เกร็ดเล่าขานในวัดคุ้งตะเภา

คงจะมีแต่เรื่องแปลก ๆ ที่ยังมีคนเจออยู่ประจำ แต่ไม่ใช่ดวงไฟ เป็นอะไรก็ไม่รู้ลักษณะคล้ายคนแทน ( ผี! มั้ง ) เรื่องประเภทนี้ก็มีคนเห็นอยู่บ่อย ๆ เอาเมื่อเร็ว ๆ นี้ ก็เมื่อตอนบวชเณรภาคฤดูร้อน ( เม.ย. ๔๙ ) ศีลจาริณีเด็กหญิงคนหนึ่ง นอนอยู่ที่ศาลาการเปรียญ แกบอกว่าเห็นผู้หญิงผมยาวใส่ชุดขาวอยู่ตรงต้นโพธิ์ แกก็กลัวจนร้องไห้ ต้องคอยปลอบอยู่หลายเพลา วันนั้นท่าทางแกคงจะซน ท่านเทวดาก็คงจะหมั่นไส้ เลยลอกซีนหนังผีเกาหลีมาหลอกเด็กน้อยจนแกกลัวไปเลย ( แต่ก็ดี เพราะหลังจากวันนั้นศีลจาริณีหลับเร็วขึ้นไม่วุ่นวายเหมือนวันก่อน ๆ สงสัยจะกลัวกันมาก แต่ก็ได้ไม่กี่วัน ก็กลับมาซนเหมือนเดิม )

เมื่อปลายปี พ.ศ. ๒๕๔๙ มีการรานกิ่งโพธิ์ออก ปรากฎว่าคนที่ขึ้นไปรานกิ่งเกิดเสียหลักจะตกลงมาจากกิ่งโพธิ์ แต่ปรากฎอัศจรรย์มีมือมารั้งคนนั้นไว้ทำให้ไม่ตกลงมา ซึ่งถ้าตกลงมาจริงก็คงจะต้องมีสาหัสกันแน่แท้ การณ์ก็ปรากฎว่าเป็นที่เล่าลือกันไปทั่วว่าต้นโพธิ์นี้มี "ของดี" อยู่ กอปรกับมีมีคนมาบอกว่ามีเจ้าแม่ต้นโพธิ์ไปเข้าฝันบอกเลขอยู่แล้วก็ปรากฎว่า ออกตามนั้น รวยกันเป็นหลักแสน ถึงขั้นมีลิเก ผ้าป่าฉลองกันให้เอิกเริก

ชาวบ้านเรียกขาน "ของดี" ในต้นโพธิ์นี้ว่า "เจ้าแม่โพธิ์เขียว" เพราะมีคนมาบอกว่าเจ้าแม่ไปเข้าฝัน บอกให้สร้างศาลให้และให้ทำป้ายติดหน้าศาลทาสีเขียวซะด้วย ชาวบ้านก็เลยลงมติแต่งตั้ง "ของดี" ในต้นโพธิ์นี้ว่า "เจ้าแม่โพธิ์เขียว" มาตั้งแต่นั้น เจ้าแม่โพธิ์เขียวก็เลยมีศาลอยู่เป็นหลักแหล่ง และกลายเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ของชาวบ้าน ตลอดมา

โค่นโพธิ์

มาต้นปี ๒๕๕๐ ทางวัดได้ทำการก่อสร้างศาลาการเปรียญหลังใหม่ กอปรกับท่านไวยาวัจกร พ.อ.สิงหนาท โพธิ์กล่ำ ต้องการพื้นที่เพิ่มเพื่อประกอบกิจกรรมต่าง ๆของทางวัดและชุมชน ก็เลยจัดการ "ถอน" ต้นพระศรีมหาโพธิ์นี้เสีย เมื่อ ๒๔ มกราคม พ.ศ. ๒๕๕๐ เวลา ๑๕.๕๙ น. (ที่ีลง ๕๙ นาทีพอดีนี้เป็นเวลาจริงที่โพธิ์ล้ม เพราะมิได้กำหนดฤกษ์ยามแต่ประการใดไว้)

