گوتن وزاروک

ئاش ل ئاله‌كی، ....... ل خه‌یاله‌كێ (خودان- رەزڤان- بارڤان- ئاشڤان )

بەرسڤ: (دگێرا- ئاش- نەزانا- تشتا- راوستیت- خولامه- ئاڤ- بارکە- كوژیت- ئاشڤان)

مرن : راهێنانا ١٧

هه‌تا ........ کرنێ

ما ....... رای لێ نابیت

خودانێ ...... یێ کورەیە

بلا.......هەبا، پیری نەبا

قوینا ....... یا ب دوشاڤە

پشتی ...... ، پەشیمانی نینە

مروڤی د ...... ده‌ین نامرن

حەتا ........ ، چاڤ لێ کرنێ

چ ...... ژ ناڤ زیارەتا نە رابینە

نیشانێت....... ب خوڤە رویتنە

....... بله‌ز چێته‌ر ژ مانا ب ره‌زاله‌ت

مروڤ روژەکێ بوی، روژەکێ دێ......

...... ب هه‌ڤال خوشتره‌ ژ ژینا بێ هه‌ڤال

درەو ل ......... دهیتە کرن، نە ل زندیا

هەر ئێک بو ......... خو دگریت

ئێک ژڤان ب هەلبژێرە: (مرنە- مری- مرنێ- مرنا- مرن- مرێت- مریا )

بەرسڤ: (مرنێ- مرنە- مری- مرن- مریا- مرنێ- مرێت- مرنێ- مری – مرنێ- مرنا- مرێت- مرنا- مریا- مریێ)

جهناڤ: راهێنانا ١٨

..... یارن، هند نەیارن (چەند، هند، زور، هیچ)

..... پەز وپێبکێت خو (هەر، هەمی، ئێک، هند)

کورێ ......لە ملێ یە ( زور، هیچ، گەلەک، تژی)

......... تبل وژانا خو (هیچ، هەر، هند، هەمی)

...... رێ دچنە ئاشی (چ، ئیدی، هەمی، هەردو)

.........، سەر دینەکی (هەر دەمەکی،هەر کەسەک، قەت، چنە)

..... دەردن، هند دەرمانن (زور، چەند، هەر، یەک )

دەستەکێ ڤالا، ئو ئێکی ..... (چنە، تژی، هیچ، گەلەک)

........ پێ ل وی نە داناینە (چەندا، چ کەسا، هەمیا، یەکی)

...... نە ل مالێ، نە ل حالێ (هەچیێ، کەسێ، هندێ، هەرێ)

....... نک کورەی ئێکن (شەڤ، روژ، شەڤ وروژ، کەس)

..... بو مریێ خو دگریت (هەر ئێک، هەمی، کەس، ئێک)

.......تەفشێ بەرێ خو یە (هەمی، هند، هەجی، هەر ئێک)

...... عەورا باران ژێ ناهێت (هەمی، چ، هەر، هیچ)

چەوا با بهێت، ...... بدە بای (هەر وەسا، هەر، هند، ئێدی)

بەرسڤ: (هند، هەر، هیچ، هەر، هەمی، هەر دەمەکی، چەند، چنە، چ کەسا، هەچیێ، شەڤ وروژ، هەر ئێک، هەر ئێک، هەمی، هەر وەسا)

پێ: راهێنانا ١٩

..... سترکێ گرت (پێ، لەپ، چەنگ، مل)

پێ لێ ....... بون (توند، گورج، رەق، حشک)

ژ....... وپیا کەت (زەند، تبل،دەست، چوک)

هات دەست ژپیا .... تر (درێژ، کورت،کورج، رەق)

چ کەرا .... ل وی نە دانایە (سەر،ستو، پێ، دەست)

یێ ژپێ...... خو دەر کەڤتی (بابێ، مامێ، خالێ، برا)

پێ پێ ل ..... مەلوکا ڤە هات (دیف، پشت، بەر، رەخ)

پێ دخو دیف ..... خو درێژکە (جلێ، کەپەنێ، چوخێ، بەرکا)

پێ وی کرنە سولەک ودو ..... (دار، ناڵ، بزمار، ترار)

هەر وەکی ژنوی سەر .... کەتی (چیا، گیا، رییا، پیا)

بەرسڤ: (پێ، گورج، دەست، درێژ، پێ، بابێ، بەر، بەرکا، بزمار، پیا )

