Embedded Files
ธรรมโฆษณ์โดยท่านพุทธทาส เรื่อง
ธรรมโฆษณ์โดยท่านพุทธทาส เรื่อง
ฆราวาสธรรม 21เมษา2513
ฆราวาสธรรม 21เมษา2513
เลขประจำเล่ม 17 ก
เลขประจำเล่ม 17 ก
ธรรมบรรยายประจำเสาร์ สวนโมกขพลาราม 21 เมษายน 2513 อารัมภบท : จะปฏิบัติอย่างไรจึงจะป้องกันความทุกข์แก่ฆราวาส เรื่องกิเลสและความทุกข์ เป็นเรื่องเดียวกันอย่างเดียวกัน ของทั้งฝ่ายฆราวาสและฝ่ายบรรพชิต
ธรรมบรรยายประจำเสาร์ สวนโมกขพลาราม 21 เมษายน 2513 อารัมภบท : จะปฏิบัติอย่างไรจึงจะป้องกันความทุกข์แก่ฆราวาส เรื่องกิเลสและความทุกข์ เป็นเรื่องเดียวกันอย่างเดียวกัน ของทั้งฝ่ายฆราวาสและฝ่ายบรรพชิต
"คำนำ
"คำนำ
หนังสือเรื่องนี้ คือคำบรรยายที่บรรยายขึ้นไว้ เพื่อแก้ไขความเข้าใจผิดอันสำคัญข้อหนึ่ง คือข้อที่ว่า ฆราวาสไม่ต้องสนใจธรรมะเรื่องความดับทุกข์ในขั้นเหนือโลก, ให้ขวนขวายแต่เรื่องทำมาหากินให้มากๆ และสุจริตเข้าไว้
หนังสือเรื่องนี้ คือคำบรรยายที่บรรยายขึ้นไว้ เพื่อแก้ไขความเข้าใจผิดอันสำคัญข้อหนึ่ง คือข้อที่ว่า ฆราวาสไม่ต้องสนใจธรรมะเรื่องความดับทุกข์ในขั้นเหนือโลก, ให้ขวนขวายแต่เรื่องทำมาหากินให้มากๆ และสุจริตเข้าไว้
ก็พอแล้ว คติที่ว่าให้ฆราวาสสนใจแต่เรื่อง “โลกีย์” อย่างเดียวนั้น คือคติที่ทำให้ฆราวาสกลายเป็นคนตกนรกทั้งเป็นตลอดกาล.
ก็พอแล้ว คติที่ว่าให้ฆราวาสสนใจแต่เรื่อง “โลกีย์” อย่างเดียวนั้น คือคติที่ทำให้ฆราวาสกลายเป็นคนตกนรกทั้งเป็นตลอดกาล.
เมื่อมีผู้ไปทูลถามพระพุทธองค์ว่า อะไรเป็นธรรมที่เป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูลแก่ฆราวาสทั้งหลายตลอดกาลนาน. พระองค์ได้ตรัสตอบว่า “เย เตสุตฺตนฺตา ตถาคตภาสิตา คมฺภีรา คมฺภีรตฺถา โลกุตฺตรา สุญฺญตปฺปฏิสํยุตฺตา
เมื่อมีผู้ไปทูลถามพระพุทธองค์ว่า อะไรเป็นธรรมที่เป็นไปเพื่อประโยชน์เกื้อกูลแก่ฆราวาสทั้งหลายตลอดกาลนาน. พระองค์ได้ตรัสตอบว่า “เย เตสุตฺตนฺตา ตถาคตภาสิตา คมฺภีรา คมฺภีรตฺถา โลกุตฺตรา สุญฺญตปฺปฏิสํยุตฺตา
- บรรดาสุตตันตะทั้งหลาqยที่ตถาคตได้กล่าวไว้ เป็นของลึก มีอรรถอันลึกเหนือโลก เนื่องเฉพาะด้วยสุญญตา” ดังนี้นี้
- บรรดาสุตตันตะทั้งหลาqยที่ตถาคตได้กล่าวไว้ เป็นของลึก มีอรรถอันลึกเหนือโลก เนื่องเฉพาะด้วยสุญญตา” ดังนี้นี้
