น้ำพริกอ่อง (Namprik Ong)
Spicy Meat and Tomato Dip
อัตลักษณ์
"น้ำพริกอ่อง"
"น้ำพริกอ่อง" เป็นน้ำพริกพื้นบ้านล้านนาที่รู้จักกันอย่างแพร่หลายทั่วไปพอ ๆ กับน้ำพริกหนุ่ม สีของน้ำพริกมีสีส้มของมะเขือเทศผลเล็กชนิดพวงหรือมะเขือเทศสีดา ลักษณะ ข้นมีกลิ่นถั่วเน่า รสไม่เผ็ด ไม่หวาน ไม่ใส่น้ำตาล นิยมรับประทานกับผักสดได้แก่ แตงกวา มะเขือเปราะ กระถิน ถั่ว และผักนี่ง ได้แก่ ถั่วฝักยาว มะเขือ ผักบุ้ง หัวปลี ยอดแค ฟักทอง ฟักเขียว เป็นต้น
ความหมายของน้ำพริกอ่อง
คำว่า อ่อง ทางเหนือก็หมายถึง วิธีการปรุงน้ำพริกที่ต้องผัดเคี่ยวแล้วทิ้งไว้ให้น้ำค่อยๆ งวดลง อีกทั้งน้ำพริกอ่องยังสะท้อนให้เห็นถึงวัฒนธรรมการกินของคนเหนือที่ชัดเจน สังเกตได้จากส่วนผสมต่าง ๆ ในน้ำพริก ส่วนใหญ่จะได้มาจากธรรมชาติ และสามารถปลูกเองที่บ้าน
เรื่องราวของน้ำพริกอ่อง
น้ำพริกอ่องยังมีเรื่องเล่าขานต่อ ๆ กันมาว่า ....
เมื่อก่อนมีชาวพม่าชื่อ “นายอ่องหม่อง” อยากจะกินขนมเส้นน้ำเงี้ยว หรือขนมจีนน้ำเงี้ยว เขาก็เลยจะตำน้ำพริกเพื่อจะทำน้ำเงี้ยว ตอนที่เขากำลังเตรียมส่วนผสมคั่วพริกคั่วหอมอยู่ ลูกนายของอ่องหม่องก็ร้องไห้หนักเพราะหิวข้าว นายอ่องหม่อง บอกให้ลูกเงียบก็ไม่เงียบสักที นายอ่องหม่องโมโห จึงตักน้ำพริกที่กำลังทำแบบที่ยังไม่เสร็จให้ลูกชายกิน น้ำพริกตอนนั้นมันเผ็ดมาก นายอ่องหม่องเลยไปเก็บผักมาให้กับน้ำพริก ปรากฏว่าอร่อย และก็รู้สึกติดใจ ก็เลยลองเอาไปให้ชาวบ้านแถวนั้นกิน ชาวบ้านก็ติดใจไปด้วย ก็เลยพากันเรียก “น้ำพริกปู่อ่อง” พอนานวันเข้า ก็เรียกชื่อเพี้ยนไป ให้สั้นลง เหลือเพียง “น้ำพริกอ่อง” ที่่เรียกติดปากกันมาถึงทุกวันนี้
สูตรสำหรับ น้ำพริกอ่อง
ส่วนประกอบ (สำหรับ 5 ที่)
เครื่องปรุง
พริกแห้งเม็ดใหญ่แกะเมล็ดออกแช่น้ำจนนุ่ม 10 เม็ด (20 กรัม)
ตะไคร้ซอย 2 ช้อนโต๊ะ (20 กรัม)
เกลือสมุทร 1 ช้อนโต๊ะ + 1 ช้อนชา (15-20 กรัม)
กระเทียมซอย 4 ช้อนโต๊ะ
หอมซอย 5 ช้อนโต๊ะ
ถั่วเน่าแผ่นย่างไฟโขลกละเอียด 2 แผ่น (30 กรัม)
เนื้อหมูบด 120 กรัม
มะเขือเทศลูกเล็กหั่นหยาบ 600 กรัม
น้ำมันพืช 4 ช้อนโต๊ะ (40 กรัม)
กระเทียมสับละเอียด 1 ช้อนโต๊ะ (10 กรัม)
น้ำสะอาด 1/2 ถ้วย (100 กรัม)
เครื่องเคียง
ผักต้มหรือนี่ง เช่น ฟักทอง ฟักเขียว บวบ ดอกแค หัวปลี
ผักสด เช่น ยอดกระถิน ถั่ว มะเขือเปราะ แตงกวา
วิธีทำ
โขลกพริกกับเกลือให้ละเอียด ใส่ะไคร้โขลกเข้าด้วยกันพอละเอียด ใส่กระเทียมและหอมโขลกเข้าด้วยกัน ใส่ถั่วเน่า โขลกเข้าด้วยกัน
ใส่หมูบด มะเขือเทศเคล้าเข้าด้วยกัน
ใส่น้ำมันพืชลงในกระทะตั้งไฟกลาง ใส่กระเทียมผัดให้หอม ใส่ส่วนผสมทั้งหมด ลดไฟ ใช้ไฟอ่อน คนให้ทั่ว
ใส่น้ำ ผัดต่อประมาณ 10-15 นาที พอข้น
ข้อควรรู้
น้ำพริกอ่อง ควรรับประทานกับแคบหมู ไข่ต้ม พร้อมผักที่เป็นเครื่องเคียง ผักตัม ผักสด และถ้าไม่เปรี้ยวให้ใส่น้ำมะขามเปียก ถั่วเน่าคือ ถั่วเหลืองที่หมักแล้วโม่ทำให้เป็นแผ่นตากให้แห้งซึ่งจะใช้แทนกะปิ
เอกสารอ้างอิง
กระทรวงวัฒนธรรม กรมส่งเสริมวัฒนธรรม. (2558). อัตลักษณ์อาหารไทย 4 ภาค (พิมพ์ครั้งที่ 2). โรงพิมพ์ชุมนุมสหกรณ์การเกษตรแห่งประเทศไทย.
วาณี เอี่ยมศรีทอง และประหยัด สายวิเชียร. (2538). อาหารล้านนา. กลางเวียงการพิมพ์.
สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคเหนือ เล่ม 6. (2543). มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์.