سویک وبازار: 20

ما بازارا ........ نە (ژنکا، بیژنا، کچکا، قیزکا )

نە ...... سەر ئێکە (خارنا، سەیرانا، بازارا، بارانا)

..... سویکێ مال جەندەک (بەژن، روی، پشت، بال )

...... برایە، بازارا جودایە (چرا، برا، دار، پارە )

نە ئەو سیکە، نە ئەو ...... (بازار، دیوار، بەیار، دوکان)

هەر........ وبازارەکا هەی (رێکەکێ، سیکەکێ، جهەکی، کارەکی)

....... دبازارێ وان نا گەهیت ( کەس، تەیر، بالندە، گیانەوەر )

هەروەکی نە لوێ .....، نە لوێ بازارێ (سیکێ، رێکێ، مالێ، کاری)

بەرسڤ: ( ژنکا، بازارا، بەژن، برا، بازار، سیکەکێ، کەس، سیکی )

ڤەرێژێت ئاگری: راهێنانا ٢١

.......بنێ گوچکی یە (توزا، ئاخا، خولیا، تەنیا)

دیتنا چاڤا، ....... هناڤا (سوتنا، قولنجا، ئێشا، دەردێ)

بەرتیل ئاسنی د.......... (خوت، سوت، حەلینیت،مێت)

چ ئاگر دبێ ....... نینن (دکێل، سێل، رێل، گورێل)

حەمام ب تڕا ..........نابیت (نەرم، گەرم، سار، هار )

دهێت .......... ناهێت گوتن (رێتن، مێتن، فروتن، سوتن)

پشتا خو ب وان ...... نەکە (گەرم، موکم، زور، بار )

گرارا مێرا ب حەمد د....... (سوژیت، کەلیت، قمیت، کوزرێت)

به‌ری هه‌وارێ ..... گراگێ (بخو، چێکە، دانە، بفكه‌)

من ..... ب ئەزمانێ خو ڤەنا (پەلەک، بزوتەک، رەژیەک، گوریەک)

بەرسڤ: ( خولیا، سوتنا، حەلینیت، دکێل، گەرم، سوتن، گەرم، کەلیت، بفکە، پەلەک)

راهینانا: ٢٢

پەیڤێت سێ پیت یا دویماهیا وێ (ڤ) تێدا دگوتنێت کوردیدا:

جهێ ڤال پرکە ب پەیڤەکێ پتنێ:

ئاڤ : خوین نا بیتە......

باڤ : ...... مری خەو دهێت، زک برسی خەو ناهێت

پاڤ : رێکا خو بینە پاشی پێ خو ب .......

تاڤ : پارێ خو پاڤە بەر ......، ل بەر سیبەرێ روینە

چاڤ: ......... نقێ هندێ یە

داڤ : ئەز نە کەوێ...... ، تە مە

راڤ : تو دبێژێ یێ ژ...... ونێچیرا دهێت

گاڤ: ....... وی یێ دکرینە لوت

لاڤ : کەتە سەر لەپا یێ ....... دکەت

خاڤ : شێرێ ب دەزیێ....... گرێدای

ناڤ : ..... بەرواریا بەفرا دهێت. ناڤێ تەیرێ خو بێژە؟

ماڤ : ...... ڤی دەستی ل ڤی دەستی نامینیت

بەرسڤ: (ئاڤ، باڤ، پاڤە، تاڤێ، چاڤ، داڤێت،راڤ، گاڤێت، لاڤا، خاڤ، ناڤ، ماڤێ)

٢٣ساخلەمی: راهێنانا

جهێ ڤالا پرکە:

حەکیمێ....... خویە

نیڤ مێرە نابیت ......

هەر تبل و...... خو

...... عللەتێ دبریت

چ ...... بێ ده‌رمان نینن

قه‌سا خوش بهارا .........

نەڤیان، نەدیتن، ..........

روی ل پێشن، دا ب ........

........ فبرینا خو دکەڤیت

دل پر نابیت....... تێر نابیت

پشتى ....... چاڤ کولى نینە

چ........ دبێ نەخوشى نینن

....... ب بالە، فەرج بە مسقالە

بەرسڤ:(لەشێ، تێرە،ژانا، تاقەت، ده‌رد، دلانه‌، دەرمانە، ئێشن، بریندار، چاڤ، مرنێ، خوشى، ئێش)

کەچەل: راهێنانا٢٤

جهێ ڤالا پڕکە:

یێ سەر .......

تو مروڤەکێ کەچەلێ ........

