چییە دار؟

چییە دار؟

١- ژلایێ زانستی ڤە

دار: بەش: قازانج: جۆر: کار وئەرگێت پێ رادبیت

دار ودارستان وچاندی پێکهاتەکا سەرەکییا ژیانێ یە، رولا وێ ب گشتی هاریکارە بو مانا مە ل سەر ڤی ئەردی وبژین بدرستی. دارێ چەندین ئەرکێت گرنگ و پێویست ئەنجام دەن بو مە ب گشتی. ژوان ڤەکونچینا کاربونێ وپارستنا خاک وزەمینی ورێکوپێکرنا چەرخا ئاڤێ ل ئەردی. دار مەزنترین جاندی یە ل سەر رویێ جیهانێ کو ب گەلەک کارێت پێدڤی رادبیت بو هەمی رەنگ وتەرزێت ژیانێ.

پارچێت دارێ

هندی دارە گەورەترین ئەندامێ ژیانێ یە ژلاێ خڕ چاندیا ل سەر خاکی، شیندبیت ل سەر ئەردێ حشک ودژین بو زۆر سالان وپێدڤیێ کێمەکا ئاڤێ یە دا کو چێببیت و قەبارا خۆ زێدەکەت دا کو ب گەهیت بلنداهیەکا زۆرا درێژ.

بەشێت دارێ گەلەک ئەرکێت هەین یێت گرنک ل سەر گەش وسەقای وەک پەیداکرنا ئوکسجینێ وسەفاندنا گەش وهەوای وپاکرنا بایێ هەناسێ و پارەستنا ڤەگەرینا ئاڤێ ونەهێلانا هەرفینا ئاخێ ودابینکرنا جهان بو تەیر وبالندان وگیانەوەران و ب کورتی هەلسەنگیێ دئێختە دهەمی رەنگێت ژیانێدا.

دارا گەهشتی پێک دهێت ژسێ پارچێت سەرەکی: رەهن یا رەگ، تانج، قورمێ مەزن، جوداهی دکەڤیتە ڤان سێ بەشان ئەو ژی ل دیف جهێ جوغرافی ورەوش ومەرچێت گرێدای ب وێ شوینێ ڤە ئەوا لێ شیندبیت.

بەشێت سەرەکی یێت دارا گەهشتی

یەکەم: رەگ ورەهن ً: الجذور roots

ئەڤ بەشە یێ دبن ئەردی ڤە وپێکهاتی یە ژرە‌هێت سەرەکی وشین دبن ب شێوێ ئاسویێ بو خارێ ڤە ودگەل وان ژێ رەهێت تەنشتی ڤەدەن، ل دۆر وان ژی زۆر رێشالێت هویر ژی ژێپەیا دبن دا کو بشێت ڤەدانا مێژتنا ئاڤێ و کانزان ل خۆ زێدەکەن.

ئەرکێ رەهان  :

موکمکرنا بەژنا دارێ ل سەر ئەردی

مێژتنا ئاڤێ و کانزان ژئاخێ

ئومبارکرنا رەنگێت خوارنێ

نەهێلانا هەرفینا ئاخێ

دووەم: تانج: : تاج الشجرة: crown

تانج جهێ بەرزە ژدارێ، دار ژێک جودانە ژئێک ودوو ل دیف دیمەن وقەبارە وجۆرێت وان ویێ پێکهاتی یە ژڤان پارچان:

١- بەلگ: الأوراق: leaf

بەلگ دهێتە زانین ژکەسکاتیا دارێ یە و ب تانجی ڤە گرێدایە وهەر وەسا کارخانا دارێ یە چنکی کارێ وێ یێ گرنگ ئەوە زاد چێکرنە، بەلگێت هەر دارەکێ دجودانە ژیا دی وهندەک دپڕ بەلگن وچەندەک نە دوەسانە یا کێم خەملە. 

٢- چق وتاک: الفروع والأغصان: branches and twigs

چق ئەو بەشە یێ ستویر یێ کو دپەشیت ژ قورمێ سەرەکی و ژی تاکێت بچیک ژێ دڤەدەن.

٣- کولیلک: الأزهارflowers:

ئەو بەشێ رەنگینە ژدارێ یێ دل ڤەکەر یێ گرێدای ب تاکان ڤە کو پشتی دەمەکی دبنە داهات وبەرهەمێ خارنێ.

