Bệnh phong, lại gọi thêm bệnh ma phong, bệnh hủi, phong cùi, bệnh Hansen, là một thứ bệnh truyền nhiễm mạn tính do vi khuẩn Mycobacterium leprae gây ra, chủ yếu biến hoá bệnh lí ở da thịt và hệ thống thần kinh ngoại biên. Biểu hiện lâm sàng là tổn thương da thịt tính tê liệt, thần kinh sơ sài và to lên, người nghiêm trọng thậm chí tàn phế các đầu thượng chi và hạ chi.
Người mắc bệnh phong là do vi trùng Mycobacterium Leprae. Do người bệnh ở những nơi có điều kiện sống kém như ô nhiễm nước, chế độ ăn uống không đầy đủ… Khuẩn Mycobacterium leprae sau khi trích xuất và phân li (in vitro), ngay lập tức mất đi lực sinh sôi nẩy nở của nó vào thời điểm mùa hạ ánh sáng Mặt Trời chiếu xạ từ 2 đến 3 giờ đồng hồ, hoặc xử lí một giờ đồng hồ ở nhiệt độ 60C hoặc dùng tia tử ngoại chiếu xạ 2 giờ đồng hồ, có thể mất đi hoạt lực của nó. Thông thường ứng dụng các cách xử lí như nấu sôi, bốc hơi áp suất cao, tia tử ngoại chiếu xạ, v.v liền giết chết chúng ngay.
Các vi khuẩn Mycobacterium Leprae gây ra bệnh phát triển rất chậm. Từ đó, bệnh phong có thời kỳ ủ bệnh. Thời gian giữa biểu hiện nhiễm trùng và xuất hiện triệu chứng đầu tiên có thể lên đến 5 năm. Các triệu chứng còn có thể không xuất hiện trong khoảng 20 năm.
Dấu hiệu đầu tiên của bệnh phong thường xuất hiện những vết có màu lạ trên da. Mất cảm giác nóng, lạnh và đau. Các vết trên da có thể nhìn thấy một vài chỗ, không chứa nhiều vi khuẩn. Tuy nhiên các vết cũng có thể xuất hiện tràn lan ở khắp xung quanh cơ thể, đồng thời chứa rất nhiều vi khuẩn.
Mặt người mắc bệnh thường có những sần sùi từng cục nhỏ. Mũi xẹp xuống khiến bệnh nhân có gương mặt của con sư tử.
Có xuất hiện nhiều u cục ở dây thần kinh ngoại vi, gần khớp xương như cổ tay, khuỷu tay và đầu gối. Các cục u này có thể sờ thấy qua da và cảm thấy hơi đau.
Tiếp xúc trực tiếp
Thông qua sự tiếp xúc thương tổn da thịt và màng nhầy có chứa vi khuẩn Mycobacterium leprae và da thịt hoặc màng nhầy của người khoẻ mạnh có thương tổn mà gây ra, mức độ mật thiết của tiếp xúc có quan hệ với phát bệnh truyền nhiễm, đây là phương thức chủ yếu mà truyền thống cho biết là bệnh ma phong lan truyền rộng khắp. Trước mắt là bọt bay trong không khí và giọt treo lơ lửng mà người mang vi khuẩn ho và hắt hơi thông qua màng nhầy ở đường hô hấp trên của người khoẻ mạnh mà tiến vào thân thể người, là đường lối chủ yếu mà tế khuẩn Mycobacterium leprae lan truyền rộng khắp.
Tiếp xúc gián tiếp
Loại phương thức này là người khoẻ mạnh và người bệnh ma phong tính truyền nhiễm trải qua môi giới lây truyền nhất định cho nên bị truyền nhiễm. Thí dụ tiếp xúc áo quần, đệm chăn, khăn tay, đồ ăn, v.v mà người bệnh truyền nhiễm dùng qua. Tính khả năng của truyền nhiễm do tiếp xúc gián tiếp là rất ít.
Nếu không được điều trị, bệnh phong sẽ dẫn tới những biến chứng như:
Khi da mất hết cảm giác thì bệnh nhân hay bị phồng rộp như phỏng và bị thương ở đầu các ngón tay và các ngón chân mà họ không biết. Rồi những vết thương đó sẽ bội nhiễm với vi khuẩn khác. Tiêu biến dần các tế bào, các khớp ngón tay và ngón chân ngắn lại, phần xương bị hủy hoại.
Bệnh phong sẽ gây ra biến chứng đối với dây thần kinh. Chúng bị tổn thương làm cho bàn chân và bàn tay không cử động, cứng lại, co quắp, đi lại khó khăn và không cầm đồ vật được.
Bàn chân của bệnh nhân bị thủng loét và nhiễm độc.
Giác mạc bị tổn thương, mờ đục, áp nhãn ngày một tăng cao. Mắt ngừng chớp, làm mắt bị khô, thậm chí còn dẫn đến bị khiếm thị, mù loà.
Ngọc hành teo, tinh trùng bị tiêu biến rồi dẫn tới vô sinh ở nam giới.
Cần tránh tiếp xúc trực tiếp với dịch mũi, miệng của bệnh nhân mắc bệnh phong.
Phải rửa tay bằng xà phòng thật sạch sẽ sau khi chăm sóc và tiếp xúc với bệnh nhân nhiễm bệnh.
Nên hiểu biết rõ ràng về nguyên nhân, triệu chứng và diễn biến của bệnh.
Đi khám định kỳ để phát hiện sớm được bệnh.