حەسەن .......، کەجەل حەسەن

........ کەچەل دکۆمدا یێ باشە

کەچەل، کەچەل قاقە، سەرێ تە .......

که‌چه‌ل ب ده‌وله‌مه‌ندن کوره‌ ب..........

که‌چه‌لۆ ناڤێ من ناڤێ ته‌، ........ من دسه‌رێ‌ ته‌

تە چ چارە ل کەچەلێ خو نەکرینە، گەرا ...... خەلکی

که‌چه‌لۆ چ موی ب سه‌رێ‌ ته‌ڤە نین، گۆت:...... خالەتا من سەرملا دکه‌ڤن

کەچەلو: مە بوتە .... خاستی، گوت: بلا، گوتن: مە درەوکر، گوت: ما من ژکیڤە باوەرکر

بەرسڤ: (کەچەلە، کمتاری، کەچەل، سەرێ، سماقە، نه‌عله‌تن، کۆمێ، گوریێ، که‌زیێت، که‌زیێت، ژنەکا)

کولاڤ: راهێنانا٢٥

جهێ ڤالا پڕکە:

...... سەرا نێ یە

چ کولاڤا نە کە ..... من

راستی بێژ دکولاڤ ......

....... سەر دێ چنە کولاڤەکی

روینە وکولاڤێ خو .........

سەرێ کەچەل دکۆمدا یێ باشە

کەس چ ب کولاڤێ وی نا .......

یێ ل سەری شاش و.....، ل مالێ نینە ئوفە

ما چیێ سیدارە دسەری بیت دبێژنی..........

بلا سەد کولاڤ دبەر ....... بچن، بەس یێ من دگەل نەبیت

بەرسڤ: (کولاڤ، سەرێ، خارن، سەد، سەر، خارکە، پیڤیت، لفە، ئەفەندی، ئاڤێدا)

مار: راهێنانا ٢٦

جهێ ڤالا پڕکە:

....... بن گلگلەیە

مارێ حەفت ......

مارێ ....... کوژتی

مارە ب ........ دژیت

مارێ ....... نه‌ ئارینه

سه‌ ب به‌را، مار ب .....

مار ........ دچیتە دکونێڤە

ماری بدەستێ من نە .......

مار بتە ......... بناسێت تە نە

مار ......... ژوەریسی دترسیت

مار ب نەرمی ژ....... دەردکەڤیت

ژگورگی ...... ترە، ژماری تازی ترە

مار خو نیشا بدەت، بەلێ ....... پێڤەدەت

بریندار نەکە ماری، ب کوژە ب …….

مار دبێژیت: ئەو نەمێرە یێ من دکوژیت، ئەو مێرە یێ من ....

بەرسڤ: (مارێ، سەرە، ژنکا، ئاخێ، ره‌ش، دارا، راست، کوژە، ڤەدەت، گەستی،کونێ، برسی، تویپشک، داری، دڤەشێریت)

هژمار: راهێنانا٢٧

جهێ ڤالا پرکە:

دێ ....... کەت

....... گاڤا چێلێ یە

نەها بدە، و...... بخو

ما کۆرێ ......... رتلە

......... بهارا دچەرینیت

.......... برا ب شاشکەکێ

یەک چەکوچە،....... سندان

دەستەکێ ڤالا، ئو ئێکی ......

هەر ...... تەفشی بەرێ خو یە

....... گوتن گوری کریاره‌کێ بن

نانەکێ بخو ....... ب خێرا من بدە

ده‌یکا .......... کورا، مر لبه‌ر دەرا

چڵ بە ......، کوینێ خو ببە سەرێ مڵ

نەشیا ئێکی، گوت: ............ وەرنە من

تو دبێژی ئێکی گرتی و......... یێ پێدادەن

بینه‌ كچا چل سالی نه ‌ئینه ‌ژنا ..........سالی

دەینێت من بونە ...... ، ژنوی شیڤا من بو ساڤار

بەرسڤ:( هەشتا، چار، دەها، شەش، دو، سێ، یەک، چنە، ئێک، سه‌د، پێنجا، حه‌فت، چڵ، دودو، پانزدە، بیست، هزار)

کەزان – کەزوان: راهێنانا: ٢٨

گوتنێت کوردی ل سەر کەزوانێ:

یا درست ب هەلبژێرە:

....... دوتن، کەزوان کەلوتن ( بزن، میه، چێل، گامێش)

