Geallieerde kampen in België

wordt nu eens Overijse, dan weer Terlanen genoemd. Dat is begrijpelijk. Het lag ongeveer halverwege de twee dorpen in een niemandsland dat ter plekke Terlanenveld werd genoemd. Kort vóór de oorlog waren voor dit veld grootse plannen ontworpen: een motorcircuit, een sportpark, kampeerterreinen. Het kwam er allemaal niet van. Het enige dat er kwam was een betonbaan, door de gemeente alvast aangelegd voor betere tijden. Het zullen die betonbaan plus de afgelegenheid zijn geweest die het Terlanenveld als gevangenenkamp buitengewoon geschikt maakte. Het besluit hiertoe werd eind maart (1945) genomen. Henk arriveerde rond 15 april. Gereed kon het kamp op dat moment dus nog niet zijn. De basisstructuur was er echter al wel. 

POW Camp 2228 lag aan beide zijden van de betonweg. Je betrad het via een slagboom, een dubbele omheining van prikkeldraad tussen wachttorens en daarbinnen zogenoemde 'binnenkampen' (compounds), tien aan beide zijden, twintig in totaal dus. Elk binnenkamp was nog eens afzonderlijk omheind. Enkele binnenkampen hadden een bijzondere inrichting. In een ervan was de bakkerij gevestigd. Daar verbleef aanvankelijk ook het personeel van het kamp, veelal jonge Belgen. Een andere compound diende als speciale gevangenis. Elders lagen nog een paradeplein, een ziekenhuis, een kapel en verschenen op den duur ook de barakken waarin het personeel huisde. De officieren waren overigens Engels, het geheel stond onder leiding van een zekere kolonel D.L. King.  

De twintig binnenkampen waren ingericht met tenten die ter bescherming tegen de kou een stukje ingegraven waren. In iedere tent, aldus een inspecteur van het Rode Kruis die het kamp in september 1945 bezocht, sliepen tussen de 4 en 7 mannen. Eenieder beschikte over twee dekens. Verder had men her en der schuilplekken ingericht, dat wil zeggen tentdoek gespannen boven een gat in de grond zodat de gevangenen ook overdag enigszins tegen regen en zon beschut werden.

Wat het eten betreft: op de dag van de Rode Kruis-inspectie - overigens zat Henk op dat moment alweer ergens anders - kregen de kleine 40 duizend (38.690) gevangenen 's middags groentesoep met gehakt en 's avonds havermoutpap. Brood werd in de eigen bakkerij gebakken, blijkbaar in overvloed: per dag kwamen er zo'n 30.000 broden van een kilo uit de oven, de productie kon eventueel opgeschroefd worden naar 44.000 broden. Wel enigszins problematisch was de watervoorziening. Die moest elke dag gedurende enkele uren afgesloten worden. Maar een groot reservoir was in de maak. 

Wat betreft de kleding was er vooral gebrek aan ondergoed en sokken. Schoenen daarentegen waren er voldoende. Er was zelfs een schoenmakerij maar die had wel weer gebrek aan materiaal. 

Het ziekenhuisje van het kamp bestond uit 21 houten gebouwtjes waarvan er drie gebruikt werden als kantoor, bezoekersruimte, douches, opslag en nog zo wat. Bleven er 18 over. Daarin lagen op het moment van inspectie, september 45 dus, 419 zieken. De ernstigste zieken werden naar Brussel gebracht, naar het British General Hospital nr. 3. 

Een van de barakken van het ziekenhuis diende als tandkliniek. De tandartsen van het kamp hadden het ontzettend druk. Hun drie stoelen waren permanent bezet, van de vroege ochtend tot de late avond. Ook vanhier werden moeilijke gevallen naar Brussel gestuurd. Idem dito waar het mensen met oogproblemen betrof. 

In de geallieerde gevangenenkampen werd 'de geest' niet vergeten. Zo werd Overijse regelmatig bezocht door priesters en dominees. Zij namen Bijbels, muziekinstrumenten en ontspanningslectuur mee. Dit gebeurde in nauw overleg met de YMCA, de sinds lang bestaande internationale oecumenisch-christelijke jeugdorganisatie die ook de bibliotheek van het kamp beheerde. Helaas bezat die slechts een paar honderd boeken, veel te weinig voor 40.000 man. Ook was er gebrek aan pennen en schriften. Verder beschikte elke compound nog over een voetbalveld. En dat terwijl voetballen verboden was: de schoenen dienden gespaard te worden. 

Tot slot het werk: het was de gevangenen niet toegestaan buiten het kamp aan de slag te gaan, tenzij zij zich meldden voor de mijnen. Wie dat niet deed, werd binnen het kamp tewerkgesteld. Vooral met het zicht op de winter moest daar heel wat gebeuren: wegen aangelegd, waterafvoer gegraven, barakken gebouwd. Dergelijk werk was overigens niet verplicht.