گوتن ورێزمان

دەست پێکا گوتنێت کوردی:

هەر وەکی من دبابەتێ راهێنانا دا ئەڤە دیارکری بو هەوە، لڤێرێ ژی دێ چەند روهن کرنەکا

دی بەر چاڤکەم. بو ئاخڤتنێ ل چ جهێ بیت،

دناڤ خەلکەکیدا، ل دیوانا ناڤ جڤاکێ، گوتبێژ دەست پێدکەت چەوا لێ دهێت، هند پێتی نادەتە رێزمانا

گوتنێ دئاخڤتنا خودا. ژبەر ڤی چەندێ ئەوێ

رادبیت ب کومکرنا گوتنا دڤێت وان پەیڤێت زێدە ل دەست پێکا گوتنێ ژێ ببەت ئو نەهێلیت ببت

ئاستەنگ بکەڤتە درێکا جان بەندکرنا ڤان گوتنا. چنکی

گوتن وبەندێت کوردی دخو جهن ولیکداینە ب ڤەهاندنەکا جوان ورەوان. بو دانانا فەرهەنگا گوتنا، چ

بتایبەت یان ب گشتی دەست پێکا گوتنێ دبیتە

ئاستەنگ درێکێدا، چنکی زور گوتنێت مە دەما دهێنە گوتن ولێدان، هەر ئێک دیڤ زانینا خو دەست

پێدکەت، ل ڤێرێ جێواز وجوداهی دکەڤتە سەر پیتا

دەست پیکێ بو جانە بەندکرنا فەرهەنگی. ئەڤە ژی تیتالەکا دی یە بو دەولەمەندیا گوتنێ ل دەڤ زمانی

مە یێ بەر فرەهو خو گرتی. ئەڤ دەست پێکە

ئەسەرێ ناکەت حەتا رادەکی ل دارژتنێ، بەس هندە جارا زیانی دگەهینتە رامانێ. هندەک تاک وجقێت

نوی دەتە گوتنێ، ئو ئەڤە ژی رەنگەکێ دی یە

بو تیژاندنا نوی گوتنا ئو د بتە جهێ هەڤرکیێ ناڤ بەرا وان کەسێت ڤێ دکەن، ئو ب ڤێ چەندێ ڤاڤێری دکەڤتە د جهی گوتنێدا بەس ئەڤە چ زیانێ

ناگەهینتە بابەتێ گوتنێ ب چ جور ورەنگا. بو شروڤەکرنا ڤێ چەندێ ئەڤە هندەک نمونە نە بو دەست پێکەکا درست درستا گوتنێدا، پەیڤا دەست پێکێ یا زێدەیە:

١- ئان ناچیته‌ ئاشی ئان دێ ئاشڤانی كوژیت‌ (ئانا ئێکێ یا زێدەیە)

ناچیته‌ ئاشی ئان دێ ئاشڤانی كوژیت‌

٢- ئه‌گه‌ر خیاره‌ ژ تیتكی دیاره‌ (ئەگەر زوربەی جارا ئەڤ پەیڤە یا زێدەیە)

خیاره‌ ژ تیتكی دیاره‌

٣- ئه‌ز دبێژم ئه‌ڤه‌ هرچە تو دبێژی ئه‌ڤه‌ ده‌وسە (ئەز یا زێدەیە)

دبێژم ئه‌ڤه‌ هرچە تو دبێژی ئه‌ڤه‌ ده‌وسە

٤- ئه‌و کانیا تو ئاڤێ ژێ ڤه‌تخوی شێلی نه‌که ( ئەو )

کانیا تو ئاڤێ ژێ ڤه‌تخوی شێلی نه‌که

٥- تو دبێژی به‌لێ ناپێژی ( تو )

دبێژی به‌لێ ناپێژی

٦- بلا خارنا شێری بم نه‌ نێچیرا رێڤی بم ( بلا )

خارنا شێری بم، نه‌ نێچیرا رێڤی بم

٧- هه‌ر به‌ر ل جهێ خو یێ بقه‌دره‌ (هه‌ر )

