3.1.Digestio funtzioa
Digestio-sistemak funtzio hauek ditu:
Elikagaiak digeritzea edo eraldatzea, mantenugai bilakatu arte.
Nutrienteak eta ura xurgatzea eta odol-zirkulaziora eramatea.
3.1. Digestio-sistemaren organoak eta atalak.
Digestio-hodia: 10 edo 12 m-koa da eta bi muturretan kanpoaldera irekia da.
Honen barruan:
- AHOA : mihia eta hortzak dtu barruan
- FARINGEA: Muskuluz osatutako hodi motza da. Digestio eta arnas aparatuaren zatia da
- HESTEGORRIA: 25 cm inguruko luzera du eta diafragma zeharkatzen du
- URDAILA : Zaku formako organo bat da. kardia sarreran dagoen esfinter bat da eta piloroa irteeran aurkitzen dugu. Urdailaren barnealdeko geruzan guruin gastriko ugari daude.
- HESTE MEHEA: Zazpi edo zortzi metro inguruko luzera duen hodi bat da. Hiru zati hauek ditu: duodenoa, jeiunoa eta ileona
- HESTE LODIA: 1,5 m-ko hodia da Uzkian amaitzen da eta hiru atal hauek ditu: kolona, itsua (apendizea dago itsuan) eta ondestea
- UZKIA: Digestio hodiaren amaierako irekigunea da . Bi esfinter ditu zabaltzeko eta ixteko.
Digestio hodiaren muskulu-ehunak elikagaiak bultzatzen ditu digestio-hodian zehar, mugimendu peristaltikoen bitartez .
Guruin erantsiak: digestio-hodian daude.
-LISTUN GURUINAK ( ahoan daudenak): parotida, masailpekoak eta mihipekoak. Listua sortzen dute.
-GIBELA: Gibelak heste-mehera isurtzen ditu jariakinak, duodenoaren parean. Gibelak behazuna sortzen du eta behazun
xixkuan metatzen da.
-PANKREA: Guruina sabelaldeko barrunbean dago, urdailaren azpialdean eta atzekaldean. Intsulina eta glukagona hormonak
ekoizten ditu eta pankreako urina ere sortzen du.
Guruin erantsiek digestio-hodiko edukiarekin nahasten diren eta digestioan parte hartzen duten substantzia batzuk ekoizten dituzte.
3.2. Digestioa
MASTEKATZEA: elikagaiak hortz-haginen bitartez xehatzea eta birrintzea da
LISTUZTATZEA: elikagai horien zatiak listu-guruinek jariatzen duten listuarekin nahastea da. Sortutako nahastea boloa da.
IRENSTEA: Boloa ahotik urdailera pasatzea da, faringean eta hestegorrian zehar igaro ondoren.Boloak hestegorriaren eta urdailaren arteko eraztun muskular bat (kardia izenekoa) zeharkatu behar du. Kardiak substantzien igarotzea erregulatzen du.
URDAIL-DIGESTIOA: urdaila mugitu egiten da eta guruinek urdail-urina izeneko substantzia korrosiboa jariatzen dute. Honi esker boloa kimo bihurtzen da. Urdailaren irteeran dagoen eraztun muskular bat (piloroa izenekoa) ireki egiten da, kimoa heste meharrera pasatzen uzteko.
HESTE-DIGESTIOA: hiru urin motari esker kimoa kilo bihurtzen da.
-Pankreako-urina: pankreak jariatzen du.
-Behazuna: gibelak ekoizten du.
-Hesteetako urina: hesteko guruinek ekoizten dute.
NUTRIENTEAK XURGATZEA: nutrienteek heste-pareta zeharkatzen dute eta odolera pasatzen dira.Hestearen barne-pareta, mikrobilo ugariz josita dago ; mikrobiloen egiturak nutrienteak beren barnera sartu eta odol-kapilarretara heltzea ahalbidetzen du.
Digeritu ez diren elikagai-hondarrek heste lodian zehar jarraitzen dute mugimendu peristaltikoek bultzatuta . Hondar horietako ur gehiena heste lodiko peretetan xurgatzen da, eta odolera eta zelulen barnera pasatzen da.
GOROZKIAK EKOIZTEA: elikagaien azken hondarrak, trinkotuta, gorozki moduan uzkitik kanporatzen dira.
Gizakiaren kasuan, gutxi gorabehera, 24 eta 48 ordu bitartean pasatzen dira elikagaiak ahotik sartzen direnetik uzkitik atera arte.