นับว่าดีที่ว่าไม่เกิดเหตุร้ายขึ้น เพราะการถอนโพธิ์ล้มเจดีย์นั้น เป็นเรื่องที่ไม่ดีเอาเสียมาก วัดอื่นก็เคยมีคนถอนโพธิ์เหมือนกัน ถึงขั้นตกโพธิ์ลงมาตายคาที่ก็มีมาแล้ว ถึงขั้นพระคุณเจ้าขึ้นไปลงมือเองก็ถึงขนาดสาหัสถึงขั้นพิการมาก็มี ทั้ง ๆ ที่โพธิ์ก็ต้นไม่ใหญ่เท่าของวัดคุ้งตะเภาเลยซักที่ จึงนับว่าเป็นเรื่องน่ายินดีนักที่ีไม่มีใครเป็นอะไร แต่กลับมี "ของดี" มาอำนวยความปลอดภัยให้อีก ชาวบ้านจึงนับถือเจ้าแม่โพธิ์เขียวในเรื่องความเมตตาอีกโสตหนึ่งด้วย

เจ้าแม่สำเภาทอง

ยังมีสิ่งประหลาดในวัดคุ้งตะเภาอีกประเภทหนึ่งคือ “เจ้าแม่สำเภาทอง” ตามนามที่ชาวบ้านเรียกขานกัน อันว่านาม “เจ้าแม่” นี้ มิใช่นามที่ชาวบ้านตั้งขึ้นมาลอย ๆ แต่ตั้งขึ้นมาก็เพราะว่าเป็นที่น่าเชื่อว่าผีตนนี้เป็น ”ผู้หญิง” การกำเนิดมีของเจ้าแม่ตนนี้ในความเชื่อของชาวบ้านก็มาจากคำเล่าของผู้เฒ่า ผู้แก่ที่เชื่อกันว่าเคยมีเรือสินค้า (สำเภา) มาล่มอยู่ตรงหน้าวัดคุ้งตะเภา คือบริเวณพื้นที่ใต้ต้นโพธิ์หลังวัดที่เกิดจากแผ่นดินงอกขึ้นมาหน้าวัด (ในอดีต) ซึ่งเป็นท้องแม่น้ำน่านเดิมในปัจจุบันนี้

ตำนานเรือสำเภาล่ม

เรื่องเรือสำเภาล่มนี้เป็นตำนานเล่าขานมานานแล้ว จากการสืบค้นเอกสารพบหลักฐานที่ท่านอดีตผู้ใหญ่บุญช่วย เรืองคำ (เสียชีวิตไปแล้ว) ได้บันทึกไว้ ตามคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้แก่ที่ท่านได้ยินมาเมื่อนานมาแล้วว่า

" ...กาลครั้งหนึ่งนานมาแล้ว... มีพี่น้องบิดามารดาเดียวกันสองคน ทำการค้าล่องเรือสำเภาค้าขายไปทางเมือง เหนือเป็นประจำทำให้มีทรัพย์สมบัติ มาก หลังจากบิดามารดาเสียชีวิต จึงได้อยู่กินฉันท์สามีภรรยากัน เนื่องจาก เกรงว่าทรัพย์สมบัติที่มีมากในตระกูลของตนนั้นจะตกไปอยู่กับผู้ อื่น

ต่อมาได้ทำการขนสินค้าขึ้นไปค้าขายผ่านมายังแถบนี้ได้เกิดพายุฝน รุนแรง นายเรือไม่สามารถควบคุมเรือได้ เรือจึงอัปปางลง นายเรือและลูกเรือหนีรอดมาได้ แต่สองพี่น้องซึ่งอยู่ที่ท้องเรือในขณะเกิดเหตุนั้นไม่สามารถหนี ออกมาได้ทัน จึงทำให้ทั้งคู่จมไปพร้อมกับเรือและทรัพย์สมบัติทั้งหมดที่นำมาด้วย..."