٤- بەرهەم یان ڤێقی: الثمار fruits

ئەو بەشێ چاکە بو خارنێ یێ کو چێدبیت ژکولیلکان وهەر وەسا یێ ب توڤە دا ببیت ناڤندیا نوی چاندیان ل دەمێ چاندنێ.

ئەرک وپێرابینا تانجێ وبەشێت وێ

چیکرنا بەلگان کو دبیتە خوارنا دار وباران وگیانەوەران

هاریکارە بو سەفاندنا بای ژتوز وغوبارێ وعەجێ ژوان تشتێت پیس

ئالیکارا بەلگانە ژکێمکرنا پلێت گەرما دارێ ل دەمێ هاڤینێ 

پالدرە بو تاکێت دارێ دا کو نوی چاندیا زێدەکەت ژخۆ

چق وتاک رادبن ب کومکرنا تشتێت خوارنێ ب رەنگێ شەکرێ بو پێخارنا وێ چاندیێ

چق وتاک هێز وشیانێ وپالپشتیێ ددەنە دارێ و خڕ چاندیان

سێیەم: قورمێ دارێ:الجذع: trunk

قورم بەشی ناڤندی یە بو راگرتنا تانجێ دارێ یێ ب سەر رەنگێ گەوری ڤە یە، یێ پێکهاتی یە ب تۆرەکا لولیکان یێت هویرگەل دەست پێدکەن ژناڤ بەرا رەهان وبەلگان وەک بوریێت ئاڤێ دناڤ ئاڤەهیاندا.

قورمێ دارێ یێ پێک هاتی یە ژشەش بەشێت سەرەکی

١- تیفکل یان قەلپێ ژدەرڤە: اللحاء الخارجي: outer bark

تیفکلێ هەر دارەکێ چ ژقورمی یان چق وتاکان بێهنەکا تایبەتا هەی ژیا دی

٢- تیفکلێ ژناڤدا: اللحاء الداخلي: inner bark

ئەو رێزکە لولیکێن دناڤ بەرا قەلپێ دارێ ژدەرڤە وتەڤنێ پێکهاتی یێ قورمێ دارێ ژناڤدا

٣- تەڤنێ پێکهاتی: النسيج الإنشائي cambium

تەخەکا تەنکە ژتەڤنێ پێکهاتی یێ کوچێبوی ژهندەک شانێت شینبوی دناڤ تیفکلێ دارێدا ڤێجا هەر دەمێ وەرزەکێ سالێ تەخەکا نوی دار ل قورمێ خۆ زێدە دکەت ئەڤە یا دیارە ل هەمی جۆرێت داران.

هژمارا ژیی دارێ

هژمارا ژیی دارێ دهێتە زانین ب رێکا ژمارا خەلەکێت هەر دارەکێ

١- تەڤنێ دارێ: نسيج الخشب: sapwood

بچیکترین تەخە دارە یێ پێکهاتی یە ژتورەکا تەڤنێ زیندی وبەردەوامیا سالان ژژیێ دارێ دمرینێت وان تەخێت ناڤخویێ.

٢- دلماکا دارێ: خشب القلب: heartwood

ئەو شان تەڤنن یێت دارێت کەڤن یێت مری ل نک ناڤندیا قورمی ب سەر رەنگێ توخترە ژتەڤنێ دارێ ب خۆ یێ تژی یە ژ شەکرێ وروینی سوبغیت داکری.

٣- ناڤک یان کۆکە: الجوهر او اللب: pith

ئەو جهێ تاری یە یێ بچیک دکەڤیتە دنیڤا قورمێ دارێدا یێ پارازتی یە ب رەنگەکێ مەزن بی کو ب هێتە پێچکرن ژلایێ کێزوکان وگیانەوەران وجوردان.

ئەرک وپێرابینا قورمێ دارێ

قەلپ یان تیفکل دارا تەنک دنیڤا دارێدا دپارێزیت

هاریکاریێ دکەت دا کو تەڤنێ پێکهاتی ب شێت شانێت نوی چیکەت ول قورمێ خۆ زێدەکەت وهەر وەسا ل چق وتاکان ژی.

پالپشتا تیفکلێ ژدەرڤە دکەت ودگەل دلماکا دارێ بو پاراستنا تانجی وپێکهینانا  دیمەنێ دارێ.

تەڤنێ دارێ دگەل ناڤکێ دهاریکارن بو ڤەگوهازتنا ئاڤێ وکانزان ژرەهان بو بەلگان.