به‌ر ل جهێ خو یێ بقه‌دره‌

٨- وه‌کی سماقا شیشتی یه ( وه‌کی )

سماقا شیشتی یه

٩- که‌سێ کچا خو نه‌دایه‌ ب کورێ خه‌لکێ (که‌سێ)

کچا خو نه‌دایه‌ ب کورێ خه‌لکێ

١٠- یێ د بن هنگلێ خو چوی (یێ )

د بن هنگلێ خو چوی

11- ل هیڤی یا دەرا، خولی یا سەرا ( ل )

هیڤی یا دەرا، خولی یا سەرا

12- ما من نان ب گوها خاریە ( ما )

من نان ب گوها خاریە

١٣- ب هێجەتا سلکێ، خو گەهاندە کوتلکێ ( ب )

هێجەتا سلکێ، خو گەهاندە کوتلکێ

١٤- پاشی دێ بنە کەزیێت خانا خورکی ( پاشی )

دێ بنە کەزیێت خانا خورکی

١٥- چ ب کولنکەکێ ب سەر ئاڤێ کەت ( چ )

ب کولنکەکێ ب سەر ئاڤێ کەت

١٦- حەتا من سورکر، وی پێڤەدا ( حەتا )

من سورکر، وی پێڤەدا

١٧- سەر تیرا من ف بەری کەت ( سەر )

تیرا من ف بەری کەت

١٨- من نەزانی ، رەحتا جانی ( من )

نەزانی ، رەحتا جانی

١٩- هندی برایه‌ چرایه‌، هندی خویشكه‌ دویپشکە (هندی )

برایه‌ چرایه‌، هندی خویشكه‌ دویپشکە

٢٠- هه‌كه‌ هه‌یه‌ شوڤ هه‌یه‌ توڤ ( هەکە )

هه‌یه‌ شوڤ هه‌یه‌ توڤ

دئەوان گوتنێت ژوریدا پەیڤا دەست پێکا گوتنێ یا زێدەیە، ئو مانا وێ چ زیانێ نا گەهینتە رێزمانێ ئو حەتا رادەکی

رامانێ. بەلێ ژێبرنا ڤێ پەیڤێ موکمیێ ودژواریێ دگەل کورتیێ دەتە گوتنێ ئو پتر ئەسەرا خو یا هەی ل سەر وی کەسێ

بو دهێتە گوتن. ئو زوربەی ژوان پەیڤا دهندەک گوتنێتدا یا پێدڤیە ئو یا درستە، ئەو پەێڤە پارچەکە ژرێزمانا رستا گوتنێ.

28-1-2017 دهوک

بەروڤاژیکرنا گوتنێ:

دگەلەک گوتنێت کوردیدا، گوتن بێژ نەشێت گوهورینێ یان ڤەگهوازتنێ بێختە درستا گوتنێدا، چنکی واتا وێ گوتنێ دههێتە گوهارتن ئو ژلایێ دارژتنێ ڤە لەنگ وخار وسستی دکەڤیتێ ئو زوربەی جارا دبیتە جهێ نە تێگەهشتنێ ژلایێ گوهدارا ئو دبیتەجهێ گومانا وان، بدرستێ دمەبەستا گوتنا وی ناگەهن. ژبەر ڤێ چەندێ لیگدانا گوتنێ جهێ خو یێ گرنگێ هەی دەما گوتن دهێتە لێدان ب ب هندەک کەسان برەنگەکێ درست، بێ ڤاڤێرکرن وژچهبرنا پەیڤان ژرێزا گوتنێ ب ئەوی شێوێ هاتی ژکەڤن حەتا دەمێ نوکە، وەک ڤان گوتنان بو نمونە:

"بدەستا بدە، ئو ب پیا ل دیف گەرە"

ئەم نەشێین بێژن:" ب پیا ل دیف گەرە ئو بدەستا بدە".

