วัดศรีเกิด

วัดศรีเกิด ตั้งอยู่บนถนนศรีเกิด อำเภอเมือง จังหวัดเชียงราย เป็นวัดเก่าแก่ของจังหวัดเชียงราย สร้างเมื่อ พ.ศ. 1983 เป็นมงคลนามแห่งเมืองทางด้านสิริมงคล อาคารเสนาสนะประกอบด้วย อุโบสถ และกุฏิสงฆ์ ปูชนียวัตถุมีพระพุทธรูปประธาน และเจดีย์ศิลปะล้านนา ในบริเวณวัดนี้มีตันสลี (ต้นโพธิ์) ขึ้นอยู่เป็นจำนวนมาก คำว่า "สลี" อ่านว่า "สะ-หลี" ตัดคำมาจากคำว่า "ศรีมหาโพธิ์" เอาเฉพาะคำว่า "ศรี" มาเพียงคำเดียว แต่ภาษาล้านนาไม่คุ้นชินกับพยัญชนะ "ร" เพราะหน่วยเสียงนี้ ไม่มีในภาษาล้านนาดั้งเดิม จะมีก็เพียงหน่วยเสียง "ล" จึงออกเสียงว่า "สะ-หลี" มีความหมายว่า ความเป็นสิริมงคล ความรุ่งเรือง ความสว่าง สุกใส ความเจริญ ความงาม ด้วยเหตุที่วัดนี้มีต้นสลีขึ้นเป็นจำนวนมาก จึงสันนิษฐานว่าน่าจะเป็นที่มาของชื่อ "วัดศรีเกิด"

ภายในอุโบสถประดิษฐานพระพุทธรูปประธาน เป็นพระพุทธรูปปูนปั้น ซึ่งได้กะเทาะปูนเก่าออกและฉาบปูนใหม่เป็นแบบล้านนา สกุลช่างพื้นเมือง มีพระพักตร์อวบอูมคล้ายกับพระพุทธรูปสกุลช่างเชียงแสน ด้านหน้าพระพุทธรูปประธาน ประดิษฐานพระพุทธรูปปางมารวิชัยสำริดขนาดเล็ก หรือ "พระพุทธศรีมิ่งมงคล" เป็นพระพุทธรูปเก่าแก่ ศิลปะเชียงแสนสิงห์สอง อายุราวพุทธศตวรรษที่ 21 เป็นพระพุทธรูปสกุลช่างเชียงแสนที่ได้รับอิทธิพลศิลปะสุโขทัย ได้แก่ การทำขัดสมาธิราบ พระพักตร์รูปไข่ ขมวดพระเกศาเล็ก พระรัศมีเป็นเปลว เป็นต้น อย่างไรก็ตามช่างล้านนาได้พัฒนารูปแบบจนเกิดเป็นลักษณะเฉพาะ คือ การทำพระเนตรเปิดกว้าง มองตรง พระโอษฐ์เกือบเป็นเส้นตรง ต่างจากสุโขทัยที่หยักเป็นคลื่น ในวันปี๋ใหม่เมือง (วันสงกรานต์) ทางวัดจะอัญเชิญพระพุทธศรีมิ่งมงคลมาประดิษฐานไว้ใต้ต้นสาละให้ชาวบ้านชาวเมืองได้สรงน้ำสักการบูชา

วัตถุสำคัญภายในอุโบสถได้แก่ ธรรมาสน์ล้านนาโบราณ ซึ่งวัดส่วนใหญ่ได้รื้อถอนออกไปเสียเกือบหาดูไม่ได้แล้ว แต่ที่วัดศรีเกิดนั้นยังคงเก็บรักษาไว้เป็นอย่างดี

ธรรมาสน์ คือ อาสนะที่จัดไว้ให้พระภิกษุนั่งแสดงธรรม มักจะยกระดับขึ้นสูงกว่าระดับสายตาของผู้นั่งฟัง ลักษณะของธรรมาสน์จะแตกต่างกันไปตามท้องถิ่น แต่โดยส่วนใหญ่แล้วจะเป็นทรงปราสาทมากกว่าทรงอื่น วัสดุที่ใช้ทำส่วนใหญ่สร้างด้วยไม้ ประดับประดาด้วยลวดลายและเทคนิคการประดับต่างๆ กัน ธรรมาสน์วัดศรีเกิดตกแต่งด้วยการลงรักปิดทอง

การสร้างธรรมาสน์นอกจากมีจุดประสงค์เพื่อต้องการให้เป็นที่แสดงธรรมของพระสงฆ์แล้ว ในความเชื่อของชาวล้านนายังเชื่อว่า การสร้างธรรมาสน์ถวายยังเป็นการทำบุญให้สำหรับตนเองในภายภาคหน้า เป็นการถวายทานให้กับผู้ที่ล่วงลับไปแล้ว เป็นการค้ำจุนพุทธศาสนา และเป็นการสร้างตามปีเกิด โดยเชื่อว่า คนที่เกิดปีขาลให้สร้างธรรมาสน์จะได้กุศลมาก

วัตถุสำคัญภายในอุโบสถอีกชิ้นหนึ่ง ได้แก่ หีบธรรมล้านนาโบราณ ซึ่งวัดศรีเกิดยังคงเก็บรักษาไว้เป็นอย่างดีเช่นเดียวกับธรรมาสน์ล้านนาโบราณ

หีบธรรม หมายถึงตู้ หรือหีบ (กล่อง) ที่ทำจากไม้เพื่อใช้บรรจุสิ่งของเครื่องใช้ในสมัยโบราณตามบ้านเรือน ต่อมาอาศัยตามคติความเชื่อและประเพณีของคนไทยแต่โบราณ ที่นิยมสร้างและถวายสิ่งของไว้เพื่อเป็นพุทธบูชาบ้าง เพื่อสืบอายุพระพุทธศาสนาบ้าง เพื่อให้เกิดอานิสงส์ส่งให้ตนเองได้ไปเกิดบนสวรรค์ ได้พบพระศรีอารย์ ซึ่งจะได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต เพื่อให้ได้บรรลุถึงความเป็นผู้เสวยสุข สำเร็จสมปรารถณาถึงพระนิพพานเป็นที่สุด หรือเพื่อเป็นการอุทิศผลบุญกุศลผลทานนั้นๆ ให้แก่ญาติพี่น้อง ครูอาจารย์ บุพการี และผู้ล่วงลับไปแล้ว สิ่งของที่สร้างให้แก่ผู้อื่นหรือถวายแก่พระพุทธศาสนา ย่อมนิยมทำให้ดีที่สุดเท่าที่จะสามารถทำได้ และคนสมัยนั้นยังนิยมนำสิ่งของชั้นสำคัญ หรือชิ้นที่ดีที่สุด ซึ่งผู้เป็นเจ้าของเคยใช้อยู่ เมื่อสิ้นชีวิตแล้ว ทายาทไม่ประสงค์จะเก็บไว้เอง จึงได้นำไปถวายวัด เพื่ออุทิศส่วนกุศลให้แก่เจ้าของผู้ล่วงลับไปแล้ว สิ่งของดังกล่าวนั้นรวมถึงหีบและตู้ด้วย โดยพระสงฆ์ใช้เป็นที่เก็บพระธรรมคัมภีร์