ตอนที่ 2 การก่อตั้งและเผยแผ่พระพุทธศาสนา

  บรรดาศาสนาสําคัญที่มีผู้นับถือเป็นจํานวนมากในปัจจุบัน พระพุทธศาสนานับว่าเป็นศาสนาที่มีอายุ เก่าแก่เป็นอันดับสอง รองจากศาสนาพราหมณ์ที่ดํารงอยู่ในรูปของศาสนาฮินดู พระพุทธศาสนาอุบัติขึ้น ในโลกเมื่อ 45 ปีก่อนพุทธศักราช (พุทธศักราชเริ่มนับ 1 ถัดจากปีที่พระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธ์ปรินิพพาน) ในดินแดนชมพูทวีปซึ่งในปัจจุบันได้แก่ ประเทศอินเดีย และเนปาล โดยเริ่มขึ้นในวันที่พระพุทธเจ้าทรงแสดง ปฐมเทศนาแก่พวกปัญจวัคคีย์ 

ซึ่งตรงกับวันเพ็ญเดือนอาสาฬหะ (ขึ้น 15 ค่ำเดือน 8) จากวันนั้นเป็นต้นมา พระพุทธเจ้าได้เสด็จจาริกออกเผยแผ่พระพุทธศาสนาไปทั่วชมพูทวีป โดยในระยะแรกพระองค์เสด็จออกเผยแผ่ พระองค์เดียว เมื่อมีสาวกมากขึ้น ก็ให้พุทธสาวกออกเผยแผ่พระพุทธศาสนาด้วย ทําให้พระพุทธศาสนา มีความเจริญรุ่งเรืองและแผ่ขยายไปในชมพูทวีปอย่างรวดเร็ว ชาวชมพูทวีปพากันละทิ้งลัทธิเดิมแล้วหันมา นับถือเลื่อมใสศรัทธาในพระพุทธศาสนามากขึ้น เป็นลําดับ

   เมื่อพระสัมมาสัมพุทธเจ้าเสด็จดับขันธ์ปรินิพพานแล้ว ต่อมาประมาณพุทธศตวรรษที่ 3 พระเจ้า อโศกมหาราชผู้ปกครองประเทศอินเดียในสมัยนั้น มีความศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามาก พระองค์ ได้ทรงให้ความอุปถัมภ์ โดยทรงจัดให้มีการสังคายนาพระไตรปิฎกครั้งที่ 3 ขึ้นในปี พ.ศ.236 ณ วัดอโศการาม นครปาฏลีบุตรแคว้นมคธ (ปัจจุบันคือ เมืองปัตนะ เมืองหลวงของรัฐพิหาร) ทรงอาราธนาพระโมคคัลลีบุตรติสสเถระ เป็นประธาน หลังจากสังคายนาร้อยกรองพระธรรมวินัยเสร็จสิ้นแล้ว พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระ ได้จัดคณะ พระธรรมทูตออกเป็น 9 คณะแล้วส่งไปประกาศพระพุทธศาสนาในดินแดนต่าง ๆ ดังนี้

  - สายที่ 1มีพระมัชฌันติกเถระเป็นหัวหน้าคณะไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ณ แคว้นกับมิระคือ รัฐแคชเมียร์ ประเทศอินเดียปัจจุบัน และแคว้นคันธาระ ในปัจจุบัน คือ รัฐปัญจาบ ทั้งของประเทศอินเดียและประเทศปากีสถาน

  - สายที่ 2 พระมหาเทวเถระ เป็นหัวหน้าคณะไปเผยแผ่พระพุทธศาสนาใน แคว้นมหิสมณฑล ปัจจุบัน ได้แก่ รัฐไมเซอร์และดินแดนแถบลุ่มแม่น้ำ โคธาวารี ซึ่งอยู่ในตอนใต้ประเทศอินเดีย

  - สายที่ 3 พระรักขิตเถระเป็นหัวหน้าคณะ ไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา

