โครงการจัดสร้างเหรียญคู่บารมีกู้แผ่นดิน รุ่น ๑ (สมโภช ๒๕๐ ปี วัดคุ้งตะเภา)

(พิธีบวงสรวงวางศิลาฤกษ์พระบรมราชานุสาวรีย์หน้าวัดคุ้งตะเภา โดย ฯพณฯ ศ.นพ.เกษม วัฒนชัย องคมนตรี เป็นประธานในพิธี)

(สมทบสร้างพระบรมรูปประดิษฐานหน้าวัดคุ้งตะเภา/ ภาพสถานที่จะจัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์)

ความเป็นมา

โครงการจัดสร้างเหรียญคู่บารมีกู้แผ่นดิน รุ่น ๑ (สมโภช ๒๕๐ ปี วัดคุ้งตะเภา) เป็นส่วนหนึ่งของกิจกรรมเพื่อระดมทุนใน โครงการจัดสร้างพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และอนุสาวรีย์พระยาพิชัยดาบหัก ณ วัดคุ้งตะเภา ๒๕๕๙-๒๕๖๓ (พิธีวางศิลาฤกษ์โดย ฯพณฯ ศ.นพ.เกษม วัฒนชัย องคมนตรี พ.ศ. ๒๕๕๙) เพื่อนำรายได้ สมทบเททองหล่อพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และรูปเหมือนพระยาพิชัยดาบหัก ทรงยืนคู่บารมี ขนาดเท่าครึ่ง(กำหนดเททอง ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๖๓) เพื่อประดิษฐานในพื้นที่ๆ มีความเกี่ยวข้องกับพระองค์ตามพระราชพงศาวดาร ด้วยสำนึกในพระมหากรุณาธิคุณ และคุณูปการขององค์พระบูรพมหากษัตริยาธิราชเจ้า และบรรพชนผู้กู้ชาติ ที่มีต่อผืนแผ่นดินไทย โดยมีวัตถุประสงค์ดังนี้

๑. เพื่อเทิดพระเกียรติและเป็นอนุสรณ์สถานแด่พระเจ้าตากสินมหาราช และพระยาพิชัยดาบหัก

๒. เพื่อเฉลิมฉลองการสมโภชสถาปนาวัดคุ้งตะเภาครบรอบ ๒๕๐ ปี ในปี ๒๕๖๓

๓. เพื่อเสริมภูมิทัศน์ประวัติศาสตร์ทุ่งสมรภูมิสวางคบุรี

๔. เพื่อเป็นแหล่งเรียนรู้ทางประวัติศาสตร์ของจังหวัดอุตรดิตถ์

รฤก 7 มหาวาระสมโภช 1. สมโภช 250 ปี เจ้าตากชำนะศึกพระฝาง

2. สมโภช 250 ปี เจ้าตากรวมไทยให้เป็นหนึ่งเดียว

3. สมโภช 250 ปี เจ้าตากทรงได้ช้างเผือกเชือกเดียวแห่งรัชกาล

4. สมโภช 250 ปี เจ้าตากสมโภชพระบรมธาตุทั้ง ๓

5. สมโภช 250 ปี เจ้าตากทรงสถาปนาท่านพ่อพระยาพิชัยนั่งเมือง

6. สมโภช 250 ปี ทรงชำระบริสุทธิ์ตั้งวงศ์คณะสงฆ์ฝ่ายเหนือ

7. สมโภช 250 ปี เจ้าตากทรงสถาปนาวัดคุ้งตะเภา

โดยเฉพาะอย่างยิ่งสถานที่จะจัดสร้างประดิษฐานพระบรมรูป ณ มณฑลวัดคุ้งตะเภา อันเป็นพื้นที่สำคัญในประวัติศาสตร์ชาติไทย เนื่องในการพระราชสงครามสุดท้ายที่ ทำให้ทรงบรรลุพระราชภารกิจสำคัญของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ในการรวบรวมพระราชอาณาเขตให้เป็นปึกแผ่นหนึ่งเดียวดังเดิมหลังภาวะจลาจล เสียกรุงศรีอยุธยาแก่พม่า ในปี ๒๓๑๐ นับเป็นการ สถาปนากรุงธนบุรีได้อย่างเบ็ดเสร็จสมบูรณ์ เมื่อสำเร็จศึกสมรภูมิสวางคบุรี ในปี ๒๓๑๓ การก่อกำเนิดของนามวัดคุ้งตะเภาขึ้นในปี ๒๓๑๓ จึงมีความเกี่ยวข้องกับการสถาปนากรุงธนบุรี อันเป็นส่วนหนึ่งของเหตุการณ์ที่สำคัญยิ่งในหน้าประวัติศาสตร์ชาติไทยอีกด้วย

