In Kroatië

Van het regiment waarvan Henk deel uitmaakte, is uit de periode 14/8 - 31/12 1943 een dagboek bewaard gebleven (Bundesarchiv: BArch RS 3-23). Iets meer daarover + een paar pagina's eruit staan elders op deze pagina. Henk komt in dat dagboek vanzelfsprekend ook voor. 

De omgeving waarin het verhaal zich afspeelt, met Ludbreg dicht bij de Hongaarse grens en Varazdin iets meer naar het westen en Krapina nog een stuk verder westwaards. De afstand tot Zagreb is een kilometer of 100. Een indruk van de chaos c.q. lappendeken is te zien op bijgaand kaartje. Het verhaal van Henk speelt zich af in het gebied in het noordoosten. De chaos werd nog vergroot doordat Italië (dat een hoofdrol speelde in het gebied) in sept '43, vlal vóór de komst van Henk dus, capituleerde.

De oorlog in Kroatië was vreselijk. Keihard. De plek waar dat op het moment van Henks aankomst het duidelijkst werd, is Petrovsko, een dorp in de omgeving van Krapina. Over dat dorp staat niet zoveel in het regimentsdagboek en wel om redenen die de gebeurtenissen ter plaatse juist ernstiger maken: het betrof hier terreur tegenover de burgerbevolking, niet tegenover bewapende troepen. En over burgerbevolking schrijf je niet in een militair dagboek. Niettemin staat er: '1./48 zerstört Bandennest Petrowsko und requiriert Vieh.' En één pagina verder:

Petrovsko bei Krapina heute von uns zerstört, weil ständiger Bandenstützpunkt. In vielen Häusern Munition.

Dus: boevennest uitgeroeid en vee in beslag genomen. Maar op deze wijze is het wel heel snel - en kort - verteld. Andere bronnen (waaronder de elders op deze pagina besproken studie over Hans Robert Jauss) vertellen meer, namelijk dat het 1ste bataljon van de Seyffardt Brigade op 28 oktober naar Petrovsko was gestuurd om Partizanen te zoeken, daar niet in slaagde, vervolgens de bevolking aan de tand voelde, daarbij evenmin succes had, een aantal mensen vermoordde en uiteindelijk het dorp, zoals dus ook in dat oorlogsdagboek staat, in as legde. Aldus werden meer dan 450 mensen van huis en haard verdreven terwijl ook nog eens tien gijzelaars genomen werden. Wat daarmee gebeurde, is onbekend. Tegen een uur of zes 's avonds was de zaak achter de rug en keerde het bataljon terug naar Krapina. Daar liet de bevelhebber vervolgens affiches aanplakken waarop de actie gerechtvaardigd werd en de bevolking ten voorbeeld gesteld: hetzelfde kon elders gebeuren; wie niet meewerkte, wist wat hem eventueel te wachten stond. 

28 oktober: dat is ongeveer de dag dat Henk in Krapina arriveerde. Of hij bij de vernietiging van Petrovsko aanwezig was? Geen idee. Waarschijnlijk is het om redenen van datering niet. Te kort dag. Maar het verhaal is wel tekenend voor de sfeer. Henk vertelt daarover ook in zijn dagboek. 

Wij vechten voor een rechtvaardige zaak

Twee pagina's van een ongedateerde maar vermoedelijk begin 1944 geschreven apologie, met informatie over de omstandigheden in het ziekenhuis van Varazdin en herinneringen aan de Meidagen van '40.

Het wordt uit deze tekst volmaakt duidelijk dat Henk er diep van overtuigd is dat hij vaderlandslievender is dan talloze anderen. Hij een landverrader? Het tegenovergestelde was in zijn ogen het geval.