สะอึก

สะอึก

สะอึก (Hiccup, Hiccough, Singultus) เป็นอาการที่เกิดขึ้นโดยฉับพลัน (ไม่ใช่โรค) ไม่ได้ตั้งใจให้เกิด แต่เกิดขึ้นโดยอัตโนมัติ (การป้องกันด้วยวิธีใดๆ จึงเป็นไปไม่ได้) ร่างกายไม่สามารถควบคุมอาการได้ หรือเรียกว่า รีเฟล็กซ์ (Reflex) เป็นอาการที่พบได้บ่อยมากทั้งหญิงและชายตั้งแต่ทารกในครรภ์จนถึงผู้สูงอายุ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในเด็กแรกเกิด เด็กเล็ก เด็กโต วัยรุ่น และวัยหนุ่มสาวจะพบได้บ่อยกว่า

อาการสะอึก โดยทั่วไปแล้วจะเป็นอาการเป็นๆ หายๆ กลไกที่เกิดขึ้นเชื่อว่าเกิดจากมีการรบกวนประสาทของกระบังลมและกล้ามเนื้อ ระหว่างกระดูกซี่โครง ซึ่งมีหน้าที่ช่วยในการหายใจเช่นเดียวกับ กระบังลม จึงส่งผลให้กระบังลมและกล้ามเนื้อระหว่างกระดูกซี่โครงนี้หดตัวทันที ส่งผลให้เกิดการหายใจเข้าทันที ตามด้วยฝากล่องเสียงปิดตามทันทีหลังหายใจเข้าผ่านกล่องเสียง จึงเกิดเป็นเสียงขึ้นมา จะเกิดขึ้นประมาณ 4-60 ครั้งต่อ 1 นาที โดยทั่วไปแล้วอาการสะอึกจะหายไปได้เองภายในระยะเวลาเป็นนาทีหรือเป็นชั่วโมง

สาเหตุของอาการสะอึก

โดยทั่วไปแล้วอาการสะอึกเป็นอาการปกติทั่วไป โดยมีสาเหตุหรือปัจจัยเสี่ยงที่พบได้บ่อยๆ เช่น

• • หายใจเอาควันต่างๆ เข้าไป

  • กินอาหารเร็วเกินไป กินมากเกินไป หรืออิ่มมากจนเกินไป

  • กินอาการที่ทำให้มีก๊าซมาก

  • กินอาหารรสจัด เช่น เผ็ด เปรี้ยว เค็ม หวาน จัด

  • มีการเปลี่ยนแปลงอุณหภูมิของกระเพาะอาหารทันที เช่น กินอาหารร้อนจัด หรือ ดื่มเครื่องดื่มเย็นจัด เมื่อท้องว่าง

  • ดื่มเครื่องดื่มพวกที่ทำให้เกิดแก๊สหรือฟอง อย่างเช่น น้ำอัดลมหรือเบียร์

  • การสูบบุหรี่จัด หรือ ดื่มเครื่องดื่มแอลกอฮอล์

  • มีก้อนในบริเวณลำคอ เช่น คอพอก

  • ผลข้างเคียงมาจากยาบางชนิด เช่น ยาเคมีบำบัดรักษาโรคมะเร็ง

  • อาการสะอึกอาจสัมพันธ์กับปัญหาทางจิตใจและอารมณ์ เช่น ตื่นเต้น เครียด กังวล ซึมเศร้า กลัว เหล่านี้ก็อาจเป็นสาเหตุของการสะอึกได้

วิธีแก้อาการสะอึก

อย่าง ที่กล่าวมาแล้วว่าอาการสะอึกจะหายไปได้เอง ไม่จำเป็นต้องรักษา แต่ก็มีวิธีการทางภูมิปัญญาพื้นบ้านที่ที่อาจช่วยให้อาการสะอึกหายได้เร็ว ขึ้น โดยเชื่อว่าวิธีการเหล่านี้สามารถขัดขวางการรีเฟล็กซ์ที่ทำให้เกิดอาการ สะอึกได้ เช่น

• 1. สูดหายใจเข้าลึกๆ แล้วกลั้นหายใจไว้สักพัก นับ 1-10 จากนั้นหายใจออก แล้วดื่มน้ำตามทันที หรือกั้นหายใจไว้ แล้วกลืนน้ำลายให้ได้ 3 ครั้ง แล้วหายใจตามปกติ หรืออีกวิธีให้แหงนหน้า แล้วกลั้นหายใจ นับ 1-10 จากนั้นให้หายใจออกทันที แล้วดื่มน้ำตาม 1 แก้ว

