گوتن وئابۆر

ئابۆری: ڤەگری: ڤەکونجین: دەستمچین: ئقتیساد

من وەرن ل دیف زانینا وپسپۆریا من دکومکرنا گوتنێت کوردی وشروڤەکرنا وان ئەڤ هەر دوو پەیڤە (ئابۆری وڤەگری) ب ئاشکرایێ گەلەک یا کێمە دناڤ بێژە وگوتنێت کوردیدا، بەلێ مشە یا هاتی وەک مەبەست ب واتا ڤەگری وتشت پاش ئێخستنێ. دکەڤندا مالبەتا کورد هەرا بەردەوامبو وپشتگربو دکارێ تشت ڤەکونجینێ ودانان رەخی ئەو تشتێت زیدە وپێدڤی بو پێشە روژێ. کابانیا مالێ هەر هەولدا ئەو تشتێ دهاتە بەر دەست هندەکێ ب دەتە ئالەکی ودشیا ب رەنگەکێ جوان دەستمچیێ تێدا بکەت وسەرەدەریێ دگەل بکەت بودەلیڤێت تەنگ ودژوار. ل ژێری من چەند گوتنێت خرڤەکرن ئەوێت ڤێ واتێ ومانایێ ددەن حەتا رادەکا باش ودیار.

گوتن ومەبەست:

١- ئاڤ زێیە، ئابۆری لێیە

(دڤێت ڤەگری تێدا هەبیت) أقتصاد

٢- ئێک ب ئێکێ

( تشت ب تشتی ئانکو پێ گوهورین) مقايضة

٣- ئاڤێ بەرێت بەر ئاشا برن، پسیارا پەرکەنگرا دکەت

( چێ نەما خڕ پێچبو) أفلاس

٤- ئەزیێ ب کاچکی دکەم، تو یێ ب هەسکیکێ دبەی

( مەزاختنا ب ئێسراف) تبذير

٥- تشتێ نە ب سەر خودانی ڤە بیت یی دزی یە

(سەرمایەیێ زێدە دەما دهێت بێ ئیزا وزەحمەت) سرقة وفساد

٦- باران ژهه‌می عەورا ناهێن

(نفعەت ونرخ دهەمی کاراندا نینە، ئابۆرا لاواز یا ب خوسارەت) أقتصاد ضعيف

٧- بدەستا بدە، ئو ب پیا ل دیف گەرە

(دانا تشتان ب دەین چ دراڤ یان هەر تشتەک، ل دویماهیێ دبیتە ئاریش بو خودانی) فقدان المال

