Meidagen van '40

Artikelenreeks in het Tijdschrift Roeping

Op het moment dat de oorlog begon, werkte Henk aan een serie artikelen over wat hij noemde: traditionele staatkunde. In deze serie betoogt hij, onder de noemer van een geschiedschrijving van de denkbeelden van drie eind 18de-, begin 19de-eeuwse intellectuelen (de Ierse Engelsman Edmund Burke, de Fransman Joseph de Maistre en de Spanjaard Juan Donoso Cortés), dat alleen een reactie op de huidige situatie de wereld kan redden. Vandaar dat de kwalificatie reactionair op Henk zonder twijfel van toepassing is. Maar daarmee is nog niet alles gezegd. Want Henk koos ook voor een specifiek soort reactie: een katholieke. Vandaar zijn aandacht voor De Maistre en Donoso Cortés. Volgens mij is er ook voor de katholieke reactie in het Interbellum een term. Die luidt: fascisme. Helaas is die term zo bezoedeld dat je hem niet langer zonder meer kan gebruiken. Dat maakt inzicht en debat moeilijk, want eigenlijk zou ik, voor goed begrip van de denkwereld van mijn vader en talloze anderen, gewoon moeten kunnen schrijven dat hij een fascist was en dat fascisme gewoon een politieke ideologie is zoals er vele zijn. Maar dat is dus niet (meer) zo. Achter het begrip fascisme schuilt een wereld van moord en vernietiging. Vanuit de politieke ontwikkelingen in de jaren rond de twee wereldoorlogen valt dat te begrijpen. Inhoudelijk slaat het nergens op. Niettemin maakt het 't gebruik van het begrip fascist onmogelijk en is het mij dus ook - ja zelfs fysiek - onmogelijk mijn vader een fascist te noemen. Maar hij was dat wel. Geen nationaalsocialist, nee fascist. En (= maar) moreel zuiver. 

Kan dat, een combinatie van fascisme en morele zuiverheid? Ja. 

Aanvaardt men het? Ziet men 't? Nee!

Meer over deze reeks artikelen in Roeping: zie Henks vroege werk.