گوتن ومەبەست

 گوتنێت کوردی دگەل مەبەستێ بەرەورد دگەل گوتنا ئنگلیزی

Kurdish proverbs with their meanings and aims compared with English

سەرێ نە ئێشیت، هەوجەی دەرسوکێ نینە

Don't cry out before you're hurt

چەندا گرنگە مروڤ بەرەف توند وتیژی ڤە نە چیت هێشتا نە

 هاتی، نا کێشتە هندێ دبیت ئەو تشتە نە چێبیت یان ب 

سەرێ مروڤی نەهێت

مار گەستی ژوەریسی دترسیت

A burnt child dreads fire

دەما ئێک تاوان بارێ ئاریشەکێ بیت، هەر هەولدەت دا خو 

دویربێخیت ژوان توڤ ئاستەنگا

هافر چێکر، بەری هەسپی ب کریت

Don't put the cart before the horse

چ کارا نەکە یێت بەر وڤاژی

 یێ نە ل درینێ دبێژیت: داسا من یا شکەستی یە

A bad workman blames his tools

ئەو پالێ هێز وشیان نەبن تشتەکی بکەت بدرستی لومێ دهاڤێتە سەرداسێ

شام شەکرە، بەلێ وەلات شرینترە

East, west, home's best

چ جهێ تو ب چیێ ئو چەندێ خوش بیت وب دلێ تەبیت، 

ناهێتە رێزا وەلاتی چنکی زۆر خوشتر وباشترە

ئەو ژێ کۆرێ وی بابێ یە

A chip off the old block

ئەو کەسێ نیشانێت هەڤبەش هەبن وەکی دەیبابا

چەوا بای ئینا، وەسا بارانێ شویشت

Easy come, easy go

چ تشتێ مروڤەک ب دەست خو ڤە بینیت ئو نە ب سەر 

خودانی ڤە بیت هەر وەسا دهێت و هەر وەسا دچیت ب 

ساناهی وبلەز

یێ دخندقیت خو ب قرشەکی ڤەدگریت

A drowning man will clutch at a straw

هەکە ئێک کەتە تەنگاڤیەکێ یان تارێتەکی دخو هاڤێتە هەر 

دەلیڤەکێ یا بدەستێ ویڤە بێت دا خو قورتالکەت

دلێت نازک، چ جارا نا گەهن مرادا

Faint heart never won fair lady

ب زیخی وچەلەنگی هەمی تشت ب دەست مروڤی ڤە دهێن، یێ دل نەرم ونازک چ جارا ئەوا وی دڤێت ب دەست ڤە ناهێت

هەر تەیر ورەڤا خو

A man is known by the company he keeps

گرنگیا هەر کەسەکی دهێتە هەلسەنگاندن ب وان مروڤا یێت ئەو دگەل وان دەمێ خو دبورینیت