เป็นหลักที่แสดงว่า เรื่องสุญญตาหรือความว่าง ซึ่งเป็นทั้งรากฐาน เป็นทั้งหัวใจ และเป็นทั้งยอดสุดของพุทธศาสนา แล้วแต่กรณี, นั้นเป็นธรรมที่เป็น “ประโยชน์เกื้อกูล” แก่ ฆราวาสตลอดกาล ข้อนี้ มีอธิบายให้เห็นได้ง่าย ๆ ดังต่อไปนี้ :
เป็นหลักที่แสดงว่า เรื่องสุญญตาหรือความว่าง ซึ่งเป็นทั้งรากฐาน เป็นทั้งหัวใจ และเป็นทั้งยอดสุดของพุทธศาสนา แล้วแต่กรณี, นั้นเป็นธรรมที่เป็น “ประโยชน์เกื้อกูล” แก่ ฆราวาสตลอดกาล ข้อนี้ มีอธิบายให้เห็นได้ง่าย ๆ ดังต่อไปนี้ :
คนเราจะอยู่ในโลกซึ่งมีแต่ความบ้าหลังมากขึ้นทุกที่ๆ นั้น จะอยู่ใต้ฝ่าเท้ามันดีหรืออยู่บนศีรษะมันดี ? โลกเต็มไปด้วยความสกปรกเศร้าหมองเร่าร้อนและเป็นทุกข์, จะอยู่ใต้ฝ่าเท้ามันดี หรืออยู่บนหลัง บนบ่า บนศีรษะมันดี?คิดดูให้ดีในข้อนี้ ก็จะเข้าใจได้ทันทีว่า ทำไมพระพุทธองค์จึงตรัสเช่นที่ยกมาไว้
คนเราจะอยู่ในโลกซึ่งมีแต่ความบ้าหลังมากขึ้นทุกที่ๆ นั้น จะอยู่ใต้ฝ่าเท้ามันดีหรืออยู่บนศีรษะมันดี ? โลกเต็มไปด้วยความสกปรกเศร้าหมองเร่าร้อนและเป็นทุกข์, จะอยู่ใต้ฝ่าเท้ามันดี หรืออยู่บนหลัง บนบ่า บนศีรษะมันดี?คิดดูให้ดีในข้อนี้ ก็จะเข้าใจได้ทันทีว่า ทำไมพระพุทธองค์จึงตรัสเช่นที่ยกมาไว้
ข้างบนนั้น,
ข้างบนนั้น,
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คำว่า “โลกุตตรา” ซึ่งแปลว่า เหนือโลกคนที่หลงใหลในเรื่อง กิน - กาม - เกียรติ อย่างเป็นบ้าเป็นหลังจนมีความวิปริตในเรื่องนี้นั้น ถึงอย่างไรเสียก็คงจะฟังเรื่องนี้ไม่เข้าใจ แต่คนธรรมดาสามัญ
โดยเฉพาะอย่างยิ่ง คำว่า “โลกุตตรา” ซึ่งแปลว่า เหนือโลกคนที่หลงใหลในเรื่อง กิน - กาม - เกียรติ อย่างเป็นบ้าเป็นหลังจนมีความวิปริตในเรื่องนี้นั้น ถึงอย่างไรเสียก็คงจะฟังเรื่องนี้ไม่เข้าใจ แต่คนธรรมดาสามัญ
คงจะพอฟังออกไปในทางที่ว่า เราจะต้องพยายามอยู่เหนือความครอบงำของโลก
คงจะพอฟังออกไปในทางที่ว่า เราจะต้องพยายามอยู่เหนือความครอบงำของโลก
ให้มากที่สุดที่จะมากได้ไว้เสมอไป, มิฉะนั้น เราจะมีชีวิตอยู่อย่างตกนรกทั้งเป็นตลอดกาล.
ให้มากที่สุดที่จะมากได้ไว้เสมอไป, มิฉะนั้น เราจะมีชีวิตอยู่อย่างตกนรกทั้งเป็นตลอดกาล.
