เรื่องที่ 1.3 การขัดเกลาทางสังคม 

1. การขัดเกลาทางสังคม (Socialization) หมายถึง การถ่ายทอดวัฒนธรรมให้แก่สมาชิกในสังคม เป็นกระบวนการทางสังคมและจิตวิทยาซึ่งมีผลทำให้บุคคลมีบุคลิกภาพตามแนวทางที่สังคมต้องการ

       การขัดเกลาทางสังคมเป็นการปลูกฝังระเบียบวินัย ความมุ่งหวังให้รู้จักบทบาทและทัศนคติ ความชำนาญหรือทักษะ ทั้งนี้ เพื่อให้สมาชิกอยู่ร่วมกับผู้อื่นในสังคมได้ด้วยดี การขัดเกลาทางสังคมช่วยให้สมาชิก ได้เรียนรู้และปฏิบัติตามบรรทัดฐานของสังคม การอบรมสั่งสอนของพ่อแม่ ครูอาจารย์ เพื่อนฝูง เพื่อนร่วมอาชีพหรือสื่อมวลชนต่าง ๆ เหล่านี้จะทำให้การกระทำต่อผู้อื่นเป็นไปอย่างเหมาะสมรู้จักปฏิบัติตนในฐานะ สมาชิกที่ดีของสังคม ซึ่งจะช่วยให้สังคมมีระเบียบเพิ่มขึ้น

       กระบวนการขัดเกลาทางสังคมจะเริ่มต้นตั้งแต่บุคคลถือกำเนิดมาในโลก เด็กที่เกิดมาต้อง ได้รับการอบรมสั่งสอนให้มีความเป็นคนโดยแท้จริง สามารถอยู่ร่วมกับผู้อื่นได้อย่างราบรื่น ตัวแทนสำคัญที่ ทำหน้าที่นี้คือ ครอบครัว กลุ่มเพื่อน สถานศึกษา ศาสนา และสื่อสารมวลชน ทำหน้าที่อบรมให้ความรู้ ปลูกฝังคุณธรรม ชี้ให้เห็นคุณค่า และอุดมคติที่สังคมยึดมั่น เรียนรู้บรรทัดฐานการอยู่ร่วมกันในสังคม

2. ประเภทของการขัดเกลาทางสังคม ได้แก่

                2.1 การขัดเกลาทางสังคมทางตรง เช่น การอบรมสั่งสอนของพ่อแม่ให้กับลูก เริ่มด้วย การสอนพูด สอนมารยาทในสังคม ปลูกฝังคุณธรรมในด้านต่าง ๆ ด้วยคำพูด คำสอน การบอกกล่าวโดยตรง

                2.2 การขัดเกลาทางสังคมโดยทางอ้อม เช่น การอ่านหนังสือพิมพ์ การฟังวิทยุ ดูโทรทัศน์ ภาพยนตร์ อ่านนวนิยาย หนังสือ ร่วมในกลุ่มเพื่อนฝูง ดูข่าวสารจากอินเตอร์เน็ต ผู้รับข่าวสารอาจจะตั้งใจ หรือไม่ตั้งใจก็ได้ อาจจะเป็นการซึมซับที่ละเล็กทีละน้อย ซึ่งมีอิทธิพลต่อการปรับบุคลิกภาพของคน เช่น การดูคอนเสิร์ตนักร้องเกาหลีทำให้วัยรุ่นเลียนแบบการแต่งกายแบบเกาหลี การดูภาพยนตร์เกี่ยวกับการปล้นเพชร แล้วนำวิธีการมาใช้ปล้นร้านเพชรจริง ๆ เป็นต้น ดังนั้น บางเรื่องสังคมยอมรับได้ แต่บางเรื่องสังคมอาจจะไม่ยอมรับก็ได้

3.5 สื่อมวลชน ในปัจจุบันสื่อมวลชนมีอิทธิพลต่อคนในสังคมอย่างมากในลักษณะของ การถ่ายทอดข่าวสาร ความรู้ ศิลปะ ขนบธรรมเนียมประเพณี ตลอดจนกฎระเบียบทางสังคม ซึ่งสามารถทำได้ อย่างกว้างขวางและรวดเร็ว ผ่านทางสื่อต่าง ๆ เช่น วิทยุ โทรทัศน์ สื่อสิ่งพิมพ์ สื่ออิเล็กทรอนิกส์ เป็นต้น ทำให้คนในสังคมได้เรียนรู้เรื่องราวในสังคมตนเองและสังคมโลก

สรุปสาระสำคัญ

       สังคมเกิดจากการรวมตัวกันของมนุษย์ตั้งแต่สองคนขึ้นไป แล้วค่อย ๆ พัฒนาจนกลายเป็นสังคมที่มี ขนาดใหญ่ มีความสลับซับซ้อนมากยิ่งขึ้น การที่มนุษย์มาอยู่รวมกันเพราะมีความจำเป็นต้องพึ่งพาอาศัยกัน ในการดำรงชีวิต เพื่อตอบสนองความต้องการในด้านต่าง ๆ ที่หลากหลาย โดยเฉพาะความต้องการ ปัจจัยพื้นฐานในการดำรงชีวิต

       ในการอยู่ร่วมกันของคนในสังคมจะต้องมีการวางรูปแบบกฎเกณฑ์ของพฤติกรรม โดยเฉพาะการมี กฎหมาย กฎศีลธรรม และกำหนดรูปแบบความสัมพันธ์ระหว่างบุคคลแต่ละกลุ่ม เพื่อให้สมาชิกถือปฏิบัติ เพื่อความสงบสุข และความเป็นระเบียบเรียบร้อยของสังคม