گوتن وپەیڤ

Antonyms: opposites: دژێ ئێک  اضداد أو الطباق -

Antonyms: are word pairs that are opposite in meaning, such as hot and cold, black and white, and day and night.

ئەنتونیمز: یان دژی، جوتەکێ پەیڤانە کو دبن دژێ ئێک درامانێدا. وەک: گەرم ئو سار، رەش ئو سپی، ئو روژ ئو شەڤ. 

دژی دناڤ گوتنێت کوردیدا:

·       نوی هاتن، کەڤن خەلاتن

·        حەتا ستویر زراڤ دبیت، زراڤ دپچیێت

·        ئه‌وێ بلند بفریت دێ نزم که‌ڤیت

·        چ ده‌شته‌ چ زوزانه‌ عه‌سل خودانه‌

·        دلێت ره‌ق، نه‌رم نابن

·       روژا خوش نه‌ده‌ بیا نه‌خوش

·       زیره‌کی نه‌ ب مه‌زن و بچیکی یه

·       زانیین روناهیه‌ نه‌زانین تاریه

·       مێر ب مویا ژن ب رویا

·       زکه‌کێ تێر چێتره‌ ژ هزارێت برسی

·       ژمێرا نه‌ ترسه‌ ژ پیسا بترسه‌

·       سیارێ خه‌لکێ هه‌ر یێ په‌یایه‌

·       مالێ نه‌که‌ بو کورێ قه‌نج وخراب

·       مرن هه‌با پیری نه‌با

·       نه‌یارێ بابێ نابیت دوستێ کوری

·       هه‌رئه‌ڤراز یه‌کێ نشیڤ یه‌کێ هه‌ی

·       که‌سێ کچا خو نه‌دایه‌ ب کورێ خه‌لکێ

·       کور تالان ڤه‌گێره‌ و کچ تالان بره

·       ئاقلێ سڤک بارێ گرانە 

·       نە بگرە نە بەردە

·       نە یی حەلالە، نە یێ مرار

·       هند یارن، هند نەیارن 

·       مرنا ب هەڤال چێترە ژ ژینا بێ هەڤال

·       نە خو ل بەر سارمایێ دگریت، نە ل بەر گەرمێ

·       مە تو یێ دیتی ل بەر سیبەرێ ژی ئو ل بەر حەتاڤێ

·       سه‌ر مه‌زن پێ بچیک خوزیا ل وێ مالا تو لێدبی بیک

·       ژوی نەترسە یێ ته‌  دگرینیت ژوی بترسە یێ ته‌ دکه‌نینیت

·       هاتی د چویێ نە، خازتی د برینە

·       ژگەلەکا گەلەک دچن، ژپیچەکا پیچەک دچن

·       ل خارێ مە تو یا دیتی، ئو ل سەر بانی ژی

·       ژسیهێ نە گاهاندە حەتاڤێ

دبێژنە ڤێ دژێ دژا بەرانبەر:

·       سڤکا دایێ، داپیره‌ وسڤکا بابێ باپیره‌

·       مێر بێ ژن ژار دبن، ژن بێ مێر هار دبن

 یەکسان: وەکیئێک: مرداف- مشابه same- similar: : synonyms  

Synonyms: same meaning. Words that neither look nor sound alike can still mean the same thing. If two words are synonyms they mean the same thing (approximately). One can make a distinction 

right and correct, hurry and rush, object and thing

سننونیم: رامانا یەکسان. ئەو هەردو پەیڤ نە شپتی ئێکن، نە دەنگێ وان وەک ئیکە، بەس رامانا وان یەکسانە. ئەگەر دو پەیڤ یەکسان بن

 واتا وان ئێکە حەتا رادەکی. مروڤ دشێت جوداهیێ ڤەدەرکەت دناڤ پەیڤێت یەکسان یێت درست ئو ئەوێت ب سەرسالوقدانێ ڤە. وەک:

 غار ئو بەز، کتک ئو پشیک، زیرەک ئو زیخ   

دڤان ڤان گوتنێت ژێریدا هەر دو پەیڤێت یەکسان ییت دهاتین ناڤ گوتنەکێدا ئو هندەک جودا جودا یێت دهاتین:

نە ئەو سیکە، نە ئەو بازار

ئەزێ دبێژم: برا ئەوێ دبێژیت: کریڤ

یێ دبێژتە: گیزا ، گەڤز

هەر ئسری، بیستە

نە یێ غارێ یە، نە یێ بەزێ یە

هەکە هوین د تێربن، ئەم د حەمەرین

تەیرێ نێچرێ یێ دم خارە

هەڤالێ قرێ یێ نکل گی یە

هەکە سیها سپێدێ نەبیت یا ئێڤاری یا ژخویە

بەر سیبەرا شێری بە بلا شێر تە ب خوت

کتک شەرێ شێری دکەت

خەیالا پشێ هەر ژژە

یێ دیزکێ چێکەت دێ چملی ژی ئێختێ

ب قایدا قازانکێ یە

پلەکێ دچیتە سەرێ ملەکێ

ل هزار گرا یێ بەرێ ڤە بوی                                

دسەد تەلهادا کوریا وی یا قەتیای

رویڤی نە چو دکونێ ڤە، ئینا هەژەک ب دیلکا خو ڤەنا

HOMOPHONE: Two or more words pronounced the same but different in meaning, origin, and sometimes spelling. 