تیفکلێ ناڤخۆیێ خارنێ ڤەدگوهێزیت ئەوا هاتیە بەرهەڤکرن ژبەلگان بو هەمی بەشێت دارێ.

تیفکلێ ژدەرڤە دگەل تەڤنێ پێکهاتی موکمیێ وهێز وشیانێ ددەتە دارێ.

کارێت زیندی دناڤ دارێدا

دار وبار وەک هەر زیندەوەرەکی رادبیت ب هندەک کارێت زیندی وپشتی مە پێزانین وەرگرتن سەر وان پەشێت وێ یێ دسەرەکی کو ببن هاریکار دگەل مە بو تێگەهەشتنا وان جۆرە کاران یێ کو دارا گەهشتی پێ رادبیت.

١- کارێ خوارنێ وهەرەسینێ

دار وچاندێ ب گشتی رادبن ب کارەکێ زیندی کو دبێژنێ ئاڤاکرنا تیژکی (البناء الضوئي)، چنکی دار یا پێدڤیێ ئاڤێ یە وروناهیێ یە و دووەم ئوکسیدا کاربونی وپلاستیداتێت کەسک دا کو خڕ پێگڤە ببن تەمامکەر بو پێکهاتنا ڤی کاری دا کو خارن وزادێ دارێ ب هێتە چێکرن دا دار ب شێت شینبیت.

٢- ئاڤاکرنا تیژکی دناڤ چاندیاندا

ب هاریکاریا رەهێت تێکئالاندی یێت داران داروبار دشیت دگەل ئێک ودوو پەیوەندیداربن دنا خاکیدا وڤەگوهاستن چێدبیت دناڤ بەرا وان داراندا ب هاریکاریا وی تۆرێ رەهانە.

٣- کارێ ڤەگوهاستنێ

ئەڤ کارە ب جهتێت ب رێکا تەڤنێ دارینی یێ دارێ کو ب رێکا وێ ئاڤ دهێتە ڤەگوهاستن ژرەهان بو قورمی وژوێرێ بو بەلگان، ئەڤە یا ئێک رێکە و زانیارێت ڤی بابەتی دبێژن کو ئاڤ دبوریت ب ڤێ رێکێ دناڤ بەرا ڤاندا:

خسلەتا مویکی

زخت وزڤریا رەهان

هێزێت پێکڤە گرتنێ وبەستنێ وچەسپاندنێ

ڤێجا ب رێکا تەڤنێ تیفکلی زاد وخارنا چێکری ل بەلگان دهێتە ڤەگوهاستن یێ کو دبنە داهاتا ئاڤاکرنا تیژکی دپێشدا، رێکا کارێ ڤەگوهاستنێ دهێتە کرن ب ژۆرداهی ئانکو ژبەلگان بو قورمی حەتا دگەهیتە رەهان، ئو دبیت ئەڤ کارە ڤەدەت بو هەمی رەخان ئەو ژی ل دیف رەوشێت جهێ دارێنە.

هاڤێتنا بەرمایان وپاشماوان

چێکرنا هەر زاد وخوارنەکێ ل دیف خۆ دهێلیت چەند بەرمایان وپاشماوان، چنکی چێکرنا ڤان جۆرە خوارنا پێدڤیێ کاربوهیدراتانە پێش پروتیناتان ڤە. ژبەر کارێ چێکرنا خوارنێ دداراندا یا هێدئ هێدی یە وگیرودبیت وئەگەر ئەم براوردکەین دگەل گیانەوەران، ڤێجا سەبارەت ئەڤان بەرمایان وپاشماوان کۆمدبن دشاناندا وبەلگاندا ودهێنە هاڤێتن ب وەریانا وان بەلگێت چرمسی ونویکرنا هندەکێت دی یێت کەسک یا رەوشا دارێ.

