प्रश्नाभ्यास:

1- उच्चारणं कुरुत-

दुर्भिक्षे राष्ट्रविप्लवे विश्वबन्धुत्वम्

विश्वसन्ति उपेक्षाभावाम् विद्वेषस्य

ध्यातव्यम् दुःखभाक् प्रदर्शयन्ति

2- मंजूषातः समानार्थकपदानि चित्वा लिऽत-

(परस्य दुःखम् आत्मानम् बाधितः

परिवारः सम्पन्नम् त्यक्त्वा सम्पूर्णे )

(क) स्वकीयम् आत्मानम्

(ख) अवरुद्धः बाधितः

(ग) कुटुम्बकम् परिवारः

(घ) अन्यस्य परस्य

(ङ) अपहाय त्यक्त्वा

(च) समृद्धम् सम्पन्नम्

(छ) कष्टम् दुःखम्

(ज) निखिले सम्पूर्णे

3- रेखांकितानि पदानि संशोध्य लिखत-

(क) छात्रः क्रीडाक्षेत्रे कन्दुकात् क्रीडन्ति।

उत्तरम्- छात्रः क्रीडाक्षेत्रे कन्दुकेन क्रीडन्ति।

(ख) ते बालिकाः मधुरं गायन्ति।

उत्तरम्- ताः बालिकाः मधुरं गायन्ति।

(ग) अहं पुस्तकालयेन पुस्तकानि आनयामि।

उत्तरम्- अहं पुस्तकालयात् पुस्तकानि आनयामि।

(घ) त्वं किं नाम?

उत्तरम्- तव किं नाम?

(ङ) गुरुं नमः।

उत्तरम्- गुरवे नमः।

4- मंजूषातः विलोमपदानि चित्वा लिऽत-

(अधुना मित्रतायाः लघुचेतसाम् गृहीत्वा दुःखिनः दानवाः)

(क) शत्रुतायाः मित्रतायाः

(ख) पुरा अधुना

(ग) मानवाः दानवाः

(घ) उदारचरितानाम् लघुचेतसाम्

(ङ) सुखिनः दुःखिनः

(च) अपहाय गृहीत्वा

5- अधोलिखितपदानां लिंगं, विभक्ति वचनंच लिखत-

पदानि लिंगम् विभक्तिः वचनम्

बन्धुः पुल्लिंगम् प्रथमा एकवचनम्

देशान् पुल्लिंगम् द्वितीया बहुवचनम्

घृणायाः स्त्रीलिंगम् पंचमी एकवचनम्

कुटुम्बकम् नपुंसकलिंगम् द्वितीया एकवचनम्

रक्षायाम् स्त्रीलिंगम् सप्तमी एकवचनम्

ज्ञानविज्ञानयोः नपुंसकलिंगम् षष्ठी द्विवचनम्

6- कोष्ठकेषु दत्तेषु शब्देषु समुचितां विभक्तिं योजयित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-

(क) विद्यालयम् उभयतः वृक्षाः सन्ति। (विद्यालय)

उत्तरम्- कृष्णम् उभयतः गोपालिकाः। (कृष्ण)

(ख) ग्रामं परितः गोचारणभूमिः। (ग्राम)

उत्तरम्- मन्दिरं परितः भत्तफ़ाः। (मन्दिर)

(ग) सूर्याय नमः। (सूर्य)

उत्तरम्- गुरवे नमः। (गुरु)

(घ) वृक्षस्य उपरि खगाः। (वृक्ष)

उत्तरम्- अश्वस्य उपरि सैनिकः। (अश्व)

7- कोष्ठकात् समुचितं पदं चित्वा रित्तफ़स्थानानि पूरयत-

(क) हरये नमः। (हरिं/हरये)

(ख) ग्रामम् परितः कृषिक्षेत्रणि सन्ति। (ग्रामस्य/ग्रामम्)

(ग) अम्बायै नमः। (अम्बायाः/अम्बायै)

(घ) मंचस्य उपरि अभिनेता अभिनयं करोति। (मंचस्य/मंचम्)

(ङ) पितरम् उभयतः पुत्रै स्तः। (पितरम् /पितुः)