ก. กล่าวโดยทั่วไป ความชำนาญของเจ้าหน้าที่ประจำหลุมเป้าในการปฏิบัติต่อเป้าย่อมมีความสำคัญให้ทำการยิงได้ดี บางโอกาสทหารจะต้องช่วยในการปฏิบัติที่หลุมเป้าทหารอาจได้รับมอบหน้าที่เป็นพนักงานเป้าพลรับโทรศัพท์ หรือผู้ช่วยนายทหารประจำหลุมเป้าไม่ว่าทหารจะทำในหน้าที่ใดจะต้องมีความเข้าใจในงานนั้นและทำได้เป็นอย่างดี
๑. การจัด ถ้าสามารถทำได้จัดหน่วยที่ไม่ได้ยิงปืนเป็นเจ้าหน้าที่ หลุมเป้า โดยเฉพาะเป็นข้อพึงประสงค์ในการยิงบันทึก ควรจัดพนักงาน ๒ หรือ ๓ คนต่อ ๑ เป้า นอกจากพนักงานเป้าต้องจัดพลโทรศัพท์โดยปกติจัดโทรศัพท์ หนึ่งเครื่องต่อเป้าทุก ๆ สิบเป้า จัดนายทหารหรือพันจ่าให้พอเป็นผู้ตรวจตราเจ้าหน้าที่หลุมเป้าเพื่อให้การ ปฏิบัติที่หลุมเป้าเป็นผลดี ควรจัดนายทหารหนึ่งนายควบคุม ทุก ๆ ยี่สิบเป้าและพันจ่าหนึ่งนายต่อแปดเป้า
๒. นายทหารประจำหลุมเป้า นายทหารผู้ควบคุมหลุมเป้า เป็นผู้รับผิดชอบคุมเจ้าหน้าที่หลุมเป้าและการปฏิบัติที่เป้าให้เป็นผลดีจะต้องไปถึงสนามยิงปืนก่อนเจ้าหน้าที่หลุมเป้าและหน่วยเข้าทำการยิงเพื่อตรวจดูว่าทุกสิ่งอยู่ในลักษณะพร้อมที่จะใช้การได้ดีและต้องทราบจำนวนทหารที่เข้าทำการยิงจำนวนเป้าที่ต้องการและจำนวนทหารที่ปฏิบัติต่อเป้าและพลโทรศัพท์ด้วย
ข. การให้แต้ม
เป็นการปฏิบัติที่หลุมเป้าเพื่อให้ผู้ยิงได้ทราบผลการยิงแต่ละนัดว่าได้แต้มมากน้อยเท่าใด ซึ่งแสดงโดยใช้แผ่นให้แต้มประกอบกับการเสียบแผ่นชี้แต้ม ฉะนั้น ทั้งแนวยิงและเจ้าหน้าที่หลุมเป้าจำเป็นต้องรู้เรื่องการให้แต้มเป็นอย่างดีด้วยกันทั้งสองฝ่ายจึงจะไม่เกิดการยุ่งยากในการสอบถาม ซึ่งเป็นการประหยัดเวลา
๑. อุปกรณ์การให้แต้มที่จำเป็นมีดังนี้
๑.๑ แผ่นให้แต้ม ๑ อันต่อ ๑ เป้า ด้านหนึ่งทาสีขาว อีกด้านหนึ่งทาสีดำประกอบติดเข้ากับด้ามไม้ยาว๖ ฟุต
๑.๒ แผ่นชี้แต้ม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ๓ นิ้ว ๑๐ อันต่อ ๑ เป้า และขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง ๕ นิ้วอย่างน้อย ๑ อันต่อ ๑ เป้า แต่ละขนาดทาสีขาว อีกด้านหนึ่งทาสีดำ
๑.๓ ธงแดง
๑.๔ กระดาษปิดเป้าขาว,ดำ,แป้งเปียก มีเพียงพอใช้ในวันนั้น
๑.๕ ดินสอดำ หรือปากกา
๑.๖ โทรศัพท์
๑.๗ นาฬิกาจับเวลา (สำหรับนายทหารควบคุมหลุมเป้า)
๑.๘ เครื่องขยายเสียง (ถ้ามี)