خودێ ..........، دەتە بێ ددانا ( کەزانا، بێمکا، بتما، باهیڤا)

کەزوانا ب ........... خو نەرازی ( بنا، دارا، قورمێ، پەقیژکا)

......... ل مە کرە پەقیژکا کەزانێ (روژ، شەڤ، شکەڤت، دونیا)

دونیا ل بەر بو قەلپیچکا ......... ( باهیڤێ، کەزانێ، گویزێ، نوکێ)

ئەم بوینە قاچکێ......... خەلکی ( دەڤێ، لێڤێت، دەستێ، زکێ)

وەک............ کەزوانێ ب منڤە ما ( بەلگێ، بەنیشتێ، چقێ، رەهێت)

ب روژێ دگەریت ل .....، ب شەڤی دچیتە کەزوان( کولانا، دوکانا، سەربانا، سەیرانا)

بەرسڤ: (چێل، کەزانا، پەقیژکا، دونیا، کەزانێ، دەڤی، بەنیشتێ، کولانا)

گوتن سەر بەرکێ

راهێنانا: ٢٩

بەرک : جهێ روینشتن ونڤستن ورازانێ یێ گرنگە دژیانێدا. ژبەر ڤێ چەندێ ژی کوردان زۆر جۆرێت تشتان یێ دچێکرن چ بدەست یان ب لایێ بیرێ ڤە بو ڤێ مەبەستێ . گەلەک ناڤێت داینێ هەر ئێک ل دیف کار وراچاندنا وان. بو نمونە وەک: بەرک، مەحفیرک، مێزەر، راکێش، کومبارک، جودەلی، گودادک، دوشک.

١- بەرکا وی ...... یا بری (ئاڤێ، بای، باهوزێ، هورێ)

٢- وی بەرک ژ.... وان کێشا (رەخ، سەر، هنداڤ، بن)

٣-...... فەقیری هەرا دریایە (ٍشەل، دەرسوکا، بەرکا، لحێفا)

٤- بەرک ژلایێ .....ددریێت (تەنگڤە، فرەهڤە،سڤکڤە، نەرمڤە)

٥-........ هات وبەرکا فەقیری دریا ( هاڤین، پائیز، بهار، زڤستان)

٦-....... خو ل دیف بەرکا خو درێژکە (دەستێت، پێت، چوکێت، تبلێت)

٧- رەنگێ........ ژڤێ بەرکێ یێ کێمە (زەرێ، سۆرێ، رەشێ، سپی)

٨- هەر ئێک بلا بەرکا خو ژ...دەر بێخیت (ئاگری، تەقنێ، هەریێ، ئاڤێ)

بەرسڤ: (ئاڤێ، بن، بەرکا، تەنگڤە، زڤستان، پێت، زەرێ، ئاڤێ)

٢٨-٢-٢٠١٨ دهوک

ئێغبال وبەخت

راهێنانا سیهێ

ئەڤە چەند گوتن وبێژن ل سەربەخت وئێغبالێ وچەند پەیڤێت دی هەر ب وێ واتێ، ئەوا دهێتە سەر خەلکی دقویناغا ژیانێدا چ باش وچاک یان خراب پیس. ئەڤ پەیڤە یێت دهاتین دگوتن وبێژێت کوردیدا ب ڤێ مەبەست ورامانێ دگەل هندەک جێوازیا کێم دناڤەروکا گوتنێدا.

کورد دبێژن دگوتنێت سێ رێزیێ:

بەخت رەشێ بەخت نەبو، چوکانیا ئاڤێ تێ نەبو، حەفت مێرکرن ئەو پێڤە نەبو

ئەگەر ئێغبال هاتە سەرى، بزڕە وەکى کەرى، خەلک هەمى دبێژن عونفەری

ڤان ڤالاهییا تەمام کە ب پەیڤەکا گونجای:

١- بێ.......، بێ به‌ختی

٢- ....... چ بەختێ خو نینە

٣- من نە تالعە، نە ........

