เล่าเรื่อง อวโลกิเตศวร

เล่าโดย: ท่านเขมานันทะ

สัมภาษณ์โดย: นฤมล นพรัตน์ (จี๋)

สัมภาษณ์เมื่อวันที่ 5 ‎กรกฎาคม ‎2554

พี่จี๋นำภาพถ่ายภาพพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ที่สวนโมกข์กรุงเทพ ให้ท่านอาจารย์ได้ชม ท่านอาจารย์เล่าเรื่องราวช่วงขณะทำงานปั้นพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวร ที่สวนโมกข์ สุราษฎร์ธานี ให้ฟัง บันทึกเสียงนี้ถูกเก็บไว้นานเกือบสิบปี

แอดมินขอนำมาเผยแพร่ เพื่อเป็นองค์ความรู้และเป็นเกร็ดความรู้ในช่วงขณะทำงานของท่านอาจารย์เขมานันทะ

อุทิศแด่ พี่จี๋

ดูน้อยลง

https://www.facebook.com/watch/?v=131877078125743 

ขอขอบคุณ เฟสบุค เขมานันทะ คุรุอภิวาท ครับ 

เขมานันทะ เป็นฉายาของนายโกวิท เอนกชัย เมื่อบวชอยู่ที่สวนโมกข์

น่าเสียดายที่อาจารย์พุทธทาสนั้น นับว่าแตกฉานในทางพระธรรมอย่างหาตัวจับไม่ได้เอาเลยที่ในประเทศนี้ ท่านคล่องแคล่วทั้งปริยัติและปฏิบัติ แต่ท่านไม่สามารถสร้างสังฆบริษัทขึ้นได้ นี่นับว่าต่างไปจากท่านอาจารย์ชา สุภัทโท ซึ่งสามารถสร้างสังฆบริษัทได้อย่างเหมาะสมกับยุคสมัย โดยอาจกล่าวได้ว่าไม่มีใครเทียบเทียมพระคุณท่านได้เลยในวงการของพุทธศาสนาลังกาวงศ์

ศิษยานุศิษย์ของท่านอาจารย์พุทธทาสที่สึกหาลาเพศไป ยังคงใช้สมณฉายาสืบต่อไปเรื่อยๆ เว้นเพียงนายประชา หุตานุวัตร ซึ่งก็บวชอยู่กับท่านอาจารย์พุทธทาสกว่าสิบพรรษา และสัมภาษณ์ท่านไว้อย่างมีประโยชน์ยิ่งในเรื่อง “เล่าไว้ในวัยสนธยา” ซึ่งควรมึแปลออกเป็นภาษาต่างๆ

ศิษย์ที่สึกไปและยังใช้ฉายาเป็นชื่ออยู่ ก็เช่น สันติกโร แห่งสหรัฐ และเขมานันทะ แห่งกรุงสยาม ซึ่งแม้เมื่อสึกออกมาแล้ว ก็ยังเป็นที่เคารพนับถือในวงการธรรมปฏิบัติ ทั้งเขายังเขียนหนังสือไว้อย่างน่าอ่าน รวมถึงการเป็นศิลปินของเขา ที่เอื้อให้เราเข้าถึงความงาม ความดี และความจริงอีกด้วย

เขาป่วยอยู่นานด้วยโรคพาร์กินสัน ซึ่งไม่อำนวยความสะดวกสบายให้ชีวิต เป็นอันว่าเขาต้องใช้ธรรมปฏิบัติค่อนข้างสูงในการเผชิญกับโรคาพาธเช่นนี้

แล้วเขาก็ตายจากไปในวัย ๘๐ ปี

ข้าพเจ้าขอคารวะสักการ สัตบุรุษผู้นี้ ด้วยความเคารพนับถือ

ส. ศิวรักษ์

จาก มูลนิธิเสฐียรโกเศศ-นาคะประทีป

https://www.snf.or.th/2019/2019/06/12/khemananta/

เรียนท่านผู้ติดตามเพจ

เขมานันทะในใจเรา-ชาติพันธ์ุภาวนา

วันที่ ๑๓ มกราคม พ.ศ. ๒๕๖๘  เป็นวันครบรอบ ๖ ปี การละสังขาร ของท่านอาจารย์เขมานันทะ (โกวิท เอนกชัย)