วัตถุประสงค์การจัดสร้างเหรียญ

๑. เพื่อเทิดพระเกียรติองค์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ในวาระครบรอบ ๒๕๐ ปี ทรงรวมแผ่นดินไทยได้สำเร็จ (พ.ศ. ๒๓๑๓)

๒. เพื่อเป็นอนุสรณ์ที่ระลึกสมโภชสถาปนาวัดคุ้งตะเภา ครบรอบ ๒๕๐ ปี (พ.ศ. ๒๕๖๓)

๓. เพื่อเทิดเกียรติท่านพ่อพระยาพิชัยดาบหัก วีรบุรุษชาวอุตรดิตถ์ ในวาระครบรอบ ๒๕๐ ปี แห่งมงคลสมัยการได้รับสถาปนายศเป็นที่พระยาพิชัยครองเมืองพิชัย (พ.ศ. ๒๓๑๓)

๔. เพื่อระดมทุนและนำรายได้จากการเปิดบูชาเหรียญ เททองหล่อพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และรูปเหมือนพระยาพิชัยดาบหัก ทรงยืนคู่บารมี เนื้อสำริด ขนาดเท่าครึ่ง ประดิษฐาน ณ หัวทุ่งสมรภูมิสวางคบุรี หน้าวัดคุ้งตะเภา จ.อุตรดิตถ์ ในวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๖๓

การออกแบบเหรียญ

เหรียญคู่บารมีกู้แผ่นดิน รุ่น ๑ ออกแบบโดยช่างยุทธกิจ ประสมผล จากวิทยาลัยช่างศิลป์ กรมศิลปากร ซึ่งเป็นผู้วาดพระบรมสาทิศลักษณ์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่ได้รับการยอมรับว่างดงามสมพระเกียรติและมีเครื่องขัตติยภูษิตาภรณ์ที่ถูกต้องตรงตามยุคสมัยของพระองค์มากที่สุดภาพหนึ่ง

นอกจากนี้ ช่างยุทธกิจ ยังเป็นนายช่างผู้ปั้นพระบรมรูปสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และพระยาพิชัยดาบหัก ต้นแบบขนาดเท่าครึ่ง ที่จะเตรียมทำการเททองหล่อ ในวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๖๓ ที่จะถึงนี้ด้วย (ชมภาพวัดคุ้งตะเภาจัดพิธีบวงสรวงปั้นฯ ๒๕๕๙)

โดยพระบรมรูปต้นแบบองค์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ของวัดคุ้งตะเภาดังกล่าว ได้ปั้นแล้วเสร็จในปี พ.ศ. ๒๕๖๐ แม้จะยังไม่ได้ทำการเททองหล่อจนแล้วเสร็จ แต่ก็มีความงดงามสง่าเป็นที่ชื่นชมแก่ผู้พบเห็น จนสถานีโทรทัศน์ ผู้สื่อข่าว รวมถึงหน่วยงานราชการต่าง ๆ นำภาพหุ่นปั้นต้นแบบของวัดคุ้งตะเภา ไปใช้ในโอกาสที่เกี่ยวเนื่องด้วยพระองค์ท่านในวาระต่าง ๆ มากมาย จนเป็นภาพสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ที่เป็นที่รู้จักมากที่สุดภาพหนึ่งในปัจจุบัน

ด้วยเหตุนี้ เมื่อวัดคุ้งตะเภาจะจัดสร้างเหรียญฯ เพื่อระดมทุนเททองหล่อ จึงได้มอบหมายให้ช่างยุทธกิจ ประสมผล จากวิทยาลัยช่างศิลป์ กรมศิลปากร ออกแบบเหรียญที่จัดสร้างขึ้นในวาระพิเศษยิ่งนี้ เพื่อให้เหรียญที่จัดสร้างด้วยความศรัทธา มีความงดงาม สง่างาม และคู่ควรแก่การเป็นเหรียญเทิดพระเกียรติฯสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และเทิดวีรกรรมแห่งท่านพ่อพระยาพิชัยดาบหัก ขุนศึกคู่พระทัย

โดยเป็นเหรียญที่มีรูปของพระองค์ท่าน ยืนถือดาบคู่บารมี พร้อมด้วยขุนศึกคู่พระทัย เหรียญประวัติศาสตร์รุ่นแรกของประเทศไทย

- ด้านหน้าเหรียญ -

สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ทรงยืนถือดาบคู่บารมี พร้อมด้วยขุนศึกคู่พระทัย ท่านพ่อพระยาพิชัยดาบหัก

ในท้วงทำนองเป็น ๒ นัยยะ ตามเหตุการณ์ในพระราชพงศาวดารในปีสถาปนาวัดคุ้งตะเภา คือ

๑. กริยาทรงกำลังเก็บพระแสงดาบ หลังสำเร็จศึกพระฝางปราบสรรพศัตรูกู้แผ่นดิน ในกลางปี พ.ศ. ๒๓๑๓