จากตำนานนี้ทำให้เล่าลือกันว่ามีสมบัติถูกฝังไปพร้อมกับเรือจริง ๆ และยังมีตำนานว่าเคยมีคนขุดเจอซากเรือและหีบบรรจุเหรียญเงิน แล้วก็มีอันเป็นไปต่าง ๆ นานา อันนี้ก็เป็นเรื่องเล่าที่เล่าสืบกันมาช้านาน แต่ก็ยังไม่ปรากฏว่ามีความเชื่อว่ามีเจ้าแม่แต่ประการใด

กำเนิดเจ้าแม่สำเภาทอง

มาในช่วงปี พ.ศ. ๒๕๔๒ เวลาเกิดฝนตกหนัก พระที่จำวัดอยู่บนศาลาการเปรียญหลังเก่าซึ่งอยู่บริเวณหลังวัดในปัจจุบัน (พระตี๋) มักได้ยินเสียงร้องไห้ดังมาจากทางหลังวัดบริเวณต้นโพธิ์เสมอ ๆ ในช่วงแรกพระท่านก็มิได้เอะใจอันใด แต่การณ์ปรากฏว่าระยะหลัง ๆ พอฝนตกมักจะได้ยินเสียงร้องไห้บ่อยและถี่ขึ้น พระท่านจึงแปลกใจ การณ์ปรากฏต่อมาว่า เจ้าแม่ได้มาเข้าฝันพระรูปนั้นบอกว่า เป็นแม่ย่านางเรือที่มาล่มอยู่หน้าวัด ไม่มีศาลอยู่ขอให้ทำศาลให้หน่อย พระท่านก็เลยร่วมใจกับชาวบ้านสร้างศาลให้แม่ย่านางตนนั้น บริเวณต้นโพธิ์หลังวัดในปัจจุบัน และตั้งชื่อให้ว่า “เจ้าแม่สำเภาทอง”

ต่อมามีการจัดงานบุญมีการนำลิเกเข้ามาแสดงในวัด เจ้าแม่ก็ไปเข้าฝันเจ้าภาพบอกว่าอยากจะดูลิเก ก็เป็นอันรู้กันว่าเจ้าแม่ตนนี้มีใจใฝ่ในทางศิลปะการแสดงนาฏศิลป์ไทย นับแต่นั้นเป็นต้นมาเป็นธรรมเนียมปฏิบัติ เวลาใครจะจัดแสดงลิเกในวัดก็ต้องมีนางรำไปรำถวายท่านเสียก่อนเอาฤกษ์เอาชัย

น่าแปลกที่เจ้าแม่ท่านนี้มิใคร่จะฝักใฝ่ในการบอกใบ้ให้หวยให้โชคผู้ใด ในระยะหลัง ๆ จึงมิใคร่มีใครไปขอเลขเจ้าแม่ตนนี้เท่าใดนัก ไม่เหมือนเจ้าแม่โพธิ์เขียวที่ปัจจุบันกำลังขึ้นก่อนถูกโค่น รายนี้ไปบอกเลขในฝันกันถึงในบ้าน ซึ่งก็นับว่าเป็นบริการใบ้หวยเดลิเวรี่วอร์มเครื่องก่อนโดนโค่นให้โด่งดัง กัน ระยะหลัง ๆ จึงมีคนมาขอมาไหว้เจ้าแม่โพธิ์เขียวกันถึงในวัดไม่ขาดสาย แต่สุดท้ายก็ไม่รอด ก็เลยต้องย้ายนิวาศสถานไปอาศัยอยู่ในศาลแทน แต่กระนั้นก็ยังมีผู้ได้โชคลาภจากเจ้าแม่ตนนี้เสมอ ๆ