เขมานันทะ

เกิด: ๒๔ ก.พ. ๒๔๘๑

ละสังขาร: รุ่งเช้า ๑๓ ม.ค. ๒๕๖๒

อายุรวม ๘๐ ปี ๑๐ เดือน ๒๐ วัน

นามจริง         :  นายโกวิท  เอนกชัย      (MR.KOVIT   ANAKECHAI)

นามปากกา     : "เขมานันทะ" ,  "รุ่งอรุณ ณ.สนธยา" , "ฉับโผง" , "สหัสนัยน์"

"กาลวิง" (แปลว่านกกระจอก: ใช้สำหรับงานวิเคราะห์และวิจารณ์)

"มุนีนันทะ" (ใช้เขียนหนังสือ “สุดปลายแผ่นดินโลก” แนวจินตนิยายเพียงเล่มเดียวที่ท่านเขียน)

หนังสือของท่านเขมานันทะ สร้างสรรค์ขึ้นในหลากหลายรูปแบบ ทั้งบทกวีนิพนธ์ วรรณกรรม สารคดี บทความแสดงทัศนะและบรรยายธรรมะศาสนาเปรียบเทียบ บทความวิชาการเกี่ยวกับวัฒนธรรม ศิลปะ และภูมิปัญญาไทย

เมื่อตามศึกษา​งานของท่านเขมานันทะ​อย่างครบถ้วน(ระดับหนึ่ง)​ จะพบว่า จังหวะ​ชีวิต​วิปัสสนิกของท่านอาจารย์​ล้วนอยู่ใน​ผลงานหนังสือ​ของท่าน

และหากจะแบ่งช่วงงานหนังสือ​ของท่านเขมานันทะ​ เพื่อเป็นข้อมูล​เบื้องต้นในการศึกษา​ชีวิตและงานบนเส้นทางวิปัสสนิกของท่านอาจารย์​แล้ว เพจฯ ขออนุญาต​แบ่งเป็น ๒ ช่วง คือ

๑. ช่วงบวช (๒๕๑๐)

    -​ ที่สวนโมกขพลาราม (พบและช่วยงานอาจารย์​สวนโมกข์​ (ท่าน​พุทธ​ทาส))​

    -​ พบหลวงพ่อเทียน​ จิตฺตสุ​โภ​ (ครั้งแรก​ที่วัดชลประทาน​รัง​ส​ฤ​ษ​ดิ์​ ๒๕๑๔)​

๒. ช่วงลาสิกขา​ (สึกที่ ซิดนีย์​ประเทศ​ออสเตรเลีย​ ปลายปี ๒๕๒๕ / ในหนังสือ​ทางทรายใกล้ทะเล​สาบ ให้ข้อมูล​ว่าสึกปี ๒๕๒๖ )

ตลอด ๔๕ ปี กับหนังสือ​ ๘๒ เล่ม ของท่านเขมานันทะ​ (มี ๖ เล่ม ที่ปรับปรุง​แล้วตั้งชื่อหนังสือ​ใหม่ และ มี ๕ เล่มที่เขียนร่วมกับท่านอื่น)​ โดยท่านเขียน (บางเล่มถอดคำจากบท​บรรยาย)​ ทั้งในช่วงที่ครองเพศ​บรรพชิต​และฆราวาส​ และท่านได้ใช้นามปากกา ต่างๆ เช่น , ฉับโผง, เขมานันทะ, มุนีนันทะ, พระภิกษุ​เขมานันทะ, รุ่งอรุณ​ ณ. สนธยา​

ลำดับ​หนังสือ​ที่ได้รับการตีพิมพ์ เรียงตามปี พ.ศ.