พระพุทธองค์ทรงหมายความว่า สุตตันตะที่ตื้นๆ สนุกสนานเข้ากับความเห็นแก่ตัวของคนเรานั้น ไม่สามารถจะแก้ปัญหาตกนรกทั้งเป็นได้. ต้องสุตตันตะ หรือธรรมะที่ลึกพอ ที่จะช่วยให้ไม่อยู่ใต้ฝ่าเท้าของโลกได้เท่านั้น
พระพุทธองค์ทรงหมายความว่า สุตตันตะที่ตื้นๆ สนุกสนานเข้ากับความเห็นแก่ตัวของคนเรานั้น ไม่สามารถจะแก้ปัญหาตกนรกทั้งเป็นได้. ต้องสุตตันตะ หรือธรรมะที่ลึกพอ ที่จะช่วยให้ไม่อยู่ใต้ฝ่าเท้าของโลกได้เท่านั้น
ที่จะเป็นที่พึ่งได้. คำว่า “ฆราวาส” แปลว่าครองเรือน หมายความว่าต้องต่อสู้กับโลก เพื่อเอาชนะโลกนี้ให้ได้ในวัยหนุ่มหรือ “หัวค่ำ”, แล้วจะต้องเอาชนะโลกหน้าให้ได้ใน “วัยดึก” แล้วชนะโลกทั้งปวงให้ได้ในเวลา “สว่างรุ่งขึ้น”ซึ่งหมายถึงการอยู่เหนือโลกนั่นเอง.
ที่จะเป็นที่พึ่งได้. คำว่า “ฆราวาส” แปลว่าครองเรือน หมายความว่าต้องต่อสู้กับโลก เพื่อเอาชนะโลกนี้ให้ได้ในวัยหนุ่มหรือ “หัวค่ำ”, แล้วจะต้องเอาชนะโลกหน้าให้ได้ใน “วัยดึก” แล้วชนะโลกทั้งปวงให้ได้ในเวลา “สว่างรุ่งขึ้น”ซึ่งหมายถึงการอยู่เหนือโลกนั่นเอง.
ทำได้เช่นนี้ จึงจะเรียกว่า ไม่เสียทีที่เกิดมาเป็นมนุษย์ และยังแถมได้พบพระพุทธศาสนา เพราะได้รับสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์จะพึงได้รับ อย่างครบถ้วนจริงๆ ขอให้ทุกคนเป็นฆราวาส ที่ถูกต้องตามอุดมคติของฆราวาส เช่นนี้ ด้วยกันทุกคนเถิด.
ทำได้เช่นนี้ จึงจะเรียกว่า ไม่เสียทีที่เกิดมาเป็นมนุษย์ และยังแถมได้พบพระพุทธศาสนา เพราะได้รับสิ่งที่ดีที่สุดที่มนุษย์จะพึงได้รับ อย่างครบถ้วนจริงๆ ขอให้ทุกคนเป็นฆราวาส ที่ถูกต้องตามอุดมคติของฆราวาส เช่นนี้ ด้วยกันทุกคนเถิด.
คำบรรยายชุดนี้ มีเจตนาพิเศษอยู่อีกอย่างหนึ่ง แฝงอยู่ในตัว, คือการที่คนเราสามารถสร้างความก้าวหน้าทางโลกุตตรธรรม พร้อมกันไปกับการที่เรามีความก้าวหน้า ทางโลกิยธรรม, คือให้โลกียธรรมสอนความจริง
คำบรรยายชุดนี้ มีเจตนาพิเศษอยู่อีกอย่างหนึ่ง แฝงอยู่ในตัว, คือการที่คนเราสามารถสร้างความก้าวหน้าทางโลกุตตรธรรม พร้อมกันไปกับการที่เรามีความก้าวหน้า ทางโลกิยธรรม, คือให้โลกียธรรมสอนความจริง
เกี่ยวกับโลกุตตรธรรมทุกคราวที่มีความผิดพลาด ในหน้าที่การงาน หรือที่เรียกกันว่าในชีวิต. เราไม่โกรธ ไม่เสียใจ ไม่กลัว ไม่เศร้า ไม่อะไรๆ ที่เลวๆเช่นนั้น ทุกคราวที่มีความผิดพลาด, นี้ทำให้เราไม่ต้องรับทุกข์จากโลกิยธรรม,แล้วยังแถมช่วยให้มีแสงสว่างในเรื่องของอนิจจัง ทุกขัง อนัตตาไปเรื่อย ๆ จนกว่า
เกี่ยวกับโลกุตตรธรรมทุกคราวที่มีความผิดพลาด ในหน้าที่การงาน หรือที่เรียกกันว่าในชีวิต. เราไม่โกรธ ไม่เสียใจ ไม่กลัว ไม่เศร้า ไม่อะไรๆ ที่เลวๆเช่นนั้น ทุกคราวที่มีความผิดพลาด, นี้ทำให้เราไม่ต้องรับทุกข์จากโลกิยธรรม,แล้วยังแถมช่วยให้มีแสงสว่างในเรื่องของอนิจจัง ทุกขัง อนัตตาไปเรื่อย ๆ จนกว่า
จะเพียงพอในการที่จะไม่ต้องมีความทุกข์อีกต่อไป.