ณ วนวาสีประเทศ ในปัจจุบัน ได้แก่ ดินแดนทางตะวันตกเฉียงใต้ของ

ประเทศอินเดีย

  - สายที่ 4 พระธรรมรักขิตเถระ หรือพระโยนก ธรรมรักขิตเถระ (ซึ่งเข้าใจกันว่าเป็น ฝรั่งเชื้อชาติกรีกคนแรกที่ได้เข้าบวชในพระพุทธศาสนา) เป็นหัวหน้าคณะไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ณ อปรันตกชนบทปัจจุบันสันนิษฐานว่าคือดินแดนแถบชายทะเลในเมืองบอมเบย์

  - สายที่ 5 พระมหาธรรมรักขิตเถระ เป็นหัวหน้าคณะ ไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ณ แคว้นมหาราษฎร์ ปัจจุบัน ได้แก่ รัฐมหาราษฎร์ของประเทศอินเดีย

  - สายที่ 6 พระมหารักขิตเถระเป็นหัวหน้าคณะ ไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ในเอเซียกลาง ปัจจุบัน ได้แก่ ดินแดนที่เป็นประเทศอิหร่านและตุรกี

  - สายที่ 7 พระมัชฌิมเถระ พร้อมด้วยคณะ คือพระกัสสป โคตรเถระ พระมูลกเทวเถระ พระทุนทภิสสระเถระ และพระเทวเถระ ไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ณ ดินแดนแถบภูเขาหิมาลัย สันนิษฐานว่า คือ ประเทศเนปาล

  - สายที่ 8 พระโสณเถระ และพระอุตตรเถระเป็นหัวหน้าคณะ ไปเผยแผ่พระพุทธศาสนา ณ ดินแดน สุวรรณภูมิ ซึ่งปัจจุบันคือ ประเทศในคาบสมุทรอินโดจีน เช่น พม่า ไทย ลาว เขมร เป็นต้น

  - สายที่ 9 พระมหินทเถระ (โอรสพระเจ้าอโศกมหาราช) พร้อมด้วยคณะ คือพระอริฏฐเถระ พระอุทริยเถระ พระสัมพลเถระและพระหัททสารเถระ ไปเผยแผ่พระพุทธศาสนาณลังกาทวีป ในรัชสมัยของพระเจ้าเทวานัมปิยติสสะ กษัตริย์แห่งลังกาทวีป ปัจจุบัน คือ ประเทศศรีลังกา

  ปัจจุบันการเผยแผ่พระพุทธศาสนาสู่ประเทศต่าง ๆ มีดังนี้ประเทศอเมริกา อังกฤษ เยอรมนี เนเธอร์แลนด์ ออสเตรเลีย อินเดีย เนปาล ศรีลังกา ญี่ปุ่น เกาหลีใต้ จีน กัมพูชา พม่า ลาวมาเลเซีย สิงคโปร์ อินโดนีเซีย เวียดนาม

สรุปสาระสําคัญ

   หลังจากพระพุทธเจ้าประกาศพระพุทธศาสนา พระองค์ก็เริ่มเผยแผ่ศาสนา ในภายหลังมีพระสงฆ์ สาวกมาช่วยทําให้พระพุทธศาสนาเป็นที่รู้จักแพร่หลายมากขึ้น เมื่อพระพุทธเจ้าเสด็จดับขันธ์ปรินิพพานแล้ว พระเจ้าอโศกมหาราช ผู้ปกครองประเทศอินเดียในสมัยนั้น มีความศรัทธาเลื่อมใสในพระพุทธศาสนามาก พระองค์ได้ทรงให้ความอุปถัมภ์ โดยทรงจัดให้มีการสังคายนาพระไตรปิฎกขึ้น หลังจากสังคายนาร้อยกรอง พระธรรมวินัยเสร็จสิ้นแล้ว พระโมคคัลลีบุตรติสสเถระได้จัดคณะพระธรรมทูตออกเป็น 9 คณะแล้วส่งไป ประกาศพระพุทธศาสนาในดินแดนต่าง ๆ จนถึงปัจจุบัน พระพุทธศาสนาเป็นที่นับถือของประชาชนทั่วโลก