نەهێلانا ئاڤا زێدە

بو نەهێلانا ئاڤا زێدە دهێتە کرن ب ڤان رێکان:

کریارا هەلمژینێ

ئاڤ دەردکەڤیت ژبەشێت دارێ یێت بەربای ب رەنگێ هلمێ وبوخارێ وب تایبەتی یێت بەلگان ودبیت ژچق وتاکان یان ژکولیلکان ورەهان ئەو ژی ب رێکا کەلشتێت دارێ وئەڤە دوو جوینن:

ب رێکا تەخێت ژدەرڤە دشانێت قەلپاندا

ب رێکا کونان یان کەلشتان

کارێ هەلمژینێ دداراندا وچاندیاندا

١- کارێ فێرمێسکێ

ئەڤ دیاردە دهێتە زاین ب دەرئێخستنا ئاڤێ وەک دلوپان ب هاریکاریا چەند پێکهاتیێت تایبەتمەند دکەڤنە سەر رەخ ودۆرێت بەلگان کو دهێنە ب ناڤکرن ئالاڤێت فێرمێسکی ب ڤێ رێکێ هندەک خوناڤ وەک ئاڤێ دەردکەڤیت.

٢- هەناسکرن وڤەگوهاستنا غازاتان

هندی چاندی یە وداروبارن دووەم ئوکسیدا کاربونێ وەردگریت وئوکسجێنێ بەردەت بو هەناسکرنێ وهەر ل وی دەمی رادبیت ب کارێ  ئاڤاکرنا تیژکی بو وەرگرتنا دووەم ئوکسیدا کاربونێ ودەرئێخستنا ئوکسجێنێ بو ژدەرڤە کو دبیتە پتر ب شێوەکێ زێدەبار.

ئەڤەنە ئەو بەشێت دارێ یێ کو رادبن ب ڤی کاری:

٣- دەڤک یان کەلشتێت دارێ

ئەو کونێت ڤەکرینە یێ کو دکەڤن دناڤ بەرا تەڤنێ ناڤخۆیێ وبەلگی ودۆربەرێت ژدەرڤە، هەر ئێک ژوان یا دۆرپێچکریە ب دوو شانێت زێرەڤان یێ تێدا هەین پلاستیدێت کەسک کارێ وان ئەوە گرتن وڤەکرنا وێ کەلشتێ یە، دەما تژی دبن ب ئاڤێ دێ ڤەبیت دا کو خلاسببیت ژوێ ئاڤا زێدە وپشتی هنگێ دی هێتە گرتن.

پارچێت بەلگێت دارێ

چاڤک یان عەینک

وەک چاڤێت ڤەکرینە ل سەر تەخێت دارێت حشک وموکم ژدەرڤە کارێ وان ئەوە ڤەگوهاستنا غازاتانە.

رەهوریشال

رادبن ب کارێ ڤەگوهاستنا غازاتان چنکی دشین بەلاڤەبن ب رێکا نەرمە پەردان دریشالێت دارێدا ب ساناهی. ژبەرهندێ زێدە ئاڤدان دبیتە ئەگەر بو ئاستەنگا هەناسکرنا دارێ وئەو رەهوریشال دمرن وهەر وەسا دار ژی حشک دبیت یان ژی دێ کێم بەری دەت.

ناڤێت داران

هندەک دار بەرهەمدارن ئانکو داهاتێ ددەنە خودانێ ملکی ڤێجا دڤێت مروڤ پەیڤا دار دگەل وان بینیت دا یا جودابیت ژبەرهەمێ وان وەک نمونە: دارا سێڤێ، دارا بیهێ یان دارا گویزێ، وهندەک ژوان دخرشن ئانکو چ بەرهەم یان داهات ژێناهێت، بەلی بکێر چەند کارێت دی دهێن وەک ئالف یان سوتەمەنی هتد، هندەک رەنگ دئاڤینە وچەندەک ددێمن، چەندەک ب عەمرن ودمازنن وهندەک دزراڤن وبچیکن کێم دەمن، زۆربەی ژڤان داروباران گەلەک تەرز وجۆرێت دهەین چ ژلایێ رەنگیڤە یان ژتامێڤە یان ژبەژنێڤە، ل ژێری کۆمەکا ناڤێت دارانە یێ ل کوردستانێ شیندبن دکەڤندا چ ل ئاقاری یان دناڤ چەم وبیستانادا وچەنەکێت دی یێت نوی هاتینە چاندن ل دەڤەرێت کوردان.    