ป่าช้าวัดคุ้งตะเภา

ธรรมดาวัดในแถบคุ้งตะเภานั้นมักจะสร้างเมรุอยู่ในบริเวณวัด เรียกว่าบางแห่งเมรุอยู่หน้ากุฎิพระเลยก็มี อันนี้เป็นเรื่องธรรมดา แต่วัดคุ้งตะเภาแปลกกว่าเขาตรงที่ว่าแบ่งเขตเมรุและเขตตัววัดชัดเจน ทั้งในวัดก็แบ่งเป็นพุทธาวาส (โบสถ์,เจดีย์) ธรรมาวาส (ศาลาการเปรียญ) สังฆาวาส (กุฎิพระสงฆ์)เป็นสัดส่วน ไม่ก้าวก่ายกัน ตัววัดมีรั้วรอบขอบชิดแบ่งเขตออกจากเมรุชัดเจน และเมรุนั้นก็อยู่ไกลจากวัดเสียด้วย แต่ก็เป็นที่น่าแปลกที่วัดคุ้งตะเภากลับเป็นว่ามีผีดุที่สุด ที่แปลกกว่านั้นก็คือบริเวณฌาปนสถานในปัจจุบันหรือป่าช้าเก่านั้นกลับไม่ ค่อยมีใครเจอผีเลย จะมีเจออยู่บ้างก็ช่วงหลังจากล้างป่าช้าไปแล้ว แต่ก็น่าแปลกที่ล้างป่าช้าไปแล้วก็ยังมีกะโหลกกระดูกฝังหลงเหลืออยู่อีก เมื่อตอนขุดฐานสร้างเมรุใหม่ก็พบกะโหลกและกระดูกจำนวนหนึ่ง ตัวผู้เขียนคิดว่า คงฝังกันอย่างแออัดกันมาหลายรุ่น ๆ จึงล้างป่ากันไม่หมดปล่อยให้ทับถมกันมานานนับ ๆ ร้อย ๆ ปี เมื่อพูดถึงป่าช้าก็ให้นึกถึงว่าสมัยนั้นท่านจะปักหลักเขตชัดเจน ๔ ทิศ ให้รู้กันไปเลยว่าบริเวณนี้คือป่าช้าและห้ามฝังนอกเขตเป็นอันขาด และเวลาพระจะบังสุกุลท่านก็จะเอาศพใส่ไม้กระดานให้พระเหยียบ เวลาพระจะชักผ้าบังสุกุลก็เอาผ้าใส่มือศพและให้พระเหยียบไม้กระดานให้ศพ เด้งขึ้นมา แล้วพระท่านก็จึงชักบังสุกุลกันต่อหน้าศพเพรียว ๆ เลยทีเดียวเชียว เรียกว่าสมัยนั้นใครจะเป็นพระต้องใจแข็งเป็นอย่างมาก

อดีตนั้นป่าช้าวัดคุ้งตะเภาอยู่บริเวณหลังวัด (ซึ่งก็คือหน้าวัดในปัจจุบัน) เป็นสถานที่คนรุ่นอายุ ๔๐ ขึ้นไป เคยได้สัมผัสกับความน่าสะพรึงของป่าช้าวัดคุ้งตะเภาทั้งสิ้น เพราะอันว่าป่าช้าของวัดนี้ในอดีตนั้น ออกจะน่ากลัว มีต้นไผ่ต้นโพธิ์ต้นไม้ขึ้นให้ครึ้มทึบไปหมดทั้งบริเวณ ใครที่จะผ่านไปมาก็มักจะทำใจให้ไม่กลัวไม่ใคร่จะได้นัก ยังดีอยู่ที่ว่าป่าวัดคุ้งตะเภามีหลักเขตแน่นอนเป็นอาณาบริเวณ เคยได้ฟังมาว่าใกล้ ๆ กับป่าช้ายังมีบ้านคนอยู่ด้วย ก็คงเป็นเพราะความชัดเจนของป่าแห่งนี้นี่เอง ทำให้มิต้องกังวลว่าจะไปปลูกเรือน "ทับ" ผู้ใดเข้า ไม่เหมือนป่าช้าของบางวัดเช่นวัดหาดเสือเต้นที่นำป่าช้าเดิมมาสร้างเป็น โรงเรียน ซึ่งเป็นเรื่องที่คนหาดเสือเต้นสมัยนี้ มักมิใคร่เล่าเรื่องนี้ให้ลูกหลานฟังนัก เพราะเดี๋ยวจะกลัว แล้วจะพาลไม่ไปโรงเรียนเอาเสียปล่าว ๆ

