อุทยานแห่งชาติดอยหลวง

ตั้งอยู่ที่ : ตำบล แม่เย็น อำเภอ พาน เชียงราย 57280

อุทยานแห่งชาติดอยหลวง เป็นอุทยานขนาดใหญ่ซึ่งมีเนื้อที่ทั้งหมด 1,170 ตารางกิโลเมตร หรือราว ๆ 731,250 ไร่ ได้รับการประกาศ ในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 107 ตอนที่ 61 ฉบับพิเศษ หน้า 14 เมื่อวันที่ 16 เมษายน 2533 เทือกดอยหลวงแห่งนี้มีเนื้อที่ซึ่งรวมวนอุทยานเข้าด้วยกันถึง 4 แห่ง ใน 3 จังหวัด ได้แก่

  • วนอุทยานน้ำตกวังแก้ว อำเกอวังเหนือ จังหวัดลำปาง

  • วนอุทยานน้ำตกผาเกล็ด อำเภอเมือง จังหวัดพะเยา

  • วนอุทยานน้ำตกจำปาทอง อำเภอแม่ใจ จังหวัดพะเยา

  • วนอุทยานน้ำตกปูแกง อำเภงพาน จังหวัดเชียงราย

ซึ่งวนอุทยานแห่งที่ 4 นี้เป็นที่ตั้งของที่ทำการอุทยานฯ อนึ่งเทือกคอยหลวงจะวางตัวตามแนวเหนือ-ใต้ และจะสูงขึ้น จากด้านเหนือลงมายังด้านใต้ด้วย

นอกจากนี้ อุทยานแห่งชาคิดอยหลวงยังเป็นแหล่งต้นน้ำลำธารที่อุดมสมบูรณ์มากอีกแห่งหนึ่งของภาคเหนือ เนื่องจากเทือกเขาดอยหลวงเป็นต้นกำเนิดของขุนน้ำวังซึ่งจะหลั่งไหลไปเป็นแม่น้ำวัง หนึ่งในสี่แควของแม่น้ำเจ้าพระยาต่อไป ดังนั้น ชื่อของ "ดอยหลวง" จึงไม่ได้มีที่มาจากเนื้อที่อันกว้างใหญ่เพียงเท่านั้น หากยังขึ้นอยู่กับความอุดมสมบูรณ์อย่างยิ่งในตัวของมันเองด้วย

เมื่อปี พ.ศ. 2537 ผู้ดำรงตำแหน่งหัวหน้าอุทยานแห่งชาติดอยหลวง คือ นายเพิ่มบุญ จูฑะเตมีย์ ได้ให้ข้อมูลเพิ่มเติมว่า อุทยานแห่งนี้ยังใหม่อยู่มากและตนเพิ่งจะเข้ามารับตำแหน่งหัวหน้าอุทยานได้ไม่นานนักแต่ก็ได้ปฏิบัติงานอย่างแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญอีกแห่งหนึ่งของอำเภอพานเต็มที่ โดยเริ่มจากการปรับพื้นที่บริเวณน้ำตกปูแกงซึ่งเป็นแหล่งท่องเที่ยวที่สำคัญแห่งหนึ่งของอำเภอพาน

นอกจากนี้ ยังมีการตั้งหน่วยพิทักษ์อุทยานเอาไว้บ้างแล้วที่น้ำตกวังแก้ว จังหวัดลำปาง และที่น้ำตกจำปาทอง จังหวัดพะเยา ตลอดจนมีการตั้งด่านตรวจน้ำตกธารทองที่บริเวณถนนสายพะเยา-วังเหนือ เป็นต้น สำหรับเขตเทือกเขาดอยหลวงที่ทอดตัวอยู่ในเขตจังหวัดพะเยานั้น มีความยาวจากริมกว้านพะเยาไปจดเขตอำเภอแม่สรวย จังหวัดเชียงรายคาดว่ามีความยาวเป็นระยะทางไม่น้อยกว่า 80 กิโลเมตร