(دار ئالینک - دار باهیڤ - دار بێمک - دار بیهـ  - دار بیهۆک - دار بێوکانە - دار بەری - دار پورتقال - دار تراقی - دار تری - دار توی - دار تویرەشک - دار تویهویک - دار تیشەمب - دار تەراش - دار تەڤری - دار تەوک - دار چنار - دار چنارۆک - دار حولیک - دار خۆخ  - دار دیندار- دار رویل - دار زەیتین - دار سپیندار - دار سماق - دار سێڤ - دار شومتۆر - دار فستەق - دار کاژ - دار کتر - دار کفر - دار کناری - دار کنێر - دار کەزان - دار کەڤۆت - دار گرسک - دار گلاس - دار گویز، گوێز - دار گویهیشک - دار گۆل - دار گەز - دار مازی - دار مژمژە یان  زەرۆک  - دار مێو - دار مەران  - دار هرمیک - دار هنار - دار هەژیر - دار هەڤرست - دار هەلهەلۆک  هتد ... )

سۆد وقازانج ژداران

سۆد وقازانجێت داران گەلەکن: ژینگەهی، ئابۆری، سستەمێ خوارنێ، سستەمێ ئیکولوجی، مشەبونا بایولوجی وزێدەبار کارتیکرنا چاک ل سەر ساخلەمیا مروڤی.

بها وگرنگیا دارێ:

 دارێ قازانجا خۆ یا گرنگا هەی ل سەر ژیانا مروڤان ل سەر ڤی ئەردێ ئەم لێ دژین.

ژلایێ ژینگەهی ڤە

ڤەریژا ئوکسجینی یە، عومبارا کاربونی یە، موکمیا ئەردی یە، پاشڤەبرنا هڕوبانە، پاقژکرنا گەش وسەقای، باشکرنا پلێت بای وهەوای، کێمکرنا ڤەرێژتنا ئاڤا بارنێ، مێژتنا ئاڤا زێدە، پارێزە بو گیانەوەران، کێمکرنا کارتیکرنا کۆمبونا گەرمێ وگوهورینا گەش وسەقایێ دونیایێ، چێبونا عەورێت بارانێ، سەفاندنا ئاڤێت بن عەرد، کوژەکێت چەندین میکروبان، هوینکرنا دەروبەران، کێمکرنا گەرمێ ل باژێران.

ژلایێ ئابۆری ڤە

دابینکردنا خانووبەران، دابینکرنا پاراستنێ ب گشتی، ئامیر وئالاڤان بەرهەڤدکەت بو خەلکی، پەیداکرنا داران بو پیشەسازیێ، دارێت سوتنێ ولێنانێ، سەروکانی یە بو چێکرنا گەلەک دەرمانان، جەویێ، فلینێ وکاقزی، بهایێ خانیێت ب داروبار پترە ژیێت دی.  

ژلایێ ژیانێ ڤە

دابینکردنا خارن وزادی، چەروان بو گیانەوەران وبالندان، بەرهەڤکرنا هەمی رەنگێت فێقی

ژلایێ تەندروستیێ وساخلەمیێ

مە دپارێزیت ژدەرد وئێشان، گەشکرنا سستەمێ هەناسی، پێشخستنا ساخلەمیا دەرونی ویا مێشکی، تەناهیا گیانێ مروڤی، کێمکرنا خەپسێ وقەلەبالغێ، پەیداکرنا سیبەر وسیهێ، کێمکرنا گەرمێ ل سەر مروڤی، داشکاندنا فشاری وقوتانا دلی وداکەتنا تێکچونێ وئالوزیێ.

ژلایی بایولوجی ڤە

دار پالدەرەکا سروشتی بو ڤێ چەندی چنکی پەیدادکەی جهی وشوینان بو گیانەوەران وبالندان، بەلگێت دارێت وەریای دبنە زبل وسەماد بو ئاخێ.

پاشگوتن

نەمان وبریانا داران دێ چ زیانێ گەهینتە زیندەوەران

ئەگەر هات وداروبار نەمان یان بریان ووندابون ل سەر رویێ جیهانێ دێ هەمی تەرزێت زیندیێ بەرزەبن چنکی دێ بیتە ئەگەر بو نەمان وبراندنا هەمی گیانەوەران ئەوێت دژین ل سەر هەمی جۆرێت داران ول پشت وان چ زیندەوەرێت دی نا مینن، گەش وهەوا دێ هێتە گوهورین، پلا گەرمێ دێ زێدەبیت، بەفر وباران دێ کێمبن، زەڤیێت عەردی دێ حشکبن، هروبا وباهۆز دێ مشەبن، چ تشتێت خاڤ نامینن بو چاکسازیێ یان چێکرنا دەرمانان، دێ چول ودەشتێت حشک زێدەبن، عەرد دێ مینن بەیار، ئەو بایێ ل دۆر مە دێ پیسبیت ودەرد وئێش دێ بەلاڤەبن ل هەمی جهان.

