Anemie

Indeling

Microcytaire anemie (MCV < 80 fl)

  • Verworven ijzergebrek: ijzer verlies, gestoorde ijzerresorptie, anemie der chronische ziekte (hepcidine)

  • Aangeboren afwijking: hemoglobinopathie, sideroblastische anemie, IRIDA, hypotransferrinemie

Normocytaire anemie (MCV 80-100 fl)

  • Anemie der chronische ziekte, renale anemie

  • Primaire beenmergaandoeningen (aplasie), beenmerginfiltratie

  • Acuut bloedverlies

Macrocytaire anemie (MCV > 100 fl)

  • VitB12/FZ deficiëntie, alcohol abusus

  • Hemolyse

  • MDS, aplastische anemie, lymfoproliferatieve ziekte

  • Hypothyreoïdie

  • Medicamenteus (MTX, anticonvulsiva, etc)

Laboratorium

MCV: mean corpuscular volume (10 * Ht / RBC)

Corrected Reticulocyte Count (CRC): % reticulocyten X (patiënt Ht/normaal Ht)


IJzergebreksanemie

IJzermetabolisme

Ferritine is ijzerbindend eiwit en maat voor de hoeveelheid ijzer

Transferrine is ijzerbindend glycoproteïne voor transport naar erytroïde voorlopers in beenmerg.

  • gemiddeld 20-30% verzadigd met ijzer

  • totale ijzerbindingscapaciteit (TIJBC)

Ferroportine is ijzerexporterend eiwit van de cel

Hepcidine is een ijzerregulerend hormoon

  • binding aan ferroportine --> remt duodenale ijzeropname en RES ijzerafgifte

  • acute fase eiwit: inflammatie --> meer hepcidine --> minder beschikbaar ijzer

Verworven ijzergebreksanemie

Pathologie: IJzergebrek agv

  • verlies: gastro-intestinaal

  • minder resportie: gastro-intestinaal (coeliakie, pica)

  • grotere behoefte: groei, menstruatie, zwangerschap

Lab: laag ferritine en reticulocytengetal

  • <15 ug/L: bewijzend voor Fe-gebrek

  • <25 ug/L: suggesstief

  • <45 ug/L: suggestief bij ouderen

  • >100 ug/L: onwaarschijnlijk

  • >130 ug/L: onwaarschijnlijk bij inflammatie

Aangeboren afwijking in ijzerstofwisseling

Bij een onbegrepen microcytaire anemie

  • Beenmergonderzoek (ijzer? ring sideroblasten?)

  • Serum hepcidine (primair gestoord, denk aan IRIDA)

Differentiaal diagnose:

  • IJzerrefractaire ijzerdeficiëntieanemie (IRIDA)

  • Sideroblastaire anemie

  • Hypotransferrinemie

  • Hemoglobinopathie (zie verworven hemolyse)

IJzerrefractaire ijzerdeficiëntieanemie (IRIDA)

IRIDA: autosomaal recessieve aandoening obv mutaties in TMPRSS6-gen (chromosoom 22) met als gevolg een disfunctionerend matriptase-2-eiwit, waardoor er meer hepcidine gesynthetiseerd wordt.

Lab: laag MCV, ijzerverzadiging <7%, ferritine laag-normaal, hepcidine hoog.

Diagnostiek: mutatieonderzoek TMPRSS6

Beleid: IV ijzer

Sideroblastische anemie

Sideroblastaire anemie: zeer zeldzaam, mutaties in ALAS2, SLC25A38, STEAP3, GLRX5 en ABCB7.

Lab: microcytaire anemie met ijzerstapeling (hoog ferritine en ijzerverzadiging).

ALAS2

  • Disfunctionerend enzym betrokken bij de heemsynthese

  • Meest prevalente vorm, vaak mild beloop

  • X-gebonden aandoening, derhalve enkel mannen aangedaan

SLC25A38

  • Transport van glycine - bouwstof voor heemsynthese - naar mitochondria

  • Ernstige congenitale microcytaire, hypochrome sideroblastaire anemie

  • Autosomaal recessief overervingspatroon

Hypotransferrinemie

Hypotransferrinemie: zeldzame recessieve aandoening, mutaties in transferrine-gen.

Lab: laag MCV, opvallend laag transferrine, ferritine hoog, laag hepcidine (agv ijzerdeficiënte erytropoëse)

Beleid: gericht tegen ijzerstapeling

Anemie obv vitB12/FZ deficiëntie

Kliniek: klachten agv storing van sneldelend weefsel zoals dus gastro-intestinale mucosa en neurologische klachten agv demyelinisatie.

Pathologie: verminderde resorptie: FZ in dunne darm, vitB12 distale ileum afh van IF

Lab: macrocytair (MCV >130 is bewijzend voor B12/FZ tekort), hypersegmentatie. Vit B12 220, dan MMA. Homocysteïne hoog bij FZ en bij vitB12 tekort.

Anemie der chronische ziekte

Pathologie:

  • inflammatie --> acute fase respons --> hepcidine --> internalisatie ferroportine --> minder ijzeropname en minder ijzerafgifte macrofagen

  • afgenomen EPO respons nieren

Lab: laag serum ijzer, maar normaal/hoog ferritine (soms ook microcytair)


Aplastische anemie

Pathologie: T-celgemedieerde immuunrespons tegen HSC --> schade pluripotente stamcel --> onvoldoende aanmaak van alle bloedcellijnen

Definitie: pancytopenie + hypo/aplastisch beenmerg (< 30% cellulariteit). Acuut mn granulocytopenie (lange aanmaak, korte levensduur in boedbaan)

Etiologie: congenitaal (Fanconi-anemie/zonder afwijkingen), verworven: idiopatisch (70-80%), medicamenteus ((oxy)fenylbutazon, chlooramfenicol, goud, penicillamine, thyreostatica, cytostatica, anticonvulsive, etc), ioniserende straling, chemicaliën (benzeen) en postinfectieus (hepatitis A).

Kliniek: zeer ernstige, spoedeisende aandoening.

Beleid:

  • <40 jaar met een passende familiedonor: allogene SCT

  • alternatief: immuunsuppressieve therapie (antithymocyte globuline (ATG), ciclosporine, en methylprednisolon)