"برا برایه‌، بازار جودایه‌"

ئەم نەشێین بێژن: " بازار جودایه‌، برا برایه‌"

" تە گایێ گورای، کوریا مای"

ئەم نەشێین بێژن:" کوریا مای ، تە گایێ گورای "

" چیلێ بینە، دەو هەیە"

ئەم نەشێین بێژن:" دەو هەیە، چیلێ بینە "

"دل غەیری، خودان حەیری"

ئەم نەشێین بێژن:" خودان حەیری ، دل غەیری"

" دەستەکی شیرتێ، ئێکی تیر تێ"

ئەم نەشێین بێژن:" ئێکی تیر تێ ، دەستەکی شیرتێ"

بەس مە گوتنێت دهەین تو چەوا بێژی، بەر وڤاژی کەی یان پەیڤێت سەرەکی جهێت وان لێک بگوهێری چ

گومان، سستی، لەنگی، نە تێگەهشتن یان زیانێ نا گەهینتە رێزمانێ یان مەبەست ورامانا گوتنێ ب چ رەنگا. ئەڤ

تشتە چێدبیت چنکی هەر دو پارچێت گوتنێ نێزیکێ ئێکن ژلایێ دارژتنێ ڤە ئو ژلایێ واتێ ڤە، ئو بو زوربەی مە جهێ گومانێ یە کا کێژ وان

بەری یا دی هاتیە دارژتن ژلایێ پیرمەندێ کورد. مروڤ چەوا وێ گوتنێ بێژیت، بەرانبەردێ تێ گەهیت چنکی واتە یا دیارە ئو مەبەست ژی یا ئاشکرایە.

ئەڤە نمونە نە لسەر ڤێ چەندێ:

١- چ سەر ف بەری بکەڤێت یان بەر ف سەری ب کەڤیت هەر سەر دشکێت

چ بەر ف سەری بکەڤێت یان سەر ف بەری بکەڤیت هەر سەر دشکێت

٢- ئەڤە لێ لێ یە، هێشتا لو لو یێت ماین

ئەڤە لو لو یە، هێشتا لێ لێ یێت ماین

٣- حەسەن کەچەل، کەچەل حەسەن

کەچەل حەسەن ، حەسەن کەچەل

٤- برایێ دایێ، تێرا کایێ

تێرا کایێ، برایێ دایێ

٥- بێ دوەاری ، بەندەواری

بەندەواری ، بێ دوەاری

٦- بلا كچ بیت، بلا پیر بیت

بلا پیر بیت ، بلا كچ بیت

٧- بهێجەتا سلكێ خو گه‌هانده‌ كوتلكێ

خو گه‌هانده‌ كوتلكێ بهێجەتا سلكێ

٨- پەز بێ شڤان نابیت، کەر بێ بەران نابیت

کەر بێ بەران نابیت ، پەز بێ شڤان نابیت

٩- دیاری قەسپە، شین دیاری هەسپە

دیاری هەسپە، شین دیاری قەسپە

١٠- تولازیا کەری بارێ گورجە

بارێ گورجە، تولازیا کەری

١١- تڕ ل شوات، ئادار هات

ئادار هات ، تڕ ل شوات

١٢- تبای عامێ، هەرە شامێ

هەرە شامێ ، تبای عامێ

١٣- چێڵ دوتن، کەزان کەلوتن

کەزان کەلوتن، چێڵ دوتن

١٤- دەنگێ شەشا، قالبێ میشا

قالبێ میشا، دەنگێ شەشا

١٥- زکێ تێرە، شانە دێرە

شانە دێرە، زکێ تێرە

١٦- ژنا پیرابە، وەکی میرابە

وەکی میرابە، ژنا پیرابە

١٧- سەر قژێ، مال پاقژێ

مال پاقژێ ، سەر قژێ

١٨- کەر ڤەبستن، خەم ڤەرستن

خەم ڤەرستن، کەر ڤەبستن

١٩- مێر سۆرکە، ژن برکە

ژن برکە، مێر سۆرکە

٢٠- یێ بلند دفریت، دێ نزم کەڤیت

دێ نزم کەڤیت، یێ بلند دفریت

١٠-٥-٢٠١٧ دهوک

هەکە رێبەرێ مە عەلو بیت، حالێ مە دێ هەرێ هوبیت