پەیڤ وگوتن

واتێت پەیڤا (بەر) دگوتنێت کەردیدا:

کورد دبێژن:" چ بەر ف سەری ب کەڤیت، یان سەر ف بەری ب کەڤیت، هەر سەر دشکێت".

"Whether the stone knocks the head or the head hits the stone, no difference the head get broken and injured".

بەر بەرە چ بچیک یان مەزن، سڤک یان گران. دهێتە راکرن یان دهێتە قولپاندن، هاڤێتن، وەرگێران، شکاندن، هویرکرن. یێ سەر بخویە چ ل سەر عەرد یان بن عەرد بیت، نە یێ گرێدایە ب کەڤری ڤە وەک پارچەک ل چیان. زۆر کارێت ب مفا ژێ دهێنە وەلگرتن وەک: بو ئاڤاهیان، رێک وپران، شویرهان، تەعان وپەرژانن، توخیب وسنوران ئو گەلەک کارێت دی یێت گرنگ. بەر دناڤ ڤان گوتنێت ژێری یێ هاتی کو بەر یێ ب قەدر وقیمەتە ل جهێ لێ ونە هێتە ڤەگوهاستن. ئەگەر ژجهچو بهایێ وی کێم دبیت. بەر چەکە یێ دو سەرە دهێتە ب کار ئینان بو چاکیێ ئو هەر وەسا بو خرابیێ.

١- بەر: حجر: stone

بەر ل جهێ خوە رەندە

بەر ل جهێ خوە گرانە

بەر ل جهێ خو یێ ب قەدرە

بەر ل جهێ خو یێ ب سەنگە

به‌ر له جهێ خۆی قورس وگرانه‌

بەر ژبەستان خلاس نابن

بەرێ ل دیف تاقەتا خو راکە

به‌رێ گران ل جهێ خو یێ گرانه‌

بەری ب ئەدلینە، پاشێ ب خەملینە

بەرا ب دەستێ چەپێ نە هاڤێژە

بەرا نەهاڤێژە کانیا تە ئاڤ ژێ ڤەخارى

بەری ژبەرئاشا ڤەنەکە، بهنداڤ سەرێ منڤە نەکە

بەری دانە بن بەری، رۆژەکێ دێ هەوجەی وی بەری بی

چ بەر ف سەری بکەڤیت، یان سەر ف بەری بکەڤیت، هەر سەر دشکێت

ئەڤە چەند واتیت دینە بو پەیڤا (بەری)

