प्रश्नाभ्यास:

कक्षा - षष्ठी

चतुर्थः पाठः- विद्यालयः

1- उच्चारणं कुरुत-

अहम् आवाम् वयम्

माम् आवाम् अस्मान्

मम् आवयोः अस्माकम्

त्वम् युवाम् यूयम्

त्वाम् युवाम् युष्मान्

तव युवयोः युष्माकम्

2- निर्देशानुसारं परिवर्तनं कुरुत-

यथा- अहं पठामि। - (बहुवचने ) - वयं पठामः।

(क) अहं नृत्यामि। - (बहुवचने ) - वयं नृत्यामः।

(ख) त्वं पठसि। - (बहुवचने ) - यूयं पठथ।

(ग) युवां क्रीडथः। - (एकवचने) - त्वं क्रीडसि।

(घ) आवां गच्छावः। - (बहुवचने ) - वयं गच्छामः।

(ङ) अस्माकं पुस्तकानि। - (एकवचने) - मम पुस्तकम् ।

(च) तव गृहम् - (द्विवचने) - युवयोः गृहे।

3- कोष्ठकात् उचितं शब्दं चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

(क) अहं पठामि। (वयम् /अहम्)

(ख) युवां गच्छथः। (युवाम् /यूयम्)

(ग) एतत् मम पुस्तकम् (माम् /मम)

(घ) युष्माकं क्रीडनकानि। (युष्मान् /युष्माकम्)

(ङ) आवां छात्रे स्वः। (वयम् /आवाम्)

(च) एषा तव लेखनी। (तव/त्वाम्)

4- क्रियापदैः वाक्यानि पूरयत-

पठसि धावामः गच्छावः क्रीडथः लिखामि पश्यथ

यथा- अहं पठामि।

(क) त्वं पठसि।

(ख) आवां गच्छावः।

(ग) यूयं पश्यथ।

(घ) अहं लिखामि।

(ङ) युवां क्रीडथः।

(च) वयं धावामः।

5- उचितपदैः वाक्यनिर्माणं कुरुत-

मम तव आवयोः युवयोः अस्माकम् युष्माकम्

यथा- एषा मम पुस्तिका।

(क) एतत् मम गृहम्।

(ख) आवयोः मैत्री दृढा।

(ग) एषः तव विद्यालयः।

(घ) एषा युवयोः अध्यापिका।

(ङ) भारतम् अस्माकं देशः।

(च) एतानि युष्माकं पुस्तकानि।

6- एकवचनपदस्य बहुवचनपदं, बहुवचनपदस्य एकवचनपदं च लिखत-

यथा- एषः - एते

(क) सः - ते

(ख) ताः - सा

(ग) एताः - एषा

(घ) त्वम् - यूयम्

(ङ) अस्माकम् - मम

(च) तव - युष्माकम्

(छ) एतानि - एतत्

7- (क) वार्तालापे रिक्तस्थानानि पूरयत-

यथा- प्रियंवदा - शकुन्तले! त्वं किं करोषि?

शकुन्तला - प्रियंवदे! अहं नृत्यामि, त्वं किं करोषि?

प्रियंवदा - शकुन्तले! अहं गायामि। किं त्वं न गायसि?

शकुन्तला - प्रियंवदे! अहं न गायामि। अहं तु नृत्यामि।

प्रियंवदा - शकुन्तले! किं तव माता नृत्यति।

शकुन्तला - आम्, मम माता अपि नृत्यति।

प्रियंवदा - साधु, आवां चलावः।

(ख) उपयुक्तेन अर्थेन सह योजयत-

शब्दः अर्थ

सा वह (स्त्रीलिंग)

तानि वे (नपुंसकलिंग)

अस्माकम् हमारा

यूयम् तुम सब

आवाम् हम दोनों

मम मेरा

युवयोः तुम दोनों का

तव तुम्हारा