٨- برا برایە بازارا جودایە

(بازار یا جێوازە بو خڕا حەتا بو کەس وکارێت مروڤی ) لا فرق في المعاملة

٩- ب دەڤەکی دخون، ئو ب قوینەکی درین

(کارێ رەش وگەندەلیێ پێگڤە دکەن) تبادل المصالح

١٠- ب دانە، بەلێ بزانە

(دا مروڤ چ زێدە پێگاڤیا نەکەت دا بن نەکەڤیت) الأعتدال في كل الأمور

١١- بای ئینا، ئو بارانێ شویشت

(ئەو مالە یێ دهێت بێ وەستیان ئو بلەز دچیت و نامینیت) الأسراف والتبذير

١٢- بلا دان بیت ل هه‌مبان بیت

(مروڤ پاشە روژێ تێرا ببینیت، یێ ڤەگربیت) الأحتياط واجب

١٣- به‌رك ژلایێ ته‌نگ ڤە ددریێت

(ئاریشا ل سەر ئاریشێ دهێت هەژاری هەر ژاردکە) الأقتصاد الضعيف

١٤- پاره‌ قرێژا ده‌ستانه،‌ ئه‌گه‌ر شویشت چ نامینیت

(دراڤ نامینیت چنکی چەوا دهێت وەسا دچیت) الأقتصاد الفقير

١٥- به‌ریکا خو ب پارێ خه‌لکێ گه‌رم نه‌که

(چنکی یا دەینێ هەر دانە خو نەهێلیت ب هیڤیا خەلکی ڤە) الأقتراض المفرط

١٦- بای بر باروڤێ لێدا

(چەوا هات وەسا چو) أنهيار أقتصادي

١٧- جوت ب سەری شکاند

(نرخ وفایدەکێ زۆر ب دەست ڤە هات) أزدهار والربح الفاحش

١٨- چ ب سەر بێژنگا وی نەکەت

( بەرگازندەبو وخوسارەتبو) الفشل والخسارة

١٩- چێل مر دەو بریا

(ئەو ژێهاتیا دهات نەما وبنبربو) أنقطاع الأنتاج

٢٠- چاڤ لده‌را خولیا سه‌را

(تشتێ دهێت ب هیڤیا خەلکێ یێ بێ بهایە وچ جها ناگریت) الأتكال على المقابل

٢١- حەتا مروڤ تەنگاڤی یەکێ ل خونەکەت، بەر فرەهیەکێ ل هەڤالێ خو ناکەت

(ڤەگری ژلایێ خێزانەکێ ڤە سودێ دگەهینتە مالبەتەکا دی یا پێدڤی) تبادل الفائض

٢٢- خێرا بابێ نویرە، ژمالێ نا کەت دویرە

(هەر قازانج دهێتە کرن دناڤ خێزانێ ودویر ناکەڤیت بو هندەکێت دی) التحايل الضريبي

٢٣- خو نە مستەکا زێری یە

(ئەوێ ددەت یێ دەست مچە وزۆرێ قورتە) التقشف

٢٤- دەستەکێ ڤال وئێکی چ تێنە

(ئانکو هەر دووکا چ تێ نینە، دخالینە، خودان یێ رویتە) تأزم الأمور

٢٥- دوهنێ ژئاڤێ یە

(بلا مروڤ قازانجێ ژتشتیت کێم ژی وەرگریت) ‌أستغلال الفرص الضائعة

٢٦- دراڤێ سپی بو روژا رەشە

(دڤێت ڤەگری هەبیت بو پێشە روژێ) التدبير المدروس

٢٧- رێبەری چێترە ژرێنجبەری

(دڤێت دگەل رێنجبەریێ رێبەری هەبیت دا بەر ئێک ڤە بیت) التوازن وأستخدام الأفضل

٢٨- زڤری سەر ئێک ودووا بەرێ

(چ گوهورین نە کەتێ ما سەر وێ ئابۆرا لێ دچو) التراجع نحو الأسوأ

٢٩- ژگای گوهـ نیشادا

(کێم نیشادا، بارا پترلێ ڤەشارت بخو هەلگرت) التلاعب بالأرباح

٣٠- سه‌رێ ل به‌رمنه‌تا بلا بچیته‌ زیاره‌تا

(ئەو کەسێ نەکەر ئەوە یێ دمینیت ل هیڤیا خەلکی هەرێ مری یە) البطالة

٣١- شویژنا ئێک شولە

(چ شولا ناکەت ژبلی ئێکێ، بەرهەمێ وی نەیێ ڤەدایە) الروتين في العمل

٣٢- قوت مای موت

(هەما یێ دقەتینیت، بزاڤا وی زۆرا کێمە) العيش الكفاف

٣٣- کورێ هیچ لە ملێ یە

(چێ نینە، یێ رویتە، مال یا ڤالایە) الفقر المدقع

٣٤- گونده‌که‌ وگوندوره‌که

(بەرهەمێ دهێت گەلەکێ کێمە تێرا خرا نینە) قلة الموارد

٣٥- گورگێ دەولەتا خو یە

(یێ مال مەزێخە، چ ناهێلتە دناڤ مالا خودا) الأفراط في الأنفاق

٣٥- گرارا رون ژکێم دانی یە

(زۆر کێماسی یێت دهەین دناڤ مالێدا) العجز المالي

٣٦- ل نک وی قەسپەک وهەسپەک ئێکن

(یێ داندەهو وناندەهە، یێ دەست ڤەکرە، یێ زەنگینە، دخەمێ نینە) الفائض النقدي

٣٧- مال قرێژا دەستانە

(پارە خو ڤ مروڤێ ناگریت، دچیت نامینیت) الأستهلاك النقدي

٣٨- مێر سۆرکە، ژن برکە

( ئەو ژێهاتیێ تێت دڤێت ڤەگری تێدا هەبیت) التدبير المنزلي

٣٩- میزا بەقێ ل بەحرێ گەلەکە

(پاشئێخستن ژکێمێ ژی چێدبیت دا ببیتە گەلەک وب فیریێت) الأدخار

٤٠- میر هەوجەی ماشێ بو

(ڤەگری نە هاتە کرن، ڤێجا ل کێمێ دا) الأفلاس القسري

٤١- نە زەنگینی، نە هەژاری

(دەما پلا هەر دووکا دگەهیتە رێژەکا بلند ئاریش ژێ دچێ دبن) الأعتدال في الأمور

٤٢- هەیێ بە، کورێ کەری بە (جوی بە)

(یێ زەنگین کەس نابێژیتێ تو یێ ژکییێ، دراڤێ وی خەلکی کورە دکەت) الثراء الفاحش

٤٣- هەچیێ دەینەک ژدەرڤە، یارەک ژدەرڤە

(پارێ پاش ئێخستی هەرێ ب نرخ وبهایە بو روژێ تەنگاڤیێ) الأدخار ضمان

٤٤- هەکە دەرزی هاری بیرێ نەکەت، بیر تێرا خو ناکەت

( دڤێت هەر دووک پێگڤە بکەن دا سەرەدەریێ ب هێتە کرن) أستخدام البدائل في الأنتاج

٤٥- وی بەس زکێ ل بەر

(چ ڤەگریێ ناکەت بو تشتێت دی، وی بەس خارن یا ل بەر) فقدان الرؤية المستقبلية

٤٦- یێ ژپێ بابێ خو دەرکەتی

(ڤەگری ل دەف نەمایە یێ زێدە پێنگاڤیا دکەت) سوء التخطيط

٤٧- یێ ل سەر دەقا بەرێ

(چ لێ نەهاتیە گوهورین، یێ بێ ڤەگرە، چ خو ل دەف ناگریت) الثبات وعدم التغيير

٣٠-١٠- ٢٠١٨ -دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن