Trouw 19/10/95, 00:00
RUUD VAN HAASTRECHT −
AMSTERDAM - Een snelle railverbinding tussen Schiphol en de Amsterdamse forensengemeenten boven het IJ moet de Noord-Zuidlijn worden. Maar de geplande eindhaltes Zaanstad en Purmerend zitten niet te wachten op de nieuwe Amsterdamse metroverbinding.
De Purmerendse wethouder vervoer Ineke Harmsen vreest dat de Noord-Zuidlijn ten koste zal gaan van het succesvolle openbaar-vervoersysteem in Purmerend. Nu brengen regionale bussen de forensen via een vrije busbaan van en naar Amsterdam; drie lokale ringbuslijnen halen en leveren de passagiers pal voor de voordeur af. “Je hebt nooit drie vervoersystemen naast elkaar”, zegt Harmsen, wijzend op Almere - waar de trein een aantal bussen verdrong - en Amstelveen - waar buslijnen werden opgeheven vanwege de sneltram.
Zaanstad presenteert volgende week een eigen vervoersplan van en naar Amsterdam, waarin de Noord-Zuidlijn geen enkele rol speelt. De stad overweegt om de bestaande infrastructuur efficiënter te benutten.
Tijdens de recente inspraakavonden in Amsterdam over de toekomstige metroverbinding was het regionale karakter van de nieuwe metroverbinding een van de pijnpunten. De Noord-Zuidlijn krijgt niet alleen weinig haltes in de stad, de nieuwe route lijkt haast passagiers te mijden. In plaats van dwars onder de overvolle Ferdinand Bolstraat door, langs de drukbezochte Albert Cuypmarkt, middendoor de Rivierenbuurt, en pal langs het Rai-congrescentrum, volgt het voorziene metrotracé een overbodig geworden stroompje: de Boerenwetering. Volgens vervoerswethouder Ernst Bakker dient de Noord-Zuidlijn dan ook allereerst om de dichtslibbende aan- en afvoerwegen naar de hoofdstad te ontlasten. De trams zijn er voor het verdere vervoer tot aan de voordeur.
Maar Purmerend en Zaanstad hebben Amsterdam al lang geleden laten weten, geen behoefte te hebben aan het doortrekken van de Noord-Zuidlijn naar hun gemeentegrenzen. “Nu al ben je in twintig minuten van Purmerend op het Centraal Station”, zegt wethouder Harmsen. Trots rekent ze voor dat de helft van de Purmerendse forensen nu al met het openbaar vervoer naar Amsterdam reist: veertig procent met de bus, tien procent per trein.
“Dat succes komt doordat nu iedereen een bushalte op 300 à 400 meter van zijn huis heeft. Met een metro haal je dat nooit. Dan moet je je wel hard achter je oor krabben, wil je dat openbaar vervoersysteem gaan aanpassen.” Bovendien, zegt ze, is er net geld beschikbaar gekomen om het vervoerssysteem te vervolmaken: ook op de laatste twee knelpunten - Ilpendam en Schouw - komt een vrije busbaan.
Volgens Harmsen wil Amsterdam die metro puur vanwege het exploitabel maken van haar eigen vervoerbedrijf. “Ze wil klanten wegkapen bij de NZH (de busmaatschappij in Noord- en Zuid-Holland - red.)”
Haar collega uit Zaanstad, Horselenberg, heeft ooit laten uitrekenen hoeveel passagiers vanuit Zaanstad de Noord-Zuidlijn zouden nemen. Uitkomst: veel te weinig. “De Noord-Zuidlijn zou aan de oostkant van Zaanstad uitkomen. Daar wonen te weinig mensen.” Toch houdt Zaanstad in de bestemmingsplannen nog altijd rekening met de komst van de metro. Voor het geval er over tientallen jaren alsnog een metro nodig blijkt.
Ze ziet de metro niet als een bedreiging voor het busnet in Zaanstad. “Als de metro er ooit komt, kun je bussen met dwarsverbindingen naar de metrostations laten gaan. Dan bied je een fijnmazig vervoersnet. Bus en metro vullen elkaar aan.”
De aansluiting van de Noord-Zuidlijn op Schiphol is eveneens onzeker. De Nederlandse Spoorwegen zien het nut ervan niet in en zijn beducht voor concurrentie. Het besluit daarover is uitgesteld tot 1999. Als de gemeenteraad eind dit jaar tot de aanleg van de Noord-Zuidlijn besluit, zou Amsterdam wel eens een regionaal metronet op een tramlijn-tracé kunnen krijgen, van Amsterdam-Noord naar station Zuid/WTC.