Examples: cite, sight, and site; to, too, and two;  sea and see; your and you're; bow and bough, week and weak. 

هوموفون

 دو پەیڤ یان پتر، دەنگێت وان ئێک بن، رامان یا جێواز بیت، رەها وان یا جودابیت. ئو دئنگلیزیدا پێنوس ژێ یا جێوازە. ئەڤە نینە دکوردی دا. ئەڤ جورێ پەیڤان دڤێت ژهەمێ لایا ڤە وەک ئێکبن: رەنگێت پیتا، هژمارا وان، دیف ئێک ڤەبن. جوداهی نەکەفتە دچ رەخا ڤە. نهینیا ڤی رەنگێ پەیڤان درستا گوتنێدا جوانیەکا تازە دەتە ئاخڤتنێ، ئاوازەکا خوش پەیدادکەت دناڤ گیان وگوهیدا، تویژاندنی دتە هزر وبیرا دەما جێوازی دکەڤتە درامانێدا.  

وەک:  بەر = زیڤرک، بەر = ڤەرێژ، بەر = رەخ ، بەر=  ل بێش

شیر= ئەوێ دگوهانادا، شیر = چەکێ شەری

مل = گر ، مل = شان

بو نمونە ئەڤە چەند گوتنن:

١- هەر ئێک تەفشێ بەرێ خو یە

تەفش یان تەفشک = وەک تەڤرکی یە، ئو تەفش= پرتەکە ژبەری فەبوی

بەر= زیڤرکە ئانگو بەرێ رەقە، ئو بەر= ل پێش مروڤی

رامانا ئێکێ : هەر مروڤەک ژتوخمێ خویە

رامانا دووێ: دکاریدا هەر کەسەک ب تەفشکێ خو ل پێش خو دکولیت

٢- ب هێجەتا سڵکێ ، خو گەهاندە کوتلکێ

سڵک= زەرزەواتەکە دکەنە بەر تڕشکی یێ گروڤرە وەک شێلمێ

سڵک= سلق = بەقلی  دکەنە بەر تڕشکێ

کوتلک = دانە  گروڤردکەن ئو قیمەی دکەنە ناڤ

کوتلکێ= هندەک رامانێت نەپەنی یێت دهەین نە جهێ رون کرنێ یە

٣- ب دانە، بەلێ بزانە

دانە= دەمێت خارنێ نە ، دانە = تشتەکی پاڤێتە جهەکی

رامان ل ڤێری دزورن

٤- وەک جویێ دبیرا خو رویتی

بیر= بیرا ئاڤێ یە ، بیر= جهێ جیکرنا بەندکێت وگولکێت رستنی نە

کا وی رویتیە کیرێ جهێ گومانێ یە

٥- جلە کەتە سەرملە

جلە= بەرکە دانن سەر کەری، جلە = جل وبەرگن

مل = گر ، مل = شان ،

ئەو جلێ کەری کەتە سەرگری یان کەڤتە سەر شانی

٦- چاڤ ل ده‌را خولیا سه‌را

دەرا = دەرگە ، دەرا = ژدەرڤە

یان یێ ل هیڤیا دەرگەهێت خەلکی تشتەکی بو وان بینن

یان مروڤێت خێرکەر ئەوێت ژدەرڤە تشتەکی بو بینن

٧- دەڤێ وی یێ بێ بەرسڤە

بەرسڤ: جابدان،  بەرسڤ: ئەو جهە ل دەری خانی

یان دەڤێ وی یێ بی جابە یان چ بێتە بەر دەڤێ وی دێ بێژی

تێبین : ل من ببورن من نەڤێت درێژکەم دا سەرێ هەوە نە گێژکەم 

8-  شیر: ئامیرەتێ جەنگ وشەری یە – ئەو تشتێ رونە یێ دهێت ژگوهان وچچکا

شیر کاڤلانێ خو نابریت

مروڤەکێ شیر حەلالە

9- خار: چەپە، ڤیچە – خارنا زادی یە

راست ودرستو، خار وشکەستو

کێ کر، ئو کێ خار

١0-  تیر: تیر وکڤان چەکێ شەری- تشتێ رون دەما قورس دبیت وکێم ئاب دبیت

چاڤێ خو دنقینیت، ئو تیرا خو دهاڤیت

هێشتا یا تیرا دبنیدا مای

١١-  گاڤ: پێهاڤێتنە، برێڤە چونە – دەمە، وەختە

گاڤێت وی یێ دکرینە لوت

گاڤا تو چویی حیلا ئه‌ز ژوێڤە دهاتم

١٢- کێشان: خشاندن – هەلسەنگاندن – بهن وبای دبتە خار

ئەو ل هەریێ کێشان

گوشتێ مێران، نە ب کێشان وپیڤانە

وەکێ برمێت هەل کێشان

وەک دگوتنێت وئاخڤتنێت کوردیدا:

 وەک = وەکی – شبەت = شبتی = یەکسانە

مثل = ك التشبيه = شبيه أو مشابه = التشابه والتماثل

same = similar = like = as = sameness- similarity- likeness

پەیڤا ( وەک ) زورا مشە دزمانێ کوردیدا. دگوتنادا جهەکێ بەر فرەهو دیارێ هەی. یا هاتیە لێگدان ژڤان دو پەیڤان : ئەوە ئێکن. یا بویە (وەکی) پشتی ژێبرنا چەند پیتا.