٢- ژلایێ زمان ورێزمانێ ڤە

دارا سوتنێ – سوتەمەنی - حطب - firewood

دار - خشب - wood

دار - شجرة – tree

پەیڤا دار وگوتن

پەیڤا داردناڤ گوتنێت کوردیدا

چەند گوتنێت سێ رێز یێت گرنگ سەبارەتی دارا چاندی

ئەگەر کرمێ دارێ ژدارێ نەبیت چ جارا دار کرمی نابیت

کێرات نە دارە، ژنا ب مێر نە یارە، کچ نە شوین وارە

کچ سێڤە، ب دارێ ڤە، چ یێ دارێ خو لێدا دێ بەتە وێڤە

پەیڤا دار وەک چاندی ل پێشیا گوتنێ  

دار ب تەڕی دچەمیێت

دار ب خوزیا چ جاران شین نابیت

دار ب داری دهێتە بڕین

دار ب سپێنا، ژن ب پێهنا

دار بێ چکل نابیت

دار بەر فروتنە، مروڤ ب گوتنە

دار چاوا رابیت، سیبەرا وێ ژی دێ وەسابیت

دار چەند بلند بیت هەر دێ بەلگێت وێ کەڤنە عەردی

دار دکه‌ڤه‌، به‌ری ب کوڤه‌

دار ژبچویکی خوار دبیت

دار نینە بەلگا نەدەت

دار نینە گوپالی نەدەت

دار یا شرینە ب بەرێ خۆ

دارا ب زراڤی نەهێتە چەماندن، هەکە ستویر بو ناهێتە چەماندن

دارا بتنێ، وەکی مێرێ ل بەر حوکمێ ژنێ

دارا بلند با لێدەت

دارا بێ بەرە

دارا بێ رەه‍، یا بێ بەلگە

دارا بەرهەمدار دێ هەر داروبەر چنێ

دارا حشک بازی خۆ ل سەر نا نشینن

دارا حشک بەری ناگریت

دارا خڕشە، بو بڕینێ یا باشە

دارا خوخێ نە چ دارە، ژنا ب مێر نە چ یارە

دارا خوزیا کەس ل بن نە روینشتیە خوار

دارا خوزیا یا بێ بەرە

دارا سپیندارێ یە نە سیبەرێ ل خۆ دکەت نە ل هەڤالا خۆ

دارا سیبەرێ ل بنێ خۆ نەکەت چ بهایێ خۆ نینە

دارا شینە، هەرا ب خەملینە

دارا نزارا گوتە دارا بەروژا ئەم عەدماندین، گوتێ: نێ دەستک ژمەیە

دارا هشک سیبەرێ ناکەت

دارب کەوی نەکەڤت، کەو ب دارێ کەڤت

داربرۆ دارا ببرە، بەلێ گومانا خۆ ژخودێ نەبرە

دارکێت گزرێ، ب هێلە بو سارکێت نیسانێ

دارو شکه‌ستۆ، خوارو به‌ستۆ

دارێ دبن خۆرا نەبڕە

دارێ دسه‌ر خۆ‌را‌ نە‌بره‌

دارێ دقورمیرا نەبرە

دارێ ژبنی نەبرە

دارێ دێ قوتم، ئنیەت ژتە یە

دارێت ئاڤی دێم نابن

دارەک یا ل سەرێ ملی، هەر ئێکی یا وی یا ددلی

چەند گوتن ل سەر داری یێ بری بو سوتەمەنی و یێ حشک بو کاران

دار ب کەوی نەکەت، کەو ب دارێ کەت

دار هه‌ڵبڕه‌ سه‌یێ دز دیاره‌

دارا ستویر نابیتە گوپال

دارا مروڤ ب کەتە دخۆرا کەس نەشێت ژمروڤی دەربێخیت

داره‌کی‌ دقوینێرا دکەت، کولیلکەکێ دەتە بەر دفنا وی

دارێ خارە، هوستا یێ راستە

دارێ خو راکە، کتکا دز دێ رەڤیت

داری هەلگرە، سەیێ دز یێ دیارە

دارێ ئەدەبێ یێ ژبەحەشتێ هاتی 

١٥-٢-٢٠٢٣ – دهوک – ئەحمەد عەلی حەسەن