จะเพียงพอในการที่จะไม่ต้องมีความทุกข์อีกต่อไป.
ในโลกนี้เต็มไปด้วยสิ่งที่จะทำให้เกิดความผิดพลาด, แต่ความรู้เรื่องโลกุตตรธรรมจะช่วยให้เราทำอะไรไม่ผิดพลาด หรือผิดพลาดน้อยที่สุด ความรู้ในเรื่องโลกุตตรธรรมทำให้รู้ความพอเหมาะพอดี ไม่มากไม่น้อย เพราะมันเป็นเครื่องป้องกันไม่ให้เราทำอะไรไปตามอำนาจของกิเลสอย่างผลีผลามเหมือนที่ทำกันอยู่ทั่วไปตามประสาโลก.
ในโลกนี้เต็มไปด้วยสิ่งที่จะทำให้เกิดความผิดพลาด, แต่ความรู้เรื่องโลกุตตรธรรมจะช่วยให้เราทำอะไรไม่ผิดพลาด หรือผิดพลาดน้อยที่สุด ความรู้ในเรื่องโลกุตตรธรรมทำให้รู้ความพอเหมาะพอดี ไม่มากไม่น้อย เพราะมันเป็นเครื่องป้องกันไม่ให้เราทำอะไรไปตามอำนาจของกิเลสอย่างผลีผลามเหมือนที่ทำกันอยู่ทั่วไปตามประสาโลก.
ถ้าทำอะไรผิดพลาดลงไปอย่างมาก มันจะช่วยให้ไม่ต้องเสียน้ำตา, หรืออย่างน้อยที่สุดก็จะช่วยเช็ดน้ำตาให้ ในลักษณะที่ใคร ๆ จะช่วยทำเช่นนั้นไม่ได้,ไม่ต้องใช้“จิตว่างอันธพาล”เข้ามาช่วยเหลือ เหมือนที่ชอบใช้หรือชอบพูดถึงกันอย่างพร่ำเพรื่อ ในยุคที่โลกเต็มไปด้วยคนอันธพาลเช่นนั้นยิ่งขึ้น.
ถ้าทำอะไรผิดพลาดลงไปอย่างมาก มันจะช่วยให้ไม่ต้องเสียน้ำตา, หรืออย่างน้อยที่สุดก็จะช่วยเช็ดน้ำตาให้ ในลักษณะที่ใคร ๆ จะช่วยทำเช่นนั้นไม่ได้,ไม่ต้องใช้“จิตว่างอันธพาล”เข้ามาช่วยเหลือ เหมือนที่ชอบใช้หรือชอบพูดถึงกันอย่างพร่ำเพรื่อ ในยุคที่โลกเต็มไปด้วยคนอันธพาลเช่นนั้นยิ่งขึ้น.