๒. การให้แต้มโดยใช้แผ่นชี้เป้า พิจารณาการให้แต้มดังนี้
๒.๑ รอยกระสุนถูกที่เป้าวงดำ ๕ แต้ม เสียบแผ่นชี้เป้าตรงรอยกระสุน ให้ด้านสีขาวออก
๒.๒ รอยกระสุนถูก ๔,๓ และ ๒ แต้ม เสียบแผ่นชี้เป้าตรงรอยกระสุนถูกให้ด้านสีดำออก
๓. การให้แต้มโดยใช้แผ่นให้แต้ม พิจารณาการให้แต้มดังนี้
๓.๑ รอยกระสุนถูกที่เป้าวงดำ ๕ แต้ม เมื่อเสียบแผ่นชี้เป้าแล้วยกแผ่นให้แต้มสีขาวให้ทาบทับกึ่งกลางวงดำ
๓.๒ รอยกระสุนถูกเป้าวง ๔ แต้ม ด้านใดก็ตามซึ่งอยู่ในวงนั้นยกแผ่นให้แต้มสีดำขึ้นทางด้านขอบขวาของเป้า (๓ นาฬิกา)
๓.๓ รอยกระสุนถูกเป้าวง ๓ แต้ม ด้านใดก็ตามซึ่งอยู่ในวงนั้น ยกแผ่นให้แต้ม สีดำ ขึ้นทางด้านขอบซ้ายของเป้า (๙ นาฬิกา)
๓.๔ รอยกระสุนถูก ๒ แต้ม ด้านใดก็ตามซึ่งไม่เลยขอบของกระดาษเป้ารูปนั้น ๆ ยกแผ่นให้แต้มสีดำขึ้นตรงกึ่งกลางด้านล่างของเป้า (ใต้วง ๕ ลงมาเล็กน้อย ๖ นาฬิกา)
๓.๕ เมื่อไม่ปรากฏรอยกระสุนหรือกระสุนหายให้ใช้แผ่นให้แต้มโบกหน้าเป้า ๒ - ๓ ครั้ง
๓.๖ การพิจารณาเป็นกรณีพิเศษ ถ้าหากว่าปรากฏรอยกระสุนตรงกึ่งกลางวงเส้นดำต่าง ๆ ด้านใดก็ ตามให้พิจารณาทางแต้มที่มากกว่า
๔. การปฏิบัติการให้แต้มระหว่างปรับศูนย์ เมื่อมีการยิงปรับศูนย์ การปฏิบัติของเจ้าหน้าที่หลุมเป้าให้ตรวจดูรอยกระสุนที่ปรากฎที่เป้าเมื่อรอยกระสุนก็ให้เสียบแผ่นชี้แต้มยกเป้าขึ้นบนสุดจะให้แต้ม หรือไม่ให้แต้มก็ได้ แล้วแต่ทางแนวยิงจะสั่งทางแนวยิงก็ จะยิงมาอีก ๑ นัด เป็นนัดที่ ๒ การปฏิบัติเช่นเดียวกับนัดที่ ๑ แต่ยังคงค้างแผ่นชี้แต้มไว้ต่อไป ยิงนัดที่ ๓ก็คง ปฏิบัติเช่น ๒ นัดแรก และยังคงค้างแผ่นชี้แต้มไว้เมื่อได้กลุ่มกระสุน ๓ นัดแล้วแนวยิงจะดำเนินการปรับ ศูนย์ เมื่อปรับศูนย์เสร็จจะยิงมาเป็นนัดที่ ๔ ก็ชักเป้าลงเอาแผ่นชี้เป้า ๓ อัน นั้นออกปิดเป้าให้เรียบร้อยชัก เป้าที่เสียบแผ่นชี้เป้านัดที่ ๔ ขึ้นเพียงแผ่นเดียว การดำเนินกรรมวิธีขั้นต่อไปเหมือนปรับศูนย์ ๓นัดแรก และจะเหลืออีก ๑ นัด เป็นการยิงดูผลขั้นสุดท้าย เป็นอันว่าแต่ละสายยิงปรับโดยใช้กระสุนไป ๑๐นัด เสร็จแล้ว แต่ละสายยิงเอาเป้าลงปิดเป้าให้เรียบร้อยแล้วเอาเป้าไว้ครึ่งเสาบางโอกาสอาจจะให้ชุดต่อไปยิงปรับศูนย์ ติดต่อไปเลยแล้วแต่ความเหมาะสม