ณ อุทยานแห่งชาติดอยหลวง มีสถานที่ท่ฮงเที่ยวที่นำสนใจหลายแห่ง ได้แก่ น้ำตกวังแก้วซึ่งเป็นน้ำตกที่มีชื่อเสียงแห่งหนึ่งของจังหวัดลำปาง ถ้ำนางพญาปางดินไฟ ซึ่งเป็นถ้ำหินปูนมีความลึกไม่มากนักแต่กายในถ้ำมีหินงอกหินช้อยที่สวยงาม รวมทั้งหมู่บ้านของชาวเขาเฝาเข้าซึ่งอยู่ห่างจากน้ำตกวังแก้วไปประมาณ 10 กิโลเมตร สถานที่ทั้งสามแห่งนี้อยู่ในเขตวนอุทยานน้ำตกวังแก้ว อำเภอวังเหนือ จังหวัดลำปาง

ณ อุทยานแห่งชาติดอยหลวง ในเขตจังหวัดพะเยา ระหว่างทางที่จะขึ้นไปสู่ยอดสูงสุดของเทือกเขาดอยหลวงด้วย การเดินเท้า จะต้องผ่าน "ดอยหนอก" ซึ่งมีลักษณะพิเศษ คือ มีสัณฐานประหลาดคล้ายมะเฟืองหรือหนอกวัวที่เกลี้ยงเกลา และโหนกนูน โผล่ขึ้นมาเคียงคู่กับยอดดอยหลวงซึ่งอยู่ไม่ไกล จากกันนัก สำหรับยอดของคอยหนอกจะอยู่สูงขึ้นไปราว 200 เมตร และเป็นที่ประดิษฐานองค์พระธาตุอันสวยงามองค์หนึ่ง ซึ่งไม่ทราบความเปืนมาที่แน่ชัด แต่ชาวบ้านเล่าว่าพวกเขาได้ ขนอิฐขนปูนขึ้นมาเพื่อสร้างองค์พระธตุด้วยความศรัทธาเป็น เวลานานมาแล้ว และพวกเขาจะขึ้นไปนมัสการกันเป็นประจำทุกปี


ลักษณะภูมิประเทศ :: เป็นเขาสูงทอดตัวแนวเหนือ - ใต้ โดยค่อนข้างสูงขึ้นจากทางเหนือลงมาทางใต้มีบริเวณ "ดอยหลวง" เป็นพื้นที่สูงที่สุด และสภาพดินเป็นดินลูกรังผสมหิน โดยเฉพาะบนยอดเขา ส่วนบริเวณหุบเขา จะมีดินสีดำที่อุดมไปด้วยแร่ธาตุ และหินมีลักษณะเป็นหินกรวด หรือหินปนทราย


ลักษณะภูมิอากาศ :: ประกอบไปด้วยฤดูกาล 3 ฤดู คือ

ฤดูฝน ระหว่างเดือนมิถุนายน - ตุลาคม

ฤดูหนาว ระหว่างเดือนพฤศจิกายน - มกราคม

ฤดูร้อน ระหว่างเดือนกุมภาพันธ์ - พฤษภาคม


พรรณไม้และสัตว์ป่า :: ประกอบด้วยป่าดิบชนิดต่าง ๆ ปะปนกัน ได้แก่ ป่าเบญจพรรณ ป่าดิบชื้น และป่าเต็งรัง มีพันธุ์ไม้ เช่นไม้สัก เสลา อินทนิน ตะเคียนหิน ตะเคียนทอง กะบก ยมหอม บุนนาค ไม้ก่อชนิดต่าง ๆ ไผ่ เป็นต้น สัตว์ป่า ประกอบด้วย กวาง เก้ง หมูป่า หมี กระต่าย อีเห็น ชะมด บ่าง ลิง เสือ และนกนานาชนิด

รายการอ้างอิง :

1. มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์. (2542). สารานุกรมวัฒนธรรมไทย ภาคเหนือ เล่ม 5. กรุงเทพฯ: มูลนิธิสารานุกรมวัฒนธรรมไทย ธนาคารไทยพาณิชย์.

2. บรรหาร เลาหะวิไลย. (2545). 137 อุทยานทั่วไทย. กรุงเทพฯ : แก้ววิไล.