  2. การ หายใจเข้าออกในถุงปิดหรือถุงกระดาษ โดยเอาถุงมาครอบปากและจมูก แล้วหายใจในถุง ทนไว้ซักพักจนเริ่มไม่ไหว หายใจหอบสั้นๆ ประมาณ 1-2 นาที อาการสะอึกก็จะหายไป หรือให้ใช้มือป้องปากและปิดจมูกไว้ แต่ยังหายใจต่อเรื่อยๆ ตามปกติ ซึ่งวิธีนี้จะช่วยระงับอาการสะอึกได้ เนื่องจากได้รับก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์เข้าไปมากขึ้นนั่นเอง

  3. ดื่มน้ำ ถูกวิธีก็ช่วยแก้สะอึกได้ !! มีหลายวิธีเช่น การดื่มน้ำรัวๆ 9 อึก การจิบน้ำจากแก้วเร็วๆ หลายๆ อึก ติดๆ กัน หรือจิบน้ำเย็นจัดหรือน้ำดื่มน้ำเย็นจัดช้าๆ ตลอดเวลาและกลืนติดๆ กันไปเรื่อยๆ จนกว่าอาการสะอึกจะหาย หรือจนกลั้นหายใจไม่ได้

  4. ให้ก้ม โน้มตัวไปข้างหน้าในระดับเอวแล้วดื่มน้ำจากขอบแก้วด้านตรงข้ามหรือด้านที่ ไกลจากริมฝีปาก (ให้ใส่น้ำให้เต็มแก้วนะครับแล้วค่อยๆ ดื่มจากขอบแก้ว) เห็นว่าหลายคนใช้วิธีนี้แล้วได้ผลมากๆ หรืออีกวิธีที่ง่ายกว่าให้อมน้ำไว้ คางชิดอก แล้วพยายามกลืนน้ำที่อมไว้ รอบเดียวรู้เรื่อง !!

• 1. กิน ของเปรี้ยวจัด เช่น น้ำมะนาว 100% โดยบีบมะนาวให้ได้สัก 1 ช้อนชา แล้วนำมาจิบแก้สะอึก หรือกลืนน้ำส้มสายชูหมักจาแอปเปิ้ลสัก 1 ช้อนชา ซึ่งวิธีเหล่านี้จะช่วยจู่โจมปุ่มรับรสและทำให้หายสะอึกได้อย่างรวดเร็ว

  2. กิน น้ำตาลทรายเม็ดโดยไม่ดื่มน้ำตาม จากการศึกษาของมหาวิทยาลับมิชิแกน สหรัฐอเมริกา พบว่า การกลืนน้ำตาลทรายเปล่าๆ 1 ช้อนโต๊ะ (ไม่ต้องใช้น้ำ) สามารถช่วยแก้อาการสะอึกได้ถึง 19 คน จากจำนวน 20 คน !!

• 1. นอกจาก กลืนน้ำตาลที่ใช้ได้ผลดีแล้ว การกลืนก้อนข้าว ก้อนขนมปังหรือเคี้ยวขนมปังแห้งๆ ก้อนน้ำแข็งเล็กๆ หรือกลืนน้ำแข็งบดละเอียดก็ช่วยได้เหมือนกัน

  2. ลองเนยถั่ว 1 ช้อนชาแบบพูนๆ ระหว่างที่เคี้ยวและดุนให้เนยถั่วเหนียวๆ หลุดจากลิ้นและฟัน รูปแบบการกลืนกับการหายใจจะถูกขัดจังหวะ และอาจทำให้อาการสะอึกหายไปได้

• 1. ใช้ นิ้วมืออุดหูประมาณ 20-30 วินาที หรืออุดหูไปด้วยแล้วดูดน้ำจากหลอดไปด้วย หรืออีกวิธีให้กดผิวเนื้อนุ่มๆ ด้านหลังติ่งหูบริเวณที่ต่อจากกระโหลดศีรษะ วิธีนี้จะช่วยส่งสัญญาณผ่อนคลายผ่านเส้นประสาทเวกัส (Vagus nerve) ซึ่งเป็นส่วนที่ทอดยาวจากก้านสมองและเชื่อมต่อกับบริเวณกระบังลม

• 1. ใช้นิ้วโป้งและนิ้วชี้จับลิ้นแล้วดึงออกมาข้างหน้า หรือแลบลิ้นออกมายาวๆ เพื่อช่วยเปิดหลอดลมที่ปิดอยู่

  2. ใช้ นิ้วชี้กับนิ้วโป้งบีบจมูกค้างไว้แล้วดื่มน้ำเข้าไปประมาณ 7 อึก (หรือจนกว่าจะกลั้นหายใจไว้ไม่ไหว) โดยที่ยังบีบจมูกไว้จนรู้สึกว่าลมดันออกที่หู เขาบอกว่าทำแบบนี้ไม่เกิน 3 ครั้ง หายชะงัดนัก !