    دگەلەک گوتنێت کوریدا پەیڤا (وەک) یا سەرەکی یە، رستا گوتنێ پێدڤیێ وێ پەیڤێ یە حەتا رادەکی، نەهێلانا وێ دبیت زیانێ ب گەهینتە نە تێگەهشتنێ ناڤ بەرا گوتن بێژی ئو ئەوێ ئەو گوتن سەردهێت. هندە جارا پەیڤا ( هەر) دهێتە بەری پەیڤا (وەک ) دا پتر دژواریێ ب دەنە گوتنێ. دەست پێک دبیتە ( هەروەکی ) یان ئەڤ بەیڤە ( فلان کەس ) دکەڤتە بەریکا وێ. ئو زوربەی جارا ئەڤە (تو دبێژی .. ) دکەڤنە بەری گوتنێ شوینا ئەڤێت ژوری. هەر وەسا ئەم دشین وان هەمیا ب کار نەهینن ئو گوتن بمینیت سەر بخو، بەس نە ل گەل هەمی گوتنا. ژبەر ڤێ چەندێ هەر وەکی من دیارکری دبابەتێ دەست پێکا گوتنێدا، ئەڤە دبێتە ئاستنگ بو دانانا فەرهەنگا گوتنا ل دەمێ داهاتو. من وەرن ئەڤ توڤە پەیڤێت سەرەکی نە هند گرنکن چنکی گوتنا کوردی سەخلەتا وێ کورتی یە ئو کێم پەیڤە. دگەل ڤان گوتنا دێ هەمی رەنگا دەمە بەر چاڤ:

       گوتنێت دگەل ( وەک، وەکی، شبتی، هەر وەکی، فلان کەس وەکی، تو دبێژی ) کو یا پێدڤیە دگوتنێدا:

        وەکی دارا بێ بەر

         وەکی مێرگا بێ خودان

         وەکی گورگێ ئیسف خاری

      وەکی گیسکێ مالوفی

      وەکی بەزێ بێ شڤان

       وەکی گڤشکا کیزرکێ

       وەکی دفن بری، نەکە دو

       وەکی ماسیێ یێ زک رەشە

  وەکی خەونێت شەڤا

      وەکی دیسکا بن چوی

      وەکی بارێ ب بیڤازا هاتی

  وەک کتک ومشکینە

   وەک قورمەکا ئاڤێ 

   وەک گوشت ونوینوکا

    وەک مێشا مری یە

     وەک بستا ئاسنی یە

  وەک پیرەمێری توفییا

     وەک دەهواتا سێ گەری یە

  وەک دارێ ئنجیلێ یە

     فلانکەس وەک هلوپکی یە

    فلانکەس وەک هوپ هوپکی

     فلانکەس وەک مارێ ب ژان دگەریێت

    فلانکەس شبتی سەیێ هارە

    هەروەکی مارا مێتی

    هەر وەکی صا گەرساندی

    هەر وەکی موییەک ژسمبێلا ڤە بوی

 شبتی مارێ بن گلگلەیە

   شبتی بویکا گێچینێ پەقی

   شبتی میها بێ ئەلەمە

    تو دبێژی گیڤرێ خانچی یە

   تو دبێژی ئاشی چەقچەقوکێ یە

   تو دبێژی تێشکێ ئەجنانە

  تو دبێژی گارانا حەسو سێمێلی یە

   تو دبێژی بو بەنیشت ب دەڤ ولێڤێت مە ڤە ما

دڤان گوتنادا ئەم دشێین وان پەیڤێت سەرکی ب کار نەهینن ئو بێ زیان ب گەهتە رێزمانێ یان رامانێ.

     مارێ کون لێ بەرزە بوی

 تڕا دئاڤێدا

  کەرێ کەتیە سەر ئالیکی

  کورە مارێ حەفت سەری

  دهلکا دەرزی دای

 دەوارێ شەمبوز

  کەرێ گوه شور  

  کورێ کێچ گرتی

 قازا قوین شکەستی

    تویپشکێ سەر گومتڵێ ئاخێ یە

  ئارێ ب دوریێ وەرکری

  سەیێ هارە

   گویێ هشک ب مە ڤە ما

  مویێ ژ ماستی کێشای

   مەلایێ سەرک بادا

 چەکچەکیلێ ڤەرچاندی

  گایێ ب شاخا هەلاویستی

   گایێ ژ گێری بەردای

    کتکا مال ڤەگوهێزە

    هەیڤا بن عەوری یە

  هەلامەتێ ناڤ گارسایە

   گویا بەر کاشویە

   رەملکا کەمبەلانی یە