"ZWÈTTE GIST" - Gilles Lemaire

Ongetwijfeld nog zéér herkenbaar voor velen: de figuur van 'zwètte Gist'... (Een verwijzing naar de familienaam van de persoon in kwestie of naar de toestand van zijn persoonlijke hygiëne?) Gust wordt op 15 mei 1882 in Luik geboren als Auguste Charles Deswert; zoon van François Jules (schoenmaker) en Thérèse Leenaerts (kleermaakster). Gegevens uit het rijksarchief leren ons dat er nog minstens drie dochters aanwezig zijn in het gezin Deswert-Leenaerts, dat oorspronkelijk afkomstig is van de Demerstad Diest. Al vroeg verliest Gust zijn beide ouders. De wees wijkt uit naar het centrum van het land, en vestigt zich er in de zogenaamde Sallaertstraat; in het kloppende hart van de Brusselse Vijfhoekwijk. Van toen af aan ontbreekt ieder spoor. Er zijn voorts geen exacte gegevens beschikbaar over 'zwètte Gist' of de buurt(en) waar hij zoal verbleef...

Wat (met dank aan het bevolkingsregister) wél met enige zekerheid gesteld kan worden is dat de ongehuwde Gust, die blijkbaar wagenmaker van beroep is, zijn woonplaats in de hoofdstad in 1948 definitief inruilt voor het landelijke Overdorp. (Meer bepaald de Dronkenborrestraat, ter hoogte van het huidige huisnummer 17.) Daar hokt hij voortaan met een handvol rondscharrelende kippen samen in een aftandse bus op het erf van boer Jozef ('Jef van Pirkes') Duyshaver. (Koren op de molen van het "Wammekse herenvolk" dat Devenderp dan reeds smalend als 'den dierentuin' bestempelt?) Volgens de ene getuige kwam hij er poedelnaakt aan in een lege bierton; volgens anderen kreeg Gust sporadisch bezoek van een beroepsmilitair die later zijn (bastaard)zoon zou blijken te zijn...

Het fenomeen van de kluizenaar reikt tot ver buiten de gemeentegrenzen, want in de winter van '70 wijdt het voormalige, beruchte BRT-magazineprogramma Echo zelfs een aflevering aan 'zwètte Gist'. Reportagemaker van dienst Jan Van Rompaey stelt in het bewuste fragment onder andere onomwonden de vraag of Gust niet tot al té veel last is van landbouwer Jef, waarop deze laatste de journalist laconiek en olijk tegelijk repliceert: "Ach welnee, als ik eens van huis ben... dan is er altijd iemand thuis!" Zijn verschijning in primetime op nationale televisie moet ook de Assenaar Karel De Bauw niet ontgaan zijn, want in datzelfde jaar nog schildert de kunstenaar een portret van 'zwètte Gist'; een doek dat overigens heel toepasselijk de titel "Zwarte Gust" draagt...

August Deswert zal in 1973 uiteindelijk op gezegende negentigjarige leeftijd overlijden in het Lombeekse Sint-Carolusrusthuis, nadat men hem er (volgens wat kwatongen beweren, althans) een stevige wasbeurt gegeven heeft... Over de beweegredenen en motieven van Gusts komst naar Devenderp is helaas bijzonder weinig geweten. Was dit een bewuste keuze? Het resultaat van een weloverwogen beslissing? Of toch eerder een vrij willekeurige daad? Het blijft koffiedik kijken. Er kan enkel gegist worden naar de ware toedracht ervan. Toch staat het als een paal boven water dat 'zwètte Gist' in de loop der tijd als het ware tot het Devenderpse patrimonium gaan behoren is...

Koesteren jullie zelf ook nog herinneringen aan dit volkse stukje erfgoed?