วัดคุ้งตะเภา อัญเชิญต้นพระศรีมหาโพธิ์ตรัสรู้ ณ พระจุฑาธุชราชฐาน

วันที่โพสต์: Jun 10, 2015 6:32:50 PM

วันที่ ๒๕ พฤษภาคม ๒๕๕๘ คณะอัญเชิญหน่อต้นพระศรีมหาโพธิ์ตรัสรู้ วัดคุ้งตะเภา ได้เดินทางไปยัง พระจุฑาธุชราชฐาน (พระราชวังฤดูร้อนในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕) เพื่ออัญเชิญหน่อต้นพระศรีมหาโพธิ์ทายาทสืบสันตติพันธุ์ มาแต่พระศรีมหาโพธิต้นเดิมที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ จากต้นที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ อัญเชิญมาจากหน่อต้นโพธิ์ตรัสรู้พุทธคยา ประเทศอินเดีย เพื่อปลูกยังมณฑลสถานวัดคุ้งตะเภา สมโภชวัดครบรอบ ๒๔๕ ปี ในปี พ.ศ. ๒๕๕๘ นี้

โดยต้นพระศรีมหาโพธิ์ต้นนี้ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ ได้มีพระราชศรัทธาเสด็จพระราชดำเนินไปทรงประกอบพระราชพิธี และทรงขุดดินปลูกต้นโพธิ์นี้ด้วยพระองค์เอง เมื่อวันที่ ๑๒ พฤษภาคม พ.ศ. ๒๔๓๔ ดังปรากฎความในราชกิจจานุเบกษา นับเป็นต้นที่ ๔ ที่สืบมานับแต่การตรัสรู้ขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า และต้นโพธิ์ที่ทรงปลูก ได้เจริญงอกงามมาจนบัดนี้

- จดหมายข่าววัดคุ้งตะเภา วันที่ ๒๕ พ.ค. ๕๘

โดยวัดคุ้งตะเภาจะทำการชำและปลูกหน่อพระศรีมหาโพธิ์ดังกล่าวในฤดูพรรษากาลปีนี้

และต้นโพธิ์นี้ นับเป็นต้นแรกของประเทศไทย ที่อัญเชิญหน่อมาจากพุทธคยาโดยตรง และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ต้นโพธิ์นี้มีประวัติความเป็นมาเกี่ยวข้องกับ พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕ บุรพมหากษัตริยาธิราชเจ้าผู้ทรงพระคุณอันประเสริฐของชาวสยาม

การที่วัดคุ้งตะเภาได้เลือกอัญเชิญหน่อพระศรีมหาโพธิ์ต้นนี้ เพื่อนำมาปลูกไว้ ณ วัดคุ้งตะเภา (พื้นที่ใหม่) เนื่องจากต้นพระศรีมหาโพธิ์ ณ พระจุฑาธุชราชฐาน ถือเป็นต้นไม้ที่มีความสำคัญยิ่ง เพราะเป็นทายาทสืบสันตติพันธุ์ มาแต่พระศรีมหาโพธิต้นเดิมที่พระพุทธเจ้าตรัสรู้ เป็นต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ อัญเชิญหน่อมาจากต้นพระศรีมหาโพธิ์ ณ พุทธคยา ซึ่เป็นต้นลูกหลานโดยตรงของต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่พระพุทธเจ้าทรงตรัสรู้

-----------------------------

-----------------------------

เมื่อวันกลับมาถึงกรุงเทพฯ นำต้นพระศรีมหาโพธิ์ที่ได้มาจากพุทธคยา

ไปถวายสมเด็จพระพุทธเจ้าหลวงที่เกาะสีชัง...”