کورت وکرمانجی

Few words are best

هەوجەی درێژیێ نینە، گوتنا کۆرت جهێ خو یێ گرنگێ هەی

 ل نک خەلکی

دراڤێ سپی بو روژا رەشە  

A penny saved is a penny earned/gained

چەند بیت ئەو پارێ پاش ئێخستی چ کێم یان گەلەک کارەکێ چاکە

ئاگری ب ئاگری ڤەمرینە

Fight fire with fire

یێ بەرانبەر چ بکاربینیت، تو ژی هەر وەک وی بئەوی چەکی 

بەر سێنگێ راوستە

کارێ ژنێ چ جارا خلاس نابیت

A woman's work is never done

شولێ ژنکێ یێ پێکڤە گرێدایە قەت خلاس نابیت

سلاڤ ل حازری یە

First come, first served

مروڤ ب خزمەتا وی کەسی رادبیت ئەوی بەر چاڤ وحازر 

چنکی ئەو پێدڤیێ هندێ یە

خڕ تشت دگەرمێرا

A stitch in time saves nine

زۆرا گرنگە کو هەر ئاریشەک بهێتە چارەسەرکرن ب لەز بێ 

راوستان وبێ گیروکرن دا مەزنتر وپیستر لێ نەهیت

بڤ بڤ نەخوشتر ژ پێڤەدانی

His bark is worse than his bite

زۆر جارە کارێ کێم تر نە خوش تر ژیێ  بەرز وبلنتر، بەس ئەو 

کارە زیانێ نا گەهینتە مروڤی ژیێ دی

سەد گوتن گۆری کریارەکێ بن

Actions speak louder than words

کریار گەلەک چێترە ژ ئاخڤتنا زێدە وبێ سود وبێ بها

چو دڤی گوهی، ئو ژیێ دی دەرکەت

In at one ear, out at the other

گەلەک کەسێت دهەین تشتی ژپشت گوهێ خو ڤە دهاڤێن، 

پێتێ نادەنێ هەر وەکی ئەو کارە یان بریارە نا کەڤتە بەرێ وان

هەمی رێ دچنە ئاشی

 All roads lead to Rome

زۆر کارێت هەین ب سانەهینە ئو دهێنە چارەسەرکرن ب 

شێوێ هەبیت بێ زەحمەت وئیزا

ل وەلاتێ کۆران، چاڤشاش قراڵە

In the country of the blind the one-eyed is king

ئەو کەسێ هندەک هێز وبزاڤ هەبیت زۆر چێترە ژوان کەسێت دی یێت ئەوان نەبیت

تو چێ ب چینی،  دێ وێ هەلینی

As you sow, so you shall reap

چ کار یان بریار یا مروڤ دەت چ باش یان خراب خودان یێ

 پیڤە گرێدایە ئو ئەو یێ بەر پرسە

باران نە هات، بەس دەما هاتی ب شەپی هات

It never rains but it pours

خەما ل دیف خەمێ یە ئێک ل دیف یا دی دهێت، ناهێن 

هەکە هاتن ب سەر ئێک ڤە نە

کەتە ناڤ بەینا نال وبزمارادا

Between the devil and the deep blue sea

دەما مروڤ دکەڤتە ناڤ دوتەنگاڤیا یان دو ئاریشا ئو هەر 

دوک نە دباش بن ونە ب دلێ مروڤی بن

بەرەکی دانە بن بەرەکی، رۆژەکێ دێ هەوجەی وی بەری بی

Keep a thing seven years, and you'll find a use for it

گەلەک تشتێت دهەین نە دپێدڤی نە ل دەمەکی بەلێ د‌هێت 

دەلیڤەک مروڤ یێ پێدڤیێ وی ئامیرەتی یە دپێشە رۆژێدا

خوین نابیتە ئاڤ

Blood is thicker than water

ڤیان وحەژێکرن دناڤ بەرا ئەندام و کەس وکارێت خێزانێ، 

زۆر بهێزتر وموکم ترە ژ هەمی کەسێت دی

خەما ل دیف خەمێ یە

Misfortunes never come singly

زۆر جرا خەم خەمێ دکێشیت، دەنە بدیف ئیک ڤە دبنە 

شیشلتوک

برا برایە، ئو بازار یا جودایە

Business is business

دکاری ودبازارادا دڤێت هەست جهێ خو نەکەت دراستا ئەی 

کەسیدا خو هەکە ئەو کەس نێزیکترین  بیت وەک برای

حەتا نیڤا دەستی رەش نەبیت، تاما دەڤی خوش بابیت

No pain, no gain

چ تشت ب دەست مروڤی ڤە ناهێت ئەگەر نە ب ئیزایێ بیت، بزاڤی بیت یان بخوههدانێ بیت

راستی بیژ دکولاڤ خارن

Call a spade a spade

راستیێ بیژە ل سەر ئەی تشتەکی بیت یان مروڤەکی بیت بلا ئەو راستی ئێشاندنێ ب گەهینتە هندەکا یان نەخوسشیێ بو وان چێکەت

چ ئاگر دبێ دکێل نینن

No smoke without fire

چ ئاریش یان تارێت بێتە سەرێ مروڤی یا بێ ئەگەر نینە، 

دڤیت مروڤ راستی دیارکەت بیژیت ئەڤە ژبەر ڤێ بلا یا 

نەخوش بیت یان جهێ داخێ بیت

کەر بهنا بیهێ نزانیت

Cast pearls before swine

تو تشتەکی گەلەکێ ب نرخ وبها بدەیە ئێکی، ئو ئەو کەس 

چ پیتێ نە دەتێ وب چ ڤە نەگریت

کەرێ ئێکی دمریت، سەیێ ئێکی دی پێ قەلەودبنیت

One man's loss is another man's gain

زۆر کەسێت دهەین دچاڤە رێنە ل تەنگاڤێت خەلکی یان ئارێشێت وان دا قازانج وبها ژێ وەرگریت

