วัดดอยพระบาท

วัดดอยพระบาท วัดโบราณอายุยาวนานมากกว่าร้อยปี

วัดดอยพระบาท สร้างมาเมื่อครั้งใดไม่ปรากฎหลักฐาน เป็นวัดโบราณที่มีอายุราวร้อยกว่าปี ซึ่งได้รับการบอกเล่าจากผู้เฒ่าผู้แก่สืบกันมา โดยมีรอยพระพุทธบาทประดิษฐานอยู่ใกลัพระเจดีย์ ราวปี พ.ศ. 2496 ต่อมาในปี พ.ศ. 2504 พ่อเลี้ยงคำปันแม่ฟองแก้ว ได้สร้างพระเจดีย์องค์ใหม่ครอบพระเจคีย์องค์เดิม วัดดอยพระบาท ได้รับพระราชทานวิสูงคามสีมา เมื่อวันที่ 16 มกราคม พ.ศ. 2518 และทำพิธีผูกพันธสีมาเดือน กรกฎาคม พ.ศ. 2518

ปัจจุบันทางวัดได้จัดและปรับปรุงสภาพแวดล้อมให้เป็นที่ร่มรื่นเหมาะแก่การปฏิบัติธรรมและได้ส่งเสริมให้พุทธศาสนิกชนชาวไทยและต่างประเทศให้มีส่วนร่วมในงานด้านพระพุทธศาสนา โดยมีการจัดกิจกรรมในวันสำคัญทางพระพุทธศาสน่าอย่างต่อเนื่อง เช่น พิธีสรงน้ำพระธาตุ ในวันเพ็ญเดือน 8 เหนือ (เดือน 6 ใต้)

หมายเหตุ. ภาพจาก วัดในเขตเทศบาลนครเชียงราย, โดย เทศบาลนครเชียงราย, 2559, เทศบาลนครเชียงราย. สงวนลิขสิทธิ์ 2558 โดย เทศบาลนครเชียงราย.

ตามตำนานเกี่ยวกับพระธาตุที่เล่าสืบต่อกันมา คือ พระพุทธเจ้าเคยเสด็จมาเผยแพร่ศาสนา (ตามตำนานความเชื่อเรื่องพระเจ้าเลียบโลก) ดังเช่นตำนานของพระธาตุดอยเขาควายแก้ว เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จมายังเนินเขาแห่งนี้ ได้ประทับรอยพระบาทไว้

ปัจจุบันรอยพระบาทได้สร้างมณฑปคร่อมไว้ใกล้ๆ องค์พระธาตุ ชาวบ้านจึงเรียกเนินภูเขานี้ว่า "ดอยพระบาท" ต่อมาได้มีการสร้างพระธาตุไว้บริเวณใกล้ๆ กับรอยพระพุทธบาท

พระธาตุที่เห็นอยู่ในปัจจุบัน เป็นพระธาตุที่สร้างขึ้นใหม่คร่อมองค์เดิมที่ปรักหักพังไปที่เหลือเพียงฐานและถูกปล่อยให้รกร้างว่างเปล่า จนปี พ.ศ. 2388 มีการทำลายขุดค้น ทำให้องค์พระธาตุชำรุดจนเกือบไม่เหลือร่องรอย จนถึงปี พ.ศ. 2401 นายคำปัน ได้ร่วมกับศรัทธาชาวบ้านใกล้เคียง บูรณะซ่อมแซมขึ้นใหม่ โดยใช้อิฐจากองค์พระธาตุเดิม ในการบูรณะพระธาตุครั้งนั้น ชาวบ้านที่มาช่วยบูรณะได้พบพระพุทธรูปสำริด และสิ่งของมีค่าอื่นๆ อีกมาก จึงได้บรรจุไว้ในองค์พระธาตุตามเดิม แต่การบูรณะครั้งแรกนี้ยังไม่คงทนแข็งแรง เพราะเพียงแต่เอาอิฐเดิมก่อตามแนวเดิมไว้เท่านั้น

พ.ศ. 2491 ศรัทธาชาวบ้านป่าก่อไทใหญ่ ได้ร่วมกันจ้างช่างจากเชียงใหม่มาก่อสร้างใหม่ และในปี พ.ศ. 2498 ทางวัดได้ร่วมกับศรัทธาชาวบ้านจัดซ่อมแซมอีกครั้งด้วยเหตุเรือนธาตุแตกหัก และได้ปรับปรุงเรื่อยมา

ลักษณะพระธาตุ มีฐานปัทม์สูงสองชั้น คั่นด้วยฐานบัวลูกแก้วต่อหน้ากระดานรับเรือนธาตุ ไม่ย่อมุม เรือนธาตุมีซุ้มจระนำประดิษฐานพระพุทธรูปทั้ง 4 ทิศ ประดับลวดลายซุ้มแบบพม่า ชั้นมาลัยเถาลดชั้น ยื่นแบบคล้ายย่อเก็จจัตุรมุข จนถึงหน้ากระดานรับองค์ระฆัง ปล้องไฉนปลียอด จนแม้กระทั่งฉัตรประดับลวดลายกระจกสีสวยงาม ในแบบศิลปะพม่า

สิ่งที่แปลกนอกจากชั้นมาลัยเถาแล้ว คือ ราวกั้นแบบราวระเบียงกั้นชั้นฐานทักษิณของเรือนธาตุ มีบันไดนาคทอดสี่ทิศจากชั้นฐานล่างสุดสู่ฐานทักษิณ (คล้ายกับเจดีย์วัดเชียงมั่น จังหวัดเชียงใหม่ บริเวณตำหนักเวียงแก้ว ซึ่งพญามังรายได้ทรงสร้าง ซึ่งถือว่าเป็นลักษณะเจดีย์แบบแรกของล้านนา) แต่พระเจดีย์วัดเชียงมั่น ฐานเจดีย์ช้างค่ำ ขณะพระธาตุดอยพระบาท มีเทพพนมปูนปั้นประดับแทนที่ฐานบัวลูกแก้ว