प्रश्नाभ्यास:

1- (क) उच्चारणं कुरुत।

फलम् गृहम् पात्रम् पुष्पम्

द्वारम् विमानम् कमलम् पुस्तकम्

सूत्रम् छत्रम् भवनम् जलम्

(ख) चित्राणि दृष्ट्वा पदानि उच्चारयत।

2- (क) वर्णसंयोजनं कृत्वा पदं कोष्ठके लिखत-

यथा- प् + अ + र् + ण् + अ + म् = पर्णम्

ख् + अ + न् + इ + त् + र् + अ + म् = खनित्रम्

प् + उ + र् + आ + ण् + आ + न् + इ = पुराणानि

प् + ओ + ष् + अ + क् + आ + ण् + इ = पोषकाणि

क् + अ + ङ् + क् + अ + त् + अ + म् = कङ्कतम्

(ख) अधोलिखितानां पदानां वर्णविच्छेदं कुरुत-

यथा - व्यजनम् = व् + य् + अ + ज् + अ + न् + अ + म्

पुस्तकम् = प् + उ + स् + त् + अ + क् + अ + म्

भित्तिकम् = भ् + इ + त् + त् + इ + क् + अ + म्

नूतनानि = न् + ऊ + त् + अ + न् + आ + न् + इ

वातायनम् = व् + आ + त् + आ + य् + अ + न् + अ + म्

उपनेत्रम् = उ + प् + अ + न + ए + त् + र् + अ + म्

3- चित्राणि दृष्ट्वा संस्कृतपदानि लिखत-

5- निर्देशानुसारं वाक्यानि रचयतु-

यथा-एतत् पतति। (बहुवचने) - एतानि पतन्ति।

(क) एते पर्णे स्तः। (बहुवचने) - एतानि पर्णानि सन्ति।

(ख) मयूरः नृत्यति। (बहुवचने) - मयूराः नृत्यन्ति।

(ग) एतानि यानानि। (द्विवचने) - एते यानम्।

(घ) छात्रे लिखतः। (बहुवचने) - छात्राः लिखन्ति।

(ङ) नारिकेलं पतति।(द्विवचने) - नारिकेले पततः।

6- उचितपदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत-

कोकिले विकसति

पवनः नृत्यन्ति

पुष्पम् उत्पतति

खगः वहति

मयूराः गर्जन्ति

सिंहाः कूजतः

उत्तरम्-

कोकिले कूजतः

पवनः वहति

पुष्पम् विकसति

खगः उत्पतति

मयूराः नृत्यन्ति

सिंहाः गर्जन्ति

4- चित्रं दृष्ट्वा उत्तरं लिखत-

5- निर्देशानुसारं वाक्यानि रचयतु-

यथा-एतत् पतति। (बहुवचने) - एतानि पतन्ति।

(क) एते पर्णे स्तः। (बहुवचने) - एतानि पर्णानि सन्ति।

(ख) मयूरः नृत्यति। (बहुवचने) - मयूराः नृत्यन्ति।

(ग) एतानि यानानि। (द्विवचने) - एते यानम्।

(घ) छात्रे लिखतः। (बहुवचने) - छात्राः लिखन्ति।

(ङ) नारिकेलं पतति।(द्विवचने) - नारिकेले पततः।

6- उचितपदानि संयोज्य वाक्यानि रचयत-

कोकिले विकसति

पवनः नृत्यन्ति

पुष्पम् उत्पतति

खगः वहति

मयूराः गर्जन्ति

सिंहाः कूजतः

उत्तरम्-

कोकिले कूजतः

पवनः वहति

पुष्पम् विकसति

खगः उत्पतति

मयूराः नृत्यन्ति

सिंहाः गर्जन्ति