम्- व्याघ्रः विपिने गर्जति।

(घ) हरिणः किं खादति?

उत्तरम्- हरिणः नवघासम् खादति।

(ङ) मन्दं कः गच्छति?

उत्तरम्- मन्दं उष्ट्रः गच्छति।

3. रेखाङ्कितपदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-

(क) सलिले नौका सेलति।

उत्तरम्- सलिले का सेलति?

(ख) पुष्पेषु चित्रपतङ्गाः डयन्ते।

उत्तरम्- कुतः चित्रपतङ्गाः डयन्ते?

(ग) उष्ट्रः पृष्ठे भारं वहति।

उत्तरम्- कः पृष्ठे भारं वहति?

(घ) धावनसमये अश्वः किमपि न खादति।

उत्तरम्- कदा अश्वः किमपि न खादति?

(ङ) सूर्ये उदिते धऱणी विहसति।

उत्तरम्- कः उदिते धऱणी विहसति?

4. मञ्जूषातः समानार्थकपदानि चित्वा लिखत-

पृथिवी देवालये जले वने मृगः भयङ्करम्

धरणी पृथिवी विपिने वने

करालम् भयङ्करम् हरिणः मृगः

सलिले जले मन्दिरे देवालये

5. विलोमपदानि मेलयत-

मन्दम् क्षिप्रम्

नीचैः उच्चैः

कठोरः स्निग्धम्

पुरातनम् नूतनम्

अपर्याप्तम् पर्याप्तम्

6. उचितकथनानां समक्षम् 'आम्', अनुचितकथनानां समक्षं 'न' इति लिखत-

(क) धावनसमये अश्वः खादति। न

(ख) उष्ट्रः पृष्ठे भारं न वहति। न

(ग) सिंहः नीचैः क्रोशति। न

(घ) पुष्पेषु चित्रपतङ्गाः डयन्ते। आम्

(ङ) वने व्याघ्रः गर्जति। आम्

(च) हरिणः नवघासम् न खादति। न

7. अधोलिखितानि पदानि निर्देशानुसारं परिवर्तयत-

यथा- चित्रपतङ्गः (प्रथमा-बहुवचने) - चित्रपतङ्गाः

(क) भल्लुक: (तृतीया −एकवचने) - भल्लुकेन

(ख) उष्ट्र: (पञ्चमी − द्विवचने) - उष्ट्राभ्याम्

(ग) हरिण: (सप्तमी − बहुवचने) - हरिणेषु

(घ) व्याघ्र: (द्वितीया− एकवचने) - व्याघ्रम्

(ङ) घोटकराज: (सम्बोधन − एकवचने)- हे घोटकराज!

8. चित्रं दृष्ट्वा मञ्जूषातः पदानि च प्रयुज्य वाक्यानि रचयत-

खगाः विकसन्ति कमलानि उदेति क्रीडन्ति

डयन्ते सूर्यः चित्रपतङ्गाः कूजन्ति बालाः

(क) सूर्य: उदेति।

(ख) खगा: कूजन्ति।

(ग) बाला: क्रीडन्ति।

(घ) कमलानि विकसन्ति।

(ङ) चित्रपतङ्गा: डयन्ते।