๒. กริยาทรงกำลังชักพระแสงดาบ เพื่อสู้พม่าข้าศึกขยายพระราชอาณาเขตดินแดนไทย ปลายปี พ.ศ. ๒๓๑๓

เหรียญทรงยืนคู่บารมีรุ่นแรกของประวัติศาสตร์ชาติไทย

ความงดงามของเหรียญรุ่นคู่บารมี ที่จัดสร้างด้วยระบบเดียวกับกองกษาปณ์

มีความคมชัด สง่างาม คู่ควรแก่การบูชา

- ด้านหลังเหรียญ -

ประดิษฐานพระตรามหาเดช สัญลักษณ์แห่งพลังอำนาจ การกู้ชาติ และชัยชนะของพระเจ้าตากสินมหาราช

(ความหมายพระตรามหาเดช)

“ดวงตรามหาเดช” เป็นดวงตรานำทัพที่ประดิษฐานอยู่บนธงรบของพระเจ้าตากสินมหาราช

มีลักษณะเป็น รูปพญาครุฑทรงจักร อัญเชิญเพชรลูกขนาดใหญ่เปล่งรัศมี

บริเวณกึ่งกลางเพชรประดิษฐานอุณาโลม อันหมายถึงพระโลมาระหว่างพระขนงขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า

เพชรอัฏฐซีก เปรียบกับมรรคมีองค์แปด อันเป็นแกนสำคัญของพระพุทธศาสนา

อุณาโลม คือพระบรมศาสดาสัมมาสัมพุทธเจ้า

ครุฑ หมายถึงความมีอำนาจสรรพสิ่งทั้งปวงในการรบ เพราะครุฑคือพาหนัขององค์พระนารายณ์

จักร หมายถึง จักรกรแห่งพระนารายณ์ที่ผลาญเหล่ามารอันได้แก่พม่าข้าศึกและคนไทยใจคตทั้งปวง

“ดวงตรามหาเดช” นั้นมีความหมายถึงความสำเร็จ ความเจริญรุ่งเรือง เป็นเครื่องหมายแห่งชัยชนะ ความมีสิริสวัสดิ์ความผาสุก ความเป็นมงคลทั้งต่อตนเองและข้าทาสบริวาร สามารถแก้อาถรรพ์ ปราบปรามอริศัตรูให้แพ้ภัยไปโดยง่าย เป็นมหาเดชานุภาพ มหาเดชบารมีแห่งองค์สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชเป็นปฐม”

พระตรามหาเดช เป็นตราแห่งชัยชนะ ของสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ดวงตรามหาเดชเป็นดวงตรานำทัพ ปักไว้บนธงรบของพระเจ้าตากสิน ตรานี้เป็นรูปพญาครุฑทรงจักร อัญเชิญเพชรเปล่งรัศมี ตรงกลางของเพชรมีเครื่องหมายอุณาโลม อันหมายถึงความสำเร็จ เจริญรุ่งเรือง ดวงตรามหาเดชนี้เป็นเครื่องหมายแห่งชัยชนะและทรัพย์สินเงินทอง ตลอดจนความผาสุก สิริสวัสดิ์ เป็นมงคลทั้งตนเอง และบริวาร แก้อาถรรพ์ ปราบปรามศัตรูให้แพ้ภัยไปโดยง่ายดาย

ความขลังศักดิ์สิทธิ์ มหาเดชานุภาพของดวงตรานี้ ในอดีตกาลกองทัพพระเจ้าตากสินมหาราชประจักษ์อานุภาพมหาบารมีของตรานี้ยิ่งนัก ทัพของพระเจ้าตากไปรบที่ใดมีแต่ชัยชนะสำเร็จตลอดเวลา ตรานี้จึงเป็นเกียรติภูมิและบารมีมากเสริมมงคลแห่งชัยชนะความเจริญรุ่งเรือง อำนาจบารมีก้องเกรียงไกร โดยการจัดสร้างเหรียญในครั้งนี้ ได้จัดสร้างตรานี้ด้วยวิธีโบราณตามหลักพิชัยสงครามด้วย

พร้อมข้อความกำกับ "รุ่น ๒๕๐ ปี วัดคุ้งตะเภา จ.อุตรดิตถ์ พ.ศ.๒๕๖๓"

ตอกโค้ดด้านหลังเหรียญทุกเหรียญ

ทำการปลุกเสกใหญ่ ๙ วาระ

ปลุกเสกใหญ่กลางแม่น้ำน่าน ๑๖ สิงหาคม ๒๕๖๓ (รับเหรียญได้หลังพิธีปลุกเสก)

พิธีเททองหล่อรูปเหมือนขนาดเท่าครึ่ง ในวันที่ ๒๙ พฤศจิกายน ๒๕๖๓

จำนวนการจัดสร้างเหรียญที่ระลึก