๑. เพลงปราโมทย์ของเซ็น ๒๕๑๓

๒. ธรรมหรรษา  ๒๕๑๔

๓. ระเหเร่ร่อน  ๒๕๑๖

๔. เดินทางไกลกับ"ไซอิ๋ว" ๒๕๑๗

    (ไซอิ๋ว ลิงจอมโจก ๒๕๔๐)​

๕. สุดปลายแผ่นดินโลก ๒๕๑๘

    (สุดปลายแผ่นดิน​ ๒๕๕๑)

🔸ธรรม​บรรยาย​ ๖ เล่ม ชุดพระธรรมกับชีวิต ๒๕๑๘ (พิมพ์​ซ้ำหลายครั้งในปีต่างๆ ประกอบ​ด้วย ๖.-​ ๑๑.)​

      ๖. มิติของชีวิต

      ๗. ความหมายของชีวิต

      ๘. เงื่อนไขของชีวิตและสังคม

      ๙. ชีวิตกับความรัก

      ๑๐. อุปมาแห่งชีวิต

      ๑๑. ชีวิตกับการเรียนรู้ (เพิ่ม​มาภายหลัง ราวปี ๒๕๒๑ )​

๑๒. โลกแห่ง​ดนตรี ๒๕๑๙

๑๓. ศานติ-ไมตรี  ๒๕๑๙

๑๔. แสงไฟ​ในหุบเขา  ๒๕๒๐ (หาไม่ได้)​

๑๕. แด่ประชาชน​สยาม ราว ๒๕๒๐

๑๖. ชีวิต​ของคุณ​มีเพียงขณะเดียว​ พ.ค. ๒๕๒๐

๑๗. กงล้อแห่งกาละ  เม.ย. ๒๕๒๑

๑๘. บันทึก​จาก​บ้าน​ดง​  ก.พ. ๒๕๒๒

๑๙. แด่มิตรผู้แสวงหา​ความรัก เม.ย. ๒๕๒๒

๒๐. ผู้นำ ผู้ตาม และ​ธรรม​บรรยาย​  ก.ย. ๒๕๒๒

๒๑. ธารน้ำ​พุ  ๒๕๒๒

๒๒. หิ่งห้อย​  ธ.ค. ๒๕๒๒

๒๓. รหัส​แห่ง​ความรัก​  ก.พ. ๒๕๒๓

๒๔. รอบกองไฟ       พ.ค. ๒๕๒๓

๒๕. นวชีวัน​      พ.ย. ๒๕๒๓

๒๖. ประกายไฟกลางสายธาร พ.ค. ๒๕๒๔,

      (เปลวไฟ​กลางสายธาร ๒๕๔๔)​

๒๗. การเห็นกับอิสรภาพ​  ส.ค. ๒๕๒๔

๒๘. รัก       ๒๕๒๔

๒๙. โพล้เพล้​ เพลา  ต.ค. ๒๕๒๕

๓๐. ศิลปะ​ในการปฏิบัติ​ธรรม มี.ค. ๒๕๒๖

๓๑. แสงดาวและคนเดินทาง ๒๕๒๖

๓๒. The valley ๒๕๒๖

๓๓. สองสามคำ รำพึง ถึงสายธาร  มี.ค. ๒๕๒๗

๓๔. ข้อพินิจฯก่อนภาวนา ต.ค. ๒๕๒๗

๓๕. เริงรำฉ่ำเดือนฉาย ธ.ค. ๒๕๒๗

๓๖. รากฐานแห่งรัก ก.พ. ๒๕๒๘

๓๗. แรมรายคืน  พ.ค.๒๕๒๘

๓๘. เค้าขวัญ เม.ย.๒๕๒๙  

      (เค้าขวัญวรรณกรรม ๒๕๔๓)​

๓๙. ตามนก   มิ.ย.๒๕๒๙

๔๐. ดั่งสายน้ำไหล  มี.ค. ๒๕๓๒

