جهناڤ وگوتن

ئەز چیا تو چیا، گولک ما بێ گیا

وێ هێلیڤانکا خو کرە پیڤاز

وی جوت ب سەر شکاند

ئەم ژعەیدا کەلێ بوین ئو ژسەیرانا رویباری

ئەوان خو ل تێلا حوکمەتێ دا

ئەوان دا بوری، چ ل چوکی یان ل حەفکێ

تو روڤیێ چ کونا نینی

تو ژنا بەر مالایێ

هوین ل پیکێ دەن ئو ل پیکێ دزڤرینن

حەتا هوین ب سەری برێڤە نە چن، قەدرێ پیا نزانن

وێ نانێ خو براند

وی هەفسارێ خو قەتاند

٣- جهناڤێت نە پێک گرێدای

جهناڤێت نە پێک گرێدای ( نەبەلی) Indefinite Pronouns   

جهناڤ وگوتنێت کوردی

هند یارن، هند نەیارن

هەر پەز وپێبکێت خو

کورێ هیچ لە ملێ یە

هەر تبل وژانا خو

هەمی رێ دچنە ئاشی

هەر دەمەکی، سەر دینەکی

چەند دەردن، هند دەرمانن

دەستەکێ ڤالا، ئو ئێکی چنە

چ کەسا پێ ل وی نە داناینە

هەچیێ نە ل مالێ، نە ل حالێ

شەڤ وروژ نک کورەی ئێکن

هەر ئێک بو مریێ خو دگریت

هەر کەسەک تەفشێ بەرێ خو یە

هەمی عەورا باران ژێ ناهێت

چەوا با بهێت، هەر وەسا بدە بای

ئێک پێ دمریت، ئێک بو دمریت

کەس نا بێژیت ماستێ من یێ ترشە

هندێ بدە بەر داسێ، نە مینیت ئاسێ

 نا راوستیت، شەڤ وروژ کرنە ئێک

هەر لایێ بچی، مرن یا ب دیف تە ڤە

نە شیا ئێکی گوت: بلا هەردوک بێنە من

هەر جهەکێ ب چیێ هەڤالەکی بخو بگرە

هەمی تشت ب خوێ، ئو خوێ ب مەعنێ

یەکی ژبرسێ یە، یێ دی ژبێ نەفسیێ یە

ماڤێ ڤی دەستی ل ڤێ دەستی قەت نا مینیت

نە چە وی جهی یێ تە چ کەسێ خو لێ نەبن

هەر چەند ژ ئەسمانا بهێت، عەرد دێ راگریت

گەلەکا گەلەک ژێ دچن، ئو کێما کێم ژێ دچن

هەکە چاڤەک کورەبو، دەستێ خو دانە بە یێ دی

هەمی روژا (جارا) دورکا تە یا ب دوهن دای نابیت

Interrogative pronouns٤- جهناڤێت پرسینێ :

          دزمانێ کوردیدا ئەڤە دو جورن: جهناڤێت کەسانی ( کی ) ئو جهناڤێت نەکەسانی ( چێ ). ئەڤ چهناڤ بکار دهێت بو پرسیار کرنێ ( کی – کی یە) بو کەسان ئو (چێ، چی یە ) بو نە یێت کەسانی، ئو ئەڤە دهێن ب تایبەت  بو پرسیارێت خوسەر ئەوێت گرێداین ب جورێ پرسێڤە وەک:  ( کیژک، چەوا، بەرچێ، گەنگی، کیری...؟ ) ئو چەندەکێت دی.

چەند گوتن سەر ڤان جهناڤێت پرسێ :

کی مفایە ئەو برایە؟

کی دکەت وکی دخوت؟

کی بیکە ئەو بەربیکە ؟

ئەو چی یە دکیسکێ تە دا؟

گوت: ئەو چی یە تو دچینی؟ گوت هەکە شینبو دێ بینی.

گەنگێ دێ راوستی ل سەر دینەکی؟

چەوا بای ئینا، باروڤێ لێدا

Possessive pronouns٥- جهناڤێت مولکیەتێ یان ئەوێت گرێداین ب خودانی ڤە :

ئەڤ جورە  جهناڤ یان رەنگدێر درستێدا ب هەردو شێوا دهێن وەک: یا من، یا تە، یا وی، یا وێ، یا مە، یا وان).        

چەند گوتن سەر ڤان جهناڤان:

ئێکی گوت: مالێ منە، یێ دی گوت: وارێ منە

ئێکی گوت کەرێ من یێ کەڤرینە. یێ دی گوتێ: ئەڤە کەرێ تە ئو ئەڤە کەڤر

هێلیڤانکا وان هەر پیڤازە

ئێکی لزکیدا، دگوت ئای پشتا منێ

ترێت وی نا چنە چ گەلیا

سەرێ وێ نا کەڤتە سەر چ بالگا

Relative pronouns: ٦- جهناڤێت ڤەبستنێ

          ئەڤ جهناڤە دو رستا یا سەرەکی ئو یا دیڤەلوک پێگڤە دڤەبستینیت وبرەنگەکێ رێزمانی دگرێدەت کو وەسا دیاردبیت رەستەکا سەر بەخویە. یا دیڤەلوک پتر پیزانینا دەتە رستا سەرەکی. دکوردێدا ئەڤ جهناڤە نە زور دخوجهن. یێ پتر دهێن ئەڤەیە ( کو یان کە) ئو بەرانبەر دئنگلیزیدا ئەڤەنە : who , whom ,whose, which and  that)  )

گوتن بو نمونە:

سەر دمینن دا کوچاڤ ببینن

هندێ بدە بەر داسێ کو نەمینیت ئاسێ

هند ژئەسمانی دهێت کو عەرد راگریت

ئەو کانیا کو تە ئاڤ ژێ ڤەخاری، شێلی نەکە

Reflexive pronouns  :جهناڤێت بخودانیڤە ڤەنسیتی  - ٧

          ئەگەر پاشگرێ رستەکێ هات ووەکی جهناڤ وبکری بیت دکوردیدا ئەم پەیڤا (بخو) 

ب کاردهینن، دا کو دوبارە نەبیت دناڤ رستێدا. ئەڤەنە ئەو جهناڤ: ( من بخو، تە بخو، وێ 

بخو، وی بخو، هەوە بخو، وان بخو..) ئەڤە ژی ب ئنگلیزی:

 ( myself, yourself, herself, himself, itself, ourselves, yourselves and themselves).

چەند گوتن:

سار وگەر ژنوی من ب چاڤێت خو دیت

وی بخو ئەو بەر ل چوکێ خودا

وان ئەڤ پەلە ب زمانێ خو ڤە نا

تە بخو ئەڤ ئاشە دگێرا

هوین بخو بونە سەر شکێنێت بەر ئاقارا

٥-٥-٢٠١٧ دهوک