ขอให้ทุกคนสังเกตดูให้ดีๆว่า เราต้องทำงานหนัก สลับกันไปกับการพักผ่อนที่เพียงพอ แต่นั่นมันเป็นเรื่องทางร่างกาย หรือส่วนของร่างกาย.ส่วนเรื่องทางจิตหรือทางวิญญาณนั้น โลกิยธรรมเท่ากับการทำงานหนัก. โลกุตตรธรรมเท่ากับการพักผ่อนของวิญญาณ. ถ้ามีไม่สมดุลกันแล้ว จะเกิดความฉิบหายทางวิญญาณ,
ขอให้ทุกคนสังเกตดูให้ดีๆว่า เราต้องทำงานหนัก สลับกันไปกับการพักผ่อนที่เพียงพอ แต่นั่นมันเป็นเรื่องทางร่างกาย หรือส่วนของร่างกาย.ส่วนเรื่องทางจิตหรือทางวิญญาณนั้น โลกิยธรรมเท่ากับการทำงานหนัก. โลกุตตรธรรมเท่ากับการพักผ่อนของวิญญาณ. ถ้ามีไม่สมดุลกันแล้ว จะเกิดความฉิบหายทางวิญญาณ,
แม้ทางร่างกายจะดูยังดีอยู่ เขาก็เป็นอันธพาลทางวิญญาณโดยสิ้นเชิง; ที่เรียกว่ามีอะไรดีอยู่นั้น เป็นดีอย่างปลอมเทียมทั้งนั้นทุกอย่างมีแต่ความทุกข์ทรมานใจ ไม่มีส่วนไหนที่จะยกมือไหว้ตัวเองได้.เขาต้องเป็นโรคภัยไข้เจ็บประจำตัว เนื่องจากความพักผ่อนทางวิญญาณมีไม่เพียงพอเช่นเป็นโรคเส้นประสาท, วิกลจริต, อัมพาต หรือตายไปอย่างไม่มีสติสมปฤดีแม้ยังไม่เจ็บไข้ หรือยังไม่ตาย, เขาก็เหมือนกับตายแล้ว อย่างที่ตรัสไว้ว่า“เย ปมตฺตา ยถา มตา - พวกที่ประมาทแล้ว คือคนตายแล้ว” นั่นแหละคือคนรกโลก! ถึงแม้จะเป็นฆราวาสอย่างไร เราก็ไม่ควรจะเป็นคนรกโลก"
แม้ทางร่างกายจะดูยังดีอยู่ เขาก็เป็นอันธพาลทางวิญญาณโดยสิ้นเชิง; ที่เรียกว่ามีอะไรดีอยู่นั้น เป็นดีอย่างปลอมเทียมทั้งนั้นทุกอย่างมีแต่ความทุกข์ทรมานใจ ไม่มีส่วนไหนที่จะยกมือไหว้ตัวเองได้.เขาต้องเป็นโรคภัยไข้เจ็บประจำตัว เนื่องจากความพักผ่อนทางวิญญาณมีไม่เพียงพอเช่นเป็นโรคเส้นประสาท, วิกลจริต, อัมพาต หรือตายไปอย่างไม่มีสติสมปฤดีแม้ยังไม่เจ็บไข้ หรือยังไม่ตาย, เขาก็เหมือนกับตายแล้ว อย่างที่ตรัสไว้ว่า“เย ปมตฺตา ยถา มตา - พวกที่ประมาทแล้ว คือคนตายแล้ว” นั่นแหละคือคนรกโลก! ถึงแม้จะเป็นฆราวาสอย่างไร เราก็ไม่ควรจะเป็นคนรกโลก"
จากหนังสือ ฆราวาสธรรม,
จากหนังสือ ฆราวาสธรรม,
คำนำหน้า 21-22-23
คำนำหน้า 21-22-23
สารบัญ มีดังนี้
สารบัญ มีดังนี้
ผมเก็บไว้ใน SoundCloud
ผมเก็บไว้ใน SoundCloud
เสียงธรรมท่านพุทธทาส
เสียงธรรมท่านพุทธทาส
ขอท่านเซฟเก็บไว้ใช้และเชิญรับฟังได้แล้วครับ
ขอท่านเซฟเก็บไว้ใช้และเชิญรับฟังได้แล้วครับ
อ่าน
อ่าน
https://drive.google.com/drive/folders/1lSxfWRO0IU0ASUNYflMwPFAOEe9ZJIMT?usp=sharing
https://drive.google.com/drive/folders/1lSxfWRO0IU0ASUNYflMwPFAOEe9ZJIMT?usp=sharing
Page updated
Google Sites
Report abuse