๔๑. ไตร่ตรองมองหลัก พ.ย. ๒๕๓๓

๔๒. โลกคือครอบครัวเดียว ๒๕๓๓

      (สืบสายธารน้ำพระทัยพระศาสดา พ.ย. ๒๕๔๗)​

๔๓. ฟ้าใกล้แผ่นดินไกล ก.พ. ๒๕๓๔

๔๔. ช่วงชีวิต ช่วงภาวนา  ต.ค. ๒๕๓๖

๔๕. สุขหรือเศร้าก็เท่านั้น  ต.ค. ๒๕๓๖

      (เพียงรักและตระหนักรู้ ๒๕๔๖)

๔๖. เตกูวากัน  ธ.ค. ๒๕๓๗

๔๗. อันเนื่องกับทางไท  ก.ค. ๒๕๓๘

๔๘. พฤษภาผ่าน  ส.ค. ๒๕๔๐

๔๙. จากหิมาลัยถึงแอลป์  ก.ค. ๒๕๔๐

๕๐. ไซอิ๋ว​ ลิงจอมโจก ๒๕๔๐

       (เดินทางไกลกับ"ไซอิ๋ว" ๒๕๑๗)

๕๑. Know not a thing  ๒๕๔๐

๕๒. บุรีแห่งบรมพุทโธ  เม.ย. ๒๕๔๑

๕๓. ธรรมวิทรรศน์  เม.ย. ๒๕๔๑

๕๔. แผ่นดินดับ เม.ย. ๒๕๔๓

๕๕. ทะเลสาบสงขลา เม.ย. ๒๕๔๓ (แนวสารคดี​ เขียนร่วมกับอีกหลายท่าน)​

๕๖. ภาพประพิมพ์ประพาย  ส.ค. ๒๕๔๓

๕๗. นิราศยุโรป  ส.ค. ๒๕๔๓

๕๘. นิราศหิมาลัย  ส.ค. ๒๕๔๓

๕๙. จากดักแด้สู่ผีเสื้อ   ธ.ค. ๒๕๔๓

๖๐. กุศลเสน่หา   พ.ย. ๒๕๔๓

๖๑. เค้าขวัญวรรณกรรม  ต.ค.๒๕๔๓

      (เค้าขวัญ ๒๕๒๙)​

๖๒. เปลวไฟ​กลางสายธาร​ ๒๕๔๔  

      (ประกายไฟ​กลาง​สายธาร​๒๕๒๐)

๖๓. ดวงตาแห่งชีวิต  เม.ย.๒๕๔๕

๖๔. เพียงรักและตระหนักรู้ ๒๕๔๖

      (สุขหรือเศร้า​ก็เท่านั้น ๒๕๓๖)

๖๕. เนื่องในความงาม  พ.ค. ๒๕๔๖

๖๖. จิตสถาปนา ธรรมสถาปนา พ.ค.  ๒๕๔๗

๖๗. สืบสายธารน้ำพระทัยพระศาสดา พ.ย.๒๕๔๗

      (โลกคือครอบครัวเดียว ๒๕๓๓)​

๖๘. วันเวลาใน ๔ ทวีป ๒๕๔๘ (รวมจากหนังสือ ๔ เล่ม แรมรายคืน, เตกูวากัน, จากหิมาลัย​ถึงแอลป์, บุรีแห่งบรมพุทโธ)​

๖๙. รุ่งอรุณแห่งความรู้สึกตัว พ.ค. ๒๕๔๘

๗๐. ทะเลสาบแห่งหัวใจ ๒๕๕๐

๗๑. ปรีชาญาณของผู้ไม่รู้หนังสือ ๒๕๕๐

๗๒. ท่านอาจารย์สวนโมกข์ ที่ข้าพเจ้ารู้จัก  (บทความวิชาการ) ไม่แสดง​วันเวลาตีพิมพ์​