٢- بەر: پێش: أمام: in front of

‌به‌ر ئه‌جه‌لا خو دره‌ڤیت

بەر بەروژکا تێرا ب هێلن

بەر دیوار ب گوهن

‌به‌ر ده‌فا بێ‌ ده‌نگ دره‌قسیت

به‌ر باره‌نی‌ ڕه‌ڤیم، کەتمە بەر باروڤێ

‌به‌ر که‌رارا ده‌رباز دبیت‌، جه‌حشک ژێرا دزێن

بەر وی دچم لەقا ددانیت، پاش وی دچم پهنا دهاڤێژیت

٣- بەر: من أجل: for the sake of

بەر شرینیا مێوێ، مروڤ قورمێوکا دخوت

بەر تە د‌ێ خۆ هاڤێمە ئاڤێ

٤- بەر: نحو: بأتحاه: towards

یێ پێ پێ ل بەر مەلوکا ڤە دهێت

‌یێ ل به‌ر ئه‌جه‌لا خوڤە دچیت

٥- بەر: سبب: cause

بەر تە یان ژبەر من، زیان کەتە سەر من

بەر ئازمانی، کەتە زیندانی

٦- بەر: بجانب: beside

دبەر ماریرا بچیت دێ مویەکی ژێ کێشیت

دبەر سێبەرا شێرێ بە، بلا شێر تە

٧- بەری: بەرێ: قبل: before

بەرێ گولبو، باران باری شلبو

بەری ھەوارێ، پفکە گرارێ

بەری خەبەری بێژە، پاشی برێژە

‌به‌ری بارانێ‌ با یه‌، به‌ری مرنه‌ تا یه

بەری بارانێ با تێن، بەری مرنێ تا تێن

‌بەری نەوروزێ چ بهار نینن، پشتی نەورۆزێ چ زڤستان نینن

٨- بەرێ: وجه: وجهة: face, direction

به‌رێ رۆژێ ب‌ بێژنگ ناگیرێ

به‌رێ ئاڤێ یێ سه‌ر نشیڤه‌

‌بەرێ خو بکە مالا مه‌، دا‌ ببینی حالێ مه

٩- بەرێ: ثمار: محصول: fruit, product

بەرێ دارێ، دارێ دخەملینە

دارا بێ بەر بو برینێ یە

١٠- بەرێ: کەڤن: سابق: قديم: past, ancient

پەرێ وەکی بەرێ

یێ دەورێ بەرێ یە

یێ ل سەر دەوسا بەرێ دچیت

بەرێ یا شلبو، باران لێ هات تەر وشلبو

١١- بەری: ئال: رەخ: طرف: جانب: side, edge

هو قەری، بەرێ خۆ بدە وی بەری

ئەگەر ئاریش هاتن سەری، خۆ بدەنە وی بەری

پاشگوتن: هندی ب هێتە نڤێسین ل سەر ڤێ پەیڤێ یا کێمە چنکی ئەڤ پەیڤە وەک خویێ یە دناڤ پەیڤێت زمانیدا. ژبەر ڤێ چەندێ ئەز دێ ب دوایێ ئینم لڤێرێ ل سەر مژارا گوتننان یا مای دێ هێلن بو بابەتێت رێزمانێ دپێشە رۆژێدا.

١٧- ٤- ٢٠١٩ – دهوک – ئەحمەد عەلی

گوتن وئاخڤتن ل سەر قەری

debt, loan: قرْض: قەر

قەر: قەرە: قەرن: قەرکرن: قەردار: قەرداری

قەرکرن = دەینکرن: چ تشت، پارە ب دەین ژئێک ب هێت ستاندن، یان ژی کاربیت وەک:(قەنجی، باشی، چاکی...)

قرض: قەرز: قەر: قەرە: ب دەین : بێ سەلەف، بێ ربا، بێ زێدەهی

فرض: فەرز: فەر: فەرە: فەرن: پێدڤی یە ب هێتە کرن بلەز ئانکو دوەختیدا بێ گیروکرن

دين: دەین: دەینکرن: دەیندار: دەینداری

گوتن ل سەر قەری

ما قەرێ ئێتیمایە

قەر دنڤیت، بەلێ نا مریت

قەر قەرە ومنەت ل سەرە

قەر کەڤن دبیت، بەس بەرزە نابیت

نە قەردارم، نە دەیندارم

قەرداری گورگێ شباتێ یە

بەهی دفەرن، بەلێ شەهی ب قەرەن

هەمی شول دفەرن، ‌ شەهی وبەهی ژی ب قەرن

قەر ب قەری ومنەت ل سەر سەری

قەر ب قەری ومنەت ل سەر یێ کەری

ئاخڤتن ل سەر قەری

تە وەسا قەرێ من ئەداکر

دێ ڤی تشتی دەمە تە ب قەر

کەس ژبن قەرێت وی دەرناکەڤیت

من قەرێ وی ل سەر خۆ راکر

هێشتا قەرێت وی یێ ل سەر من ماین

ئەزێ قەدارم حەتا حەفکێ

ئەڤێ ژی نەکە قەر ل سەر پشتا من

ئەم ژبن قەرێت وان دەر ناکەڤن

ئەم یێ دهاتن قەرێ خۆ

گوتن ل سەر دەینی

دەیندارا دەیندار خوارن

دەینێت من بون هزار، شیڤ بو ساڤار

مروڤی دمریت، ده‌ین نامرن

هەچیێ دەینەک ژدەرڤە، یارەک ژدەرڤە

یا دەینی هەر دانە

یێ دبن دەینارا مای

٣٠ -١-٢٠٢٠ - دهوک - ئەحمەد عەلی