Sởi là bệnh có tầm quan trọng đặc biệt trong nhi khoa. Trước đây bệnh xảy ra rất thường xuyên và có tỷ lệ lây nhiễm cũng như tử vong rất cao nhưng hiện nay không còn phổ biến nhờ vào chương trình tiêm chủng mở rộng. Sởi là một bệnh nhiễm virus cấp tính đặc trưng ở giai đoạn cuối bằng ban dạng dát-sẩn xuất hiện tuần tự từ cổ, mặt, ngực, thân, chân tay kèm theo sốt cao.
Nguyên nhân gây bệnh là virus sởi. Đây là một loại virus ARN thuộc chi Morbilivirus nằm trong họ Paramyxoviridae. Hiện nay người ta chỉ phát hiện một tuýp huyết thanh virus sởi. Trong giai đoạn tiền triệu và một thời gian ngắn sau khi phát ban, virus sởi có thể được tìm thấy trong dịch tiết mũi hầu, máu và nước tiểu. Virus có thể hoạt động sau khi để 34 giờ ở nhiệt độ phòng.
Bệnh sởi là một bệnh lý rất dễ lây lan và lây lan trong cộng đồng rất nhanh, bệnh có thể diễn biến thành dịch với con đường lây như sau:
Lây qua đường hô hấp: tiếp xúc với dịch tiết, dịch mũi, hầu, họng, nước bọt. Đặc biệt trong giai đoạn đầu, khi bệnh nhân có dấu hiệu cảm, ho, sốt, dịch tiết nhiều và cũng là gia đoạn người bệnh dễ lây truyền cho cộng đồng nhất.
Lây qua vật trung gian: tiếp xúc dịch khi dùng chung khắn rửa, bàn chải, điện thoại, tay cầm cửa… có chứa dịch của người bệnh sởi.
Những người đã từng bị sởi hoạc đã tiêm vacxin phòng sởi thông thường sẽ có miễn dịch cả đời và không bị lây nhiễm từ người bệnh sởi, tuy nhiên đối với nhũng trường hợp chưa có kháng thể virus sởi trong máu thì tỉ lệ lây nhiễm sẽ rất cao nên tới lớn hơn 90%.
Trẻ nhỏ sau khi sinh khoảng 6 tháng đầu, trong máu có thể tồn tại kháng thể từ cơ thể mẹ, sau 6 tháng kháng thể sinh ra không đủ vì vậy lứa tuổi của trẻ nhỏ lớn hơn 6 tháng tuổi dễ bị mác sởi nến chưa được tiêm phòng.
Bệnh sởi thường diễn biến theo 3 giai đoạn
Giai đoạn 1: Giai đoạn ủ bệnh.
Giai đoạn này thường kéo dai 1 đến 2 tuần, bệnh nhân không có biểu hiện gì cho dù đã nhiễm phải virus sởi.
Giai đoạn 2: Giai đoạn bệnh xuất hiện những biểu hiên bệnh lí.
Giai đoạn này có thể kéo dài 5 ngày đến 2 tuần, người bệnh có biểu hiện mệt mỏi, chán ăn, sốt, đầu, đặc biệt nước mắt và nước mũi sẽ xuất tiết nhiều hơn, mắt đỏ…bệnh nhân có thể nhầm với bệnh cảm thông thường.
Giai đoạn 3: Giai đoạn phát ban, sốt cao và kết thúc bệnh lí.
Bệnh nhân có thể sốt ở nhiệt độ 39 độ, đặc biệt ở trẻ nhỏ, sốt cao kéo dài.
Hiện tượng nổi ban thường xuất hiện trong khoàng 1-2 ngày, bệnh nhân có thể phát ban toàn cơ thể hoạc không toàn cơ thể, tuy nhiên nốt ban sẽ thường mọc từ phần đầu, tóc, vùng tai, dùng tay sờ lên bề mặt da vùng phát ban sẽ thấy da cồm cộm mà không được nhẵn như bình thường.
Những nốt ban đỏ nổi trên bề mặt da 1 đến 1,5mm, thường không có mủ không đau, không ngứa. Hiện tượng phát ban mất dần đi hay mọc từ đầu và lan hết xuống chân thì kèm theo sốt cũng giảm hơn.
Giai đoạn hết ban và sốt, cơ thể mệt mỏi, trên bề mặt da xuất hiện những vết thâm mờ, thông thường ban mọc ở đâu thì sẽ bay ở đó trước.
Luôn vệ sinh tay chân sạch sẽ, tránh tiếp xúc chỗ đông người vào mùa dịch, cách ly với người bệnh…
Hiện nay tại các cơ sở y tế đã có vacxin phòng sởi, các bà mẹ nên tiêm cho trẻ nhỏ theo quy định của bộ y tế, còn người lớn đi xét nghiệm nếu chưa có kháng thể trong máu thì đi tiêm để phòng bệnh.
Tiêm vắc xin sởi là cách tốt nhất và duy nhất để phòng bệnh hiệu quả.