“(พ.ศ. ๒๔๓๔) ฉันได้เล่ามาแล้วว่า เมื่อไปถึงเมืองคยา มิสเตอร์เครียร์สัน เจ้าเมืองคยาได้เตรียมต้นโพธิ์พันธุ์ พระศรีมหาโพธิ์ไว้ให้ฉัน 3 ต้น เดิมฉันนึกว่าจะไม่รับเอามา เพราะเห็นว่าต้นยังอ่อนนักคงมาตายกลางทาง แต่นึกขึ้นมาว่า แต่ก่อนมาเมืองไทยยังไม่เคยได้ต้นโพธิ์พันธุ์พระศรีมหาโพธิ์จากต้นเดิมที่พุทธคยา น่าจะลองเอามาดูสักทีเผื่อจะรอดได้ ถ้าไปตายกลางทางก็แล้วไป ฉันจึงให้ต่อหีบหลังกระจกใส่กระบอกต้นโพธิ์ ๓ ต้นนั้น เอาติดตัวมาด้วย เมื่อมากลางทางเห็นต้นโพธิ์แตกใบอ่อนก็เกิดปิติ ด้วยจะได้เป็นผู้นำต้นโพธิ์พระศรีมหาโพธิ์ตรงมาจากเมืองพุทธคยาเข้ามาเมืองไทยเป็นครั้งแรก

สมเด็จพระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมพระยาดำรงราชานุภาพ

ทรงเล่าถึงต้นโพธิ์นี้ไว้ในหนังสือนิทานโบราณคดีดังต่อไปนี้

ทรงปลุกต้นมหาโพธิ์แล้ว เสด็จประทับในพระอุโบสถ ทรงถวายใบประกาศพระราชทานที่วิสุงคามสีมาแก่กรมหมื่นวชิญาณวโรรสผู้เปนประทานสงฆ์ ณ ที่นี้พระเจ้าน้องยาเธอ กรมหมื่นวชิรญาณวโรรสทรงอ่านประกาศให้พระสงฆ์ทราบสาธุการพร้อมกันแล้ว พระสงฆ์ถวายอนุโมทนาอดิเรกแล้วเสด็จพระราชดำเนินกลับสู่ค่ายหลวง"

ทรงขุดดินปลูกต้นมหาโพธิ์

ต้นมหาโพธิ์นี้พระเจ้าน้องยาเธอกรมหมื่นดำรงราชานุภาพนำมาแต่เมืองคะยา

ราชกิจจานุเบกษา กรุงเทพมหานครมรพระบรมมหาราชวัง

เล่ม ๙ แผ่นที่ ๘ วันที่ ๒๒ พฤษภาคม รัตนโกสินทร์ศก ๑๑๑ น่า ๔๙

"ด้วยพระบามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงพระราชศรัทธา โปรดให้สร้างพระอารามขึ้นใหม่ที่ไหล่เขาด้านใต้ เปลี่ยนแทนพระอารามเดิมที่ศีศะแหลมวัง พระราชธานนามว่า “วัดอัษฎางคนิมิต” โปรดให้กำหนดเขตรพระอาราม แลเขตพระอุโบสถ ซึ่งจะพระราชทาน เปนที่วิสุงคามสีมาตามธรรมเนียม วันที่ ๑๒ พฤษภาคม รัตนโกสินทร์ ศก ๑๑๑ เพลาบ่าย ๕ โมงเศษ พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จประทัปในพระอุโบสถ วัดอัษฎางคนิมิต พระสงฆ์ในกรุงเทพที่ออกไปมีพระเจ้าน้องยาเธอกรมหมื่นวชิญาณวโรรส แลพระวรวงษ์เธอพระองค์เจ้าพระอรุณนิภาคุณากร เปนต้น ประชุมอยู่พร้อมกัน ทรงจุดเทียนนมัสการแล้วทรงปิดทองพระประทานในพระอุโบสถ

ขณะนั้นพระสงฆ์สวดไชยมงคล เจ้าพนักงานประโคมแตรสังข์ฆ้องไชย พิณพาทย์พร้อมกันเสร็จแล้ว

เสด็จออกประทับ ณ ฐานซึ่งจะปลูกต้นมหาโพธิ์ที่ข้างอัฒจันท์พระอุโบสถ