لێڤ پێشترن ژددانا

  Charity begins at home

قەنجی وباشی دڤێت دەست پێبکەت ژ کەس وکارێت نێزیک بەرێ یێت دی

ژبەر بارانێ رەڤی، کەتە بەر باروڤێ

Out of the frying-pan into the fire

دەما مروڤ دەربازدبێت ژ تەنگاڤیەکێ یان ژخەمەکێ ئو بەرەف ئێکا دیڤە بچیت ژوێ گرنکتر ومازنتر ونەخوشتر

پێت خو ل دیف بەرکا خو درێژکە

Cut your coat according to your cloth

دهەمی کارا دا دڤێت مروڤ یێ ڤەگر بیت، نە یێ دەست 

بەردای بیت، هند نە مەزێخیت پتر ژ ڤەرێژا خو دا لێ دیار 

نەبیت دروژێت تەنگاڤیا دا

نە لبەر چاڤا، سوتنا هناڤا

Out of sight, out of mind

ئەو کەسێ بەر چاڤ دچیت نامینیت سەر هزرێ بەلێ سوتنا دیتنا وی دکەڤتە هناڤا

دەنگ ژگۆرا نا هێن

Dead men tell no tales

ئەو کەسێ دمریت نەشێت بهێت ونهینیا ئاشکراکەت، ژبەر 

هندێ هەکە نەپەنیەکا گرنگ هەبیت دناڤ بەرا دو کەسان دا 

ئو نەڤێت دیاربیت دێ خو ژوێ کەسی خلاس کەت

کەس ب پلەکێ نە چویە سەرێ ملەکێ

Rome was not built in a day

چ  کار نینن بلەز ب هێنە کرن، هەمی تشت ب ئارامی وسەبرێ د‌هێنە چارەسەرکرن

هەمێ شول دگەرمێرا

Strike while the iron is hot

چ کار چ بریار چ دەست هەلاندن دڤێت ب هێتە کرن ل دەستپێکی هێشتا زوی نەمینیت سار ودەم سەرڤە بچیت ئو چ بها نەمینیت

ئاسن ئاسنی دبریت

Diamond cut diamond

چەند مروڤ یێ ب فەند وفێل بیت، یێت دهەین ژمروڤی 

فێلبازتر وجەمبازتر

دو کێل ب بەرەکی ئێخستن

To kill two birds with one stone

زۆر جارا کارێت سەرکەتنێ دەنە ب دیف ئێکڤە، ب سەر ئێکڤە دهێن بو خودانی

جهێ پێت خو ببینە، پاشی پێت خو پاڤێ

Discretion is the better part of velour

زۆرا گرنکە مروڤ یێ هشیار بیت دکارێت خودا بەری تارێت 

وئاستەنگ ب کەڤنە بەرێ مروڤی

دیوار دپشت گوهن

Walls have ears

هشیار بون یا باشە ، هەمی ئاخڤتن نا هێنە گوتن ب دەنگ بلندی، نهینی دڤێت تێدا هەبیت

شێلی نەکە ئەو کانیا تە ئاڤ ژێ ڤەخاری

Don't bite the hand that feeds you

دڤێت مروڤ یێ بێ منەت نەبیت دراستا هەر کەسەکی یان 

نعمەتەکێ باشی وچاکی ل مروڤی کربیت، شوینا وێ نە

 کەتە خرابی

 شولێ ل بەر وەختی وەکی میرێ سەر تەختی

Well begun is half done

دەست پیکرنا ئەی کارەکی دڤێت یێ چاک بیت ورێک وپێک بیت ولبەر دەمبێت

بلند نەفرە، دا نزم نە کەڤی

Don't build your castles in the air

زێدە پێنگاڤیا وبزاڤا نە دجهدا نە کە کو دزانی ب دەست 

تەڤە نا هێن بدرستی دا پەشیمان نەبی

کتک نە ل مالە، دەورانا مشکانە

When the cat's away, the mice will play

ئەگەر خودانێ کاری یان کابانیا مالێ نە یا ئامەدەبیت، دەلیڤێ دەتە هندەکا تەنگ سستیێ دکاریدا بکەن وزیانێ ب گەهینێ ئو وێ بکەن ئەوا ئەو حەزدکەن

٣-٨-٢٠١٧ دهوک 

دارێ ژ بنێ نە برە

Don't burn your bridges behind you

یێ زانابە وتێگەهشتی بە دەلیڤێ بو پێشە رۆژێ ب هێلە، خو 

بن برنەکە ب ئێک جاری

تو من ب خورینە، دا تە بکرینم

You scratch my back and I'll scratch yours

کێم کار هەبن یێت بێ بەرانبەر، هەر تشتەک ناهێتە کرن ئەگەر ژبەر سودەکێ نەبیت