๗๓. ทางทรายใกล้ทะเลสาบ: อัตประวัติช่วงแสวงหามายาชีวิตของเขมานันทะ  ก.ย. ๒๕๕๐

๗๔. สุดปลายแผ่นดิน  ก.ย. ๒๕๕๑  

      (สุดปลายแผ่นดิน​โลก ๒๕๑๘)​

๗๕. ชาติพันธุ์พระพุทธเจ้า มิ.ย. ๒๕๕๑

๗๖. ก่อนพสุธาปรากฏ​ ๒๕๕๑

๗๗. ทุกขณะนาทีของชีวิต คือข่าวสารด้านใน  ก.พ. ๒๕๕๓

๗๘. เวลาคือการเปลี่ยนแปลง ส.ค. ๒๕๕๔

๗๙. บทรักร้อย ร้อยบทรัก ธ.ค. ๒๕๕๔

๘๐.โศลกคำสอนมหามุทราของติโลปะ (แปล) ก.พ. ๒๕๕๕

๘๑. เกวลิน  เม.ย.๒๕๕๖

๘๒. ก่อนฤดูเก็บเกี่ยวมาถึง เม.ย. ๒๕๕๘

หมายเหตุ​:

หนังสือ​ที่​ปรับปรุง​พิมพ์​ใหม่และเปลี่ยน​ชื่อ มี ๖ เล่ม

๑. เดินทาง​ไกลกับ"ไซ​อิ๋ว" (ไซอิ๋วลิงจอมโจก)​

๒. สุดปลายแผ่นดิน​โลก (สุดปลายแผ่นดิน)​

๓. ประกายไฟ​กลางสายธาร​ (เปลวไฟกลางสายธาร)​

๔. เค้าขวัญ​ (เค้าขวัญ​วรรณกรรม)​

๕. โลกคือครอบครัว​เดียว (สืบสายธารน้ำพระทัยพระศาสดา)​

๖. สุขหรือเศร้า​ก็เท่านั้น (เพียงรักและตระหนัก​รู้)​

หนังสือ​ที่เขียนร่วมกับท่านอื่น มี ๕ เล่ม

๑. นวชีวัน

๒. การเห็นกับอิสรภาพ​

๓. รัก

๔. ศิลปะ​ในการปฏิบัติ​ธรรม​

๕. ทะเลสาบ​สงขลา

เพจฯ ขออนุญาตนำบันทึกที่ท่านอาจารย์เขียนไว้ นำมาให้ท่านผู้ติดตามเพจฯ ได้อ่านอีกครั้ง

เมื่อผมตายไปจากชีวิตนี้

ผมจะมีชีวิตอยู่ในตัวหนังสือ

ทุกประโยค ทุกพยางค์จะพูดแทนผม

หากว่าหนังสือไม่ทำกิจนั้น ก็ปล่อยให้

ความตายลบทุกสิ่งที่หนังสือพูดถึงทั้งหมด

ให้มันหายไปดีกว่าจะอยู่โดยไม่พูดถึงธรรมะ

ของสิ่งที่หนังสือหรือถ้อยคำไม่อาจเอื้อมถึงได้

พูดถึงสิ่งที่พูดไม่ออกบอกไม่ได้ เป็นส่วนของความสุข

ที่ผมพอจะให้แก่กันและกันกับเพื่อนร่วม....ภาวนา.

เพจเขมานันทะในใจเราฯ มีความตั้งใจจะนำถ้อยคำในหนังสือของท่านอาจารย์ มาทำเป็นบทคัดย่อให้ท่านผู้ติดตามเพจฯ ได้อ่านให้มากที่สุด

น้อมกราบระลึกถึง

ท่านอาจารย์เขมานันทะ

ด้วยความเคารพรักอย่างสูง

เพจเขมานันทะในใจเรา-ชาติพันธุ์ภาวนา

๑๓ ม.ค. ๒๕๖๘

จาก เพจเขมานันทะในใจเรา-ชาติพันธุ์ภาวนา

https://www.facebook.com/share/p/15Xb5XovGa/