6.1. Harri sedimentarioak

Sedimentuak metatu eta trinkotuz eratutakoak dira.

Harri sedimentarioak geruzatan egoten dira, eta zenbait lodiera, kolore eta trinkotasunekoak izaten dira geruza horiek.

Jatorriaren arabera lau mota daude:

· DETRITIKOAK: elkarri lotutako zenbait mineral eta harri zatiz osatutakoak dira. Eratzeko ondoko prozesuak gertatzen dira:

-Materialak metatu

-Trinkotzea: sedimentuaren gainean jalkiz doazen materialen pisuak zanpatu egiten ditu haren osagaiak.

-Zementazioa: sedimentuan zen urak disolbatu egiten ditu zenbait mineral, eta gero, berriro jalkiarazi.

Adibideak:

§ Konglomeratua: Harri zatiz osatua; harea pikorrak ere izaten ditu.

§ Hareharria: Harea pikor txiki -txikiz osatua da.

§ Buztina:Buztin trinkotuz osatua. Bustiz gero, lur hezearen usaina dario.

· KAREHARRIAK: nagusiki kaltzita mineralez osatuta daude; eta badituzte buztinak eta beste mineral batzuk ere, oso proportzio txikian bada ere.

Harri hauek bi jatorri izaten dituzte:

-Zenbait izaki bizidunen oskolen eta eskeletoen metatzea

Adibidea: moluskuek eta koralek kaltzitazko oskola dute.

-Kaltzio karbonatoa hauspeatzea, urak disolbatu badu.

Adibidea: estalaktitak eta kareharrizko tobak

Adibideak:

§ Trabertinoak: Estalaktitak eta estalagmitak eratzen dituzte.

§ Kareharrizko toba: Porotsuak eta arinak dira, eta landare-hondarren arrastoak dituzte.

· EBAPORITIKOAK: klima lehorreko eta beroko lekuetan,ur gaziko eremurik baldin badago , lurruntzea itzela izaten da. Horren ondorioz, mineral disolbatuak hauspeatu egiten dira.

Adibideak:

§ Igeltsua: Igeltsu mineralaren kristalak metatzearen ondorioz sortua

§ Gatza: Halita mineralaren kristalak metatzearen ondorioz eratua

· ORGANIKOAK: materia organikoa metatzearen ondorioz sortzen dira.

Adibideak:

§ Ikatza: Landare-materia metatzetik sortzen da, materia hori lurpean geratzen bada, eta presio eta tenperatura altuen eraginpean badago.Ikatza ingurune kontinentaletan sortzen da; esaterako basoetan.

§ Petrolioa: Itsas planktonetik sortutako materia organikoaren partikula mikroskopikoak metatzearen ondorioz sortzen da. Partikula horiek buztin-sedimentuak inpregnatzen dituzte, eta lurpean geratzen direnez, presioaren eta tenperaturaren eraginez konposizioa aldatu eta petrolioa sortzen dute; zenbait gasen, likidoren eta solidoren nahaste beltzaxka, hain zuzen.