ปัจจุบันทางวัดคุ้งตะเภาได้ทำการล้างป่าช้าไปเป็นที่เรียบร้อยแล้ว แต่ก็อาจจะล้างไม่หมด เพราะเมื่อทางวัดจะก่อสร้างอะไรบริเวณนั้นเช่นศาลา เมรุใหม่ เวลาขุดลงไปก็มักจะได้ "ของดี" ติดขึ้นมาเสมอ ๆ แต่เท่าที่ดูแล้ว คนสมัยนี้ก็รู้สึกว่าจะไม่ใส่ใจอันใดนัก มาก่อสร้างร้านค้าบ้านเรือนห้องแถวติดกับป่าช้าเดิมกันอย่างสบายใจ ซึ่งก็เป็นเรื่องที่ไม่แปลกเพราะที่ดินบริเวณใกล้ป่าช้าเป็นทำเลทอง ติดถนนสายเอเชียซึ่งพึ่งตัดใหม่เืมื่อ ๓๐ กว่าปีมาแล้ว ไอ้ครั้นจะมากังวลเรื่องเหล่านี้ก้คงมิต้องทำมาหากินกันละมั้ง

ผีวัดคุ้งตะเภา

ถ้าพูดเรื่องผีสมัยเมื่อ ๒๐-๓๐ ปีก่อน วัดคุ้งตะเภาก็คงจะมาเป็นอันดับหนึ่งในละแวกนี้ เรียกว่าเฮี้ยนเลยทีเดียว นับว่าเป็นที่สิ่งที่น่าภาคภูมิใจของคนคุ้งตะเภาเลยก็ว่าได้ เพราะเจอกันประจำ

หากไปถามคนรุ่นพ่อรุ่นแม่ อายุ ๔๐ ขึ้นไป ก็เป็นอันว่าต้องเคยได้ยินหรือได้เห็นผีวัดคุ้งตะเภาตัวเป็น ๆ กันมาเลยทีเดียว ผีวัดคุ้งตะเภาจากเท่าที่ได้ฟัง (และได้เห็น) มา ก็สามารถจัดอันดับแบ่งประเภทได้เลย ตั้งแต่ระดับพวกเสื้อวัดทรงวัด รุกขเทวดา ไปจนผีเปรต ผีกะ นับว่าไม่ใช่น้อยเลย กระทั่งผีพระ ผีเมรุ ผีมีแต่หัว ผีลุกไฟ ผีศาลาการเปรียญ ผีต้นโพธิ์ ผีชิงช้า (อันนี้เจอกันประจำ) ผีกุฎิ ยันผีห้องน้ำก็มี นับว่าสมัยนั้นเจอผีกันเป็นที่เอิกเกริกครื้นเครงกันเลยทีเดียวเชียว

ถ้าจะให้กล่าวเรื่องผี ๆ วัดคุ้งตะเภาลงไว้ในที่นี้ให้หมดก็เห็นว่าคงจะยาวหลายหน้ากระดาษหนังสือ แต่เอาเป็นว่ามีมากจนพระที่นี่อยู่กันจนชิน ที่ว่าผีวัดคุ้งตะเภามากนั้นก็เห็นคงจะเป็นเพราะวัดนี้สร้างมานานนับร้อย ๆ ปีฯ

ยางยักษ์วัดคุ้งตะเภา