๕. การปฏิบัติการให้แต้มในจังหวะยิงช้า ทุกระยะยิงในจังหวะยิงช้า เมื่อแนวยิงและหลุมเป้าพร้อมแล้ว หลุมเป้าจะชักเป้า แบบ ก.หรือ ข. ขึ้นบนสุดพร้อมกันทั้งหมดเมื่อเป้าขึ้นหมดแล้วแนวยิงจะเริ่มทำการยิงแต่ละสายยิงเมื่อพนักงานหลุมเป้าที่ประจำแต่ละเป้าได้รับคำสั่งให้ตรวจเป้า ก็ชักเป้าลงสุด เสียบแผ่นชี้แต้มที่รอยกระสุนถูกเสร็จแล้วชักเป้าขึ้นพร้อมกับยกแผ่นให้แต้มตามค่าแต้มที่ถูก เพื่อให้ทางแนวยิงได้จดแต้มลงในสมุดบันทึกผลการยิง เมื่อแนวยิงจดเรียบร้อยแล้วก็จะยิงนัดต่อไปที่หลุมเป้าคงปฏิบัติเหมือนครั้งแรกโดยเอาแผ่นชี้แต้มนัดเก่าออกปิดรอยกระสุนถูกให้เรียบร้อย แล้วเสียบแผ่นชี้แต้มนัดใหม่ ยกเป้าขึ้น และให้แต้มปฏิบัติเช่นนี้จนกระทั่งหมดกระสุน ๑๐ นัด การให้แต้มตามค่าที่ยิงถูกควรจะกระทำให้ถูกต้องชัดเจนและไม่ควรจะให้แต้มเร็วเกินไป
๖. การปฏิบัติการให้แต้มระหว่างยิงจังหวะเร็ว การปฏิบัติทั้งแนวยิงและหลุมเป้า เมื่อพร้อมแล้วทางหลุมเป้าให้ชักเป้ายิงเร็ว (เป้าแบบ ค. )ไว้ครึ่งเสา เมื่อทางแนวยิงสั่ง "ระวัง - เป้าขึ้น" ซึ่งจะสั่งมาจากโทรศัพท์หรือเครื่องขยายเสียงมาที่หลุมเป้าผู้ควบคุมหลุมเป้าเมื่อได้ยินว่า "ระวัง - เป้าขึ้น" ก็จะสั่งพนักงานหลุมเป้าเอาเป้าขึ้นการเอาเป้าขึ้นต้องขึ้นพร้อมกันหมดทุกเป้า พร้อมกับจับเวลาเมื่อเป้าขึ้นพร้อมแล้ว ทางแนวยิงแต่ละสายยิงจะยิงกระสุนจนครบ ๑๐ นัด เมื่อหมดเวลา ผู้ควบคุมหลุมเป้าจะสั่ง "ระวัง - เป้าลง" แต่ถ้าหากสายใดยิงมาไม่ครบ ๑๐ นัด ด้วยสาเหตุปืนขัดข้องจะสั่งมาทางหลุมเป้าให้เอาเป้าขึ้นยิงเฉพาะสายที่ขัดข้องก็ได้ เมื่อชักเป้าลงหมดแล้วพนักงานเป้าให้รีบเสียบแผ่นชี้แต้มตามรอยกระสุนถูก หากว่าไม่สามารถเสียบได้เพราะรอยกระสุนชิดกันเกินไปก็ให้เสียบเฉพาะที่เสียบได้แต่พนักงานต้องจำไว้เวลาให้แผ่นให้แต้มจะต้องให้ไปด้วยเมื่อเป้าใดเสร็จก็เอาเป้าขึ้น เตรียมแผ่นให้แต้มไว้เมื่อทุกเป้าพร้อมผู้ควบคุมหลุมเป้า จะสั่ง "เตรียมให้แต้ม" เช่น นัดที่ ๑ ให้แต้ม..........เอาลง นัดที่ ๒ ให้แต้ม.............เอาลง จนกระทั่งหมด ๑๐ นัด ก็สั่งเอาเป้าลงถอดแผ่นชี้แต้มปิดรอยกระสุนเสร็จแล้วเอาเป้าไว้ครึ่งเสา การให้แต้มให้จากค่าแต้มมากจนหมดเสียก่อนจึงให้ค่าที่รองลงมาตามลำดับแต่ถ้าหากไม่ครบจำนวนกระสุน ๑๐ นัด ที่ยิงมา นัดที่หายไปให้ใช้แผ่นให้แต้มโบกหน้าเป้าแล้วชักเป้าลงก่อนได้เลย