  3. กดจุดแก้สะอึก เป็นเคล็ดลับทางการแพทย์แผนจีน ก่อนกดจุดให้นั่งหลังตรงหรือนอนหงาย จากนั้นใช้นิ้วโป้งกดลงที่หัวคิ้วพร้อมกันทั้งสองข้าง (จุดจ่านจู๋) ส่วนที่เหลืออีกสี่นิ้วให้จับหัวไว้ ให้กดเบาๆ ก่อนแล้วค่อยๆ แรงขึ้น โดยกดแบบเบาสลับหนักค้างไว้จนกว่าจะหายสะอึก ทำประมาณ 3-6 นาที พอหายสะอึกจึงหยุดกด

• 1. กด จุดโดยใช้นิ้วชี้กับนิ้วโป้งบีบตรงเนินเนื้อที่อยู่ต่อจากนิ้วโป้งของมืออีก ข้างหนึ่งไว้ ยิ่งแรงยิ่งดี หรืออีกวิธีหนึ่งให้กดจุดบริเวณร่องเหนือริมฝีปาก เพราะแรงกดบีบจะช่วยเบี่ยงเบนระบบประสาทของคุณจากอาการสะอึกได้

  2. นวดเพดานปาก

  3. เขี่ยภายในรูจมูกให้จาม แล้วจะหายสะอึกทันที !!

  4. กำหนด ลมหายใจเข้า-ออกปกติ พยายามเพ่งไปที่ลมหายใจอย่างเดียว แล้วจะสังเกตว่าระยะการสะอึกจะต่อยๆ ยาวขึ้นๆ ช่วงแรกๆ จะยังสะอึกอยู่บ้าง เมื่อทำไปเรื่อยๆ อาการสะอึกจะหายไปเอง

  5. การทำให้ตกใจ เช่น ตบหลังแรงๆ โดยไม่ให้รู้ตัวมาก่อน หรือทำให้เกิดอารมณ์รุนแรง เช่น โกรธ ตื่นเต้น หรือกลัว หรือทำการเบี่ยงความสนใจ เช่น ถามว่า “น้ำเต้าหู้ทำมาจากอะไร?” อะเมซิ่งมาก มันหายจริงๆ !

  6. การดมสารที่มีกลิ่นฉุน เช่น แอมโมเนีย

  7. ถ้าเป็นเด็กอ่อนหรือทารกสะอึกก็ควรอุ้มพาดบ่าใช้มือลูบหลังเบาๆ ให้เรอ

  8. ส่วน วิธีอื่นๆ ที่ใช้แล้วอาจได้ผลก็มีหลายวิธี เช่น บ้วนปาก, เคี้ยวหัวข่าแก่ๆ กินน้ำ, คาบปากกาไว้แล้วดื่มน้ำ, กินซอสเผ็ดๆ, กลืนน้ำผึ้งผสมน้ำอุ่น (น้ำผึ้ง 1 ช้อนชา), กลืนผงโกโก้หรือโอวัลติน, ค่อยๆ เคี้ยวแล้วกลืนเมล็ดผักชีลาว, ใช้กระดาษเช็ดมือปิดฝาแก้วที่บรรน้ำดื่ม แล้วพยายามดื่มน้ำ (เมื่อคุณใช้แรงดูดน้ำผ่านกระดาษจะทำให้กระบังลมต้องออกแรงมากขึ้น จึงช่วยต้านอาการกระตุกของกล้ามเนื้อได้)

การ สะอึกถ้าเป็นติดต่อกันหลายวัน ถือเป็นอาการไม่ปกติ คุณควรไปพบแพทย์ เพราะอาจมีสาเหตุมาจากโรคอื่นๆ ได้ เช่น มีความผิดปกติทางสมอ การเป็นโรคทางเดินอาหาร การเป็นอัมพาต การอักเสบในช่องท้องบริเวณกะบังลม โรคหลอเลือดสมองตีบ ฯลฯ แต่ส่วนมากผู้ป่วยที่มาพบแพทย์ด้วยการสะอึกเป็นระยะเวลานานติดต่อกัน ก็เนื่องมาจากมีอาการผิดปกติทางสมองหรือเป็นอัมพาต ซึ่งอาการเหล่านี้สามารถให้ยาเพื่อช่วยบรรเทาอาการสะอึกได้