٤- دونیا ........ وفەلەکە

٥- ئێغبال ناهێتە ........ وفروتن

٦- سەرا ڤەکە و..... ب جەربینە

٧- یێ ل دۆر........ خو دزڤریت

٨- یێ ل دیف ....... خو دگەریێت

٩- یێ ل دیف ..... فەلەکا خو دچیت

١٠- بەخت نە گیایێ....... یە دێ بەردەم

بەرسڤ: ( نه‌ختی، ژنکا، بەخت، چەرخ، کرین، تالعی، فەلەکا، شەنسێ، بایێ، بهارێ )

٢٠-١٠-٢٠١٨- دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن

راهێنانا: سیهو ئێکێ

رەنگ:colors

ئەڤە چەند رەنگێت بەرزن ئەوێت دهاتین دناڤ گوتن وبێژێت کوردیدا:

رەنگ وگوتن:

ڤان ڤالەهییێت ژێری پڕکە ب ڤان پەیڤان:

(گەورە ، شین ، روی، پێڤەدا، سۆری، همبانکا، دەربو، زەری، سپی، رەشە)

١- ئه‌سمانێ‌ ...... سه‌ردا گرت

٢- تو دبێژێ یا ...... کولیلکە

٣- حەتا من سۆرکر، وی........

٤- دنیا دکەسک و.......... وەربو

٥- ل کیرێ زەربو، ل کێری.......

٦- ....... ژناڤ سۆری نا کەتە دەر

‌٧- به‌فر ژی یا ...... یه‌، بەلێ چ تام تێ نیە

٨- رەشکا ...... شروخا سپی، ئەڤە نە ئێکێ دی

٩- ئێغبالا مامێ ...... ، ب شەڤێ ساهی یە ب روژێ عەورە

١٠- هەکە تو بەنکێ سۆر ومۆربی، دێ ب دەرێ ...... خو ڤەبی

١٩-١١-٢٠١٨ – دهوک- ئەحمەد عەلی

راهێنانا: سیهو دووێ

مەشک:

گۆتنێت ب مەشکێ ڤە هاتینە ڤەهاندن:

مەشک دهێتە چیکرن ژپیستی پەزان ب گشتی، پشتی دهێتە حشکرن ب گەلەک شێوان ودبیتە کەڤلکەکێ پاقژ وبژین بو زۆر مەبەستان: کیانا شیری ودانانا پەنیر وژاژی وکەشکان ورونی وگەلەک تشتێت دی.

ئێکی ژهەروکان هەلبژێرە:

ماشکا وێ .......... (قەتیا، بزدیا)

ئەو چەندا ........ مەشکە (سینگ، زک)

یا کوکە ل بەر .......... (کوچکی، مەشکێ)

خو نە تو ......... مەشکێی (دەڤێ، کونێ)

مەشکا خۆ ....... وپال ڤەدا (کیا، دریا)

کەس وی دمەشکا خو نا ........ (لەقینیت، شەقینیت)

قیاسا ....... دمەشکێدا ناهیتە کرن (ماستی، کەشکی)

مەشکا درێدا هەچیێ هات ....... لێدا (حنگەک، سنگەک)

تۆ مەشکێ نە کێی، تۆ دەو ونیڤشکی نا........ (ئالیسی، ناخوی)

هندی ژن لخەوێ بیت، مەشک دێ ل....... بیت (دارێ، خارێ)

بەرسڤ: (قەتیا، زک، مەشکێ، کونێ، کیا، شەقینیت، کەشکێ، حنگەک، خوی، دارێ)

٩-١٢-٢٠١٨ – دهوک - ئەحمەد عەلی

راهێنانا: سیهو سێ

شیرەت بو زاروکان

ئێکی ژهەروکان هەلبژێرە:

ئافره‌ت ته‌رازیا ..... یە (ژیانێ، ڤیانێ)

ئاخفتنا خۆش بهارا ..... (کولانە، دلانە)

ئاشێ ...... با دگێریت (زانا، دینا )

..... خاستی، ناچی هەستی (ئاڤا، نانێ)

ئاقلێ ...... بارێ گرانه‌ (سڤك، نەرم)

...... ب قورما ڤە دمینیت (ئاگر،ئاڤ)

ئه‌رزان كره‌، هومبان ...... ( چرە، دره‌)

ئه‌ز نه‌ ...... داڤێت ته‌مه (كەوێ، سیسکا)

ئه‌گه‌ر ......، ژتیتكی دیاره‌ (خیاره‌، کولندە)

ئه‌وێ بلند بفریت دێ .... که‌ڤیت (کرێت، نزم )

ئێشا ل هەڤالى، ..... ل کەندالى (تیرا، سیرا)

بەرسڤ: (ژیانێ، دلانە، دینا، ئاڤا، سڤك، ئاگر، دره، كەوێ، خیاره‌، نزم، تیرا)

٢٠-٤-٢٠١٩ - دهوک- ئەحمەد عەلی