Ημερομηνία δημοσίευσης: Sep 02, 2009 9:28:45 PM
Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Αχαΐας και πάσης Πελοποννήσου κ. Καλλίνικε,
Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Πειραιώς και Σαλαμίνος κ. Γερόντιε,
Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Αττικής και Βοιωτίας κ. Χρυσόστομε,
Θεοφιλέστατε Επίσκοπε Χριστιανουπόλεως κ. Γρηγόριε,
Οσιωτάτη Γερόντισσα Ειρήνη,
Πανοσιώτατοι και Αιδεσιμώτατοι Πατέρες,
Εντιμώτατοι Πρόεδροι και εκπρόσωποι συλλόγων.
Αγαπητοί εν Χριστώ αδελφοί,
Η ενθύμησις του Δικαίου είναι αιωνία, όπως λέγει η Αγία Γραφή: «εις μνημόσυνον αιώνιον έσται δίκαιος». Σε αντίθεση με τούς κατά κόσμον ισχυρούς και διασήμους των οποίων η φήμη εξαφανίσθηκε παταγωδώς: «και το μνημόσυνον αυτών απώλετο μετ’ ήχου».Όπως η πομφόλυξ, η σαπουνόφουσκα, εκρήγνυται και εξαφανίζεται με θόρυβο, έτσι και η ενθύμηση των κατά κόσμον ισχυρών: αφού έζησε με θόρυβο και τυμπανοκρουσίες, ξαφνικά, μόλις αποθνήσκει όλοι τους λησμονούν. Σαν πυροτέχνημα ήταν η ζωη τους.
Υπάρχουν και πρόσφατα παραδείγματα. Δεν θα αναφερθώ.
Πράγματι, ποιός ενθυμείται σήμερα τούς Βασιλείς και τούς άρχοντας, τούς ισχυρούς της εποχής του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου; Κανείς, εκτός μόνον από κάποιους ιστοριοδίφεις, που ενσκύπτουν ανάμεσα στα αραχνιασμένα ράφια των βιβλιοθηκών, σε εξειδικευμένα βιβλία, χειρόγραφα και περγαμηνές με το ιστορικό περιεχόμενο του 5ου αιώνος μ.Χ. Και όσοι είναι λίγο ευρύτερα γνωστοί, είναι εξ αντανακλάσεως του φωτός της γνώσεως του βίου του Αγ Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, ως εμπλεκόμενους στις εναντίον του διώξεις.
Γιατί όμως έμεινε στην Ιστορία ο Αγ. Ι. Χρυσόστομος. Για δύο λόγους: α) Για τον βίο του και β) Για τα έργα του. Για την διδασκαλία του και για το παράδειγμά του. Εδίδαξε και μας διδάσκει συνεχώς με τα συγγράμματά του. Μας κατηχεί μέχρι σήμερα στην τήρηση των εντολών του Θεού. Μας αναλύει τα θεία δόγματα. Μας πείθει, όμως, με το παράδειγμα του βίου του. «Ο λόγος διδάσκει και το παράδειγμα πείθει» λέγει μια παροιμία. Και περισσότερο από όλα μας ωφελεί το παράδειγμα του βίου του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου.
Στούς 16 αιώνες που πέρασαν από την προς Κυριον εκδημία του μελιρύτου αυτού ποταμού της σοφίας αναρίθμητοι άνθρωποι σε όλην την οικουμένη, ως γη αγαθή αρδεύθηκαν με τα πνευματικά νάματα της ευσεβείας και καρποφόρησαν σε αρετές. Γι᾽ αυτό και η μνήμη του πάντοτε διατηρήθηκε ζωντανή. Και η σημερινή ομήγυρις αυτό πάλι αναδεικνύει.
Στις εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν θα αναλυθούν εκτενέστερα κάποιες απ’ τις πτυχές του βίου και κυρίως του έργου του Οικουμενικού μας Πατρός και Διδασκάλου. Εδώ θα ασχοληθούμε με ορισμένα αξιομνημόνευτα στοιχεία της ζωής του Αγίου, τα οποία μπορούν να αποτελέσουν παραδείγματα προς μίμησιν για όλους τούς Χριστιανούς, σε όλες τις εποχές.
Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος γεννήθηκε το 354 στην Αντιόχεια από τούς γονείς Σεκούνδο και Ανθούσα. Η Αντιόχεια (μία Ελληνική πόλη υπό τουρκική κατοχή σήμερα στα σύνορα με την Συρία) ήταν πρωτεύουσα της Ασίας. Η Ρωμαϊκή Οικουμένη (ο τότε γνωστός κόσμος) χωριζόταν σε 3 διοικήσεις: Ευρώπης (με πρωτεύουσα την Ρωμη), Αφρικής (με πρωτεύουσα την Αλεξάνδρεια) και Ασίας (με πρωτεύουσα την Αντιόχεια).
Ο Σεκούνδος ήταν Ρωμαίος Στρατηγός, η Ανθούσα ήταν Ελληνίδα. Έγιναν Χριστιανοι και ο Ιωάννης έλαβε χριστιανική μόρφωση. Η παράδοση της Αρχαίας Ρώμης, ο Ελληνικός πολιτισμός και η Ορθοδοξία είναι τα τρία χαρακτηριστικά που συνιστούν αυτό που σήμερα έχει επικρατήσει να ονομάζεται «βυζαντινός πολιτισμός». Βλέπουμε, λοιπόν, ότι και τα τρία αυτά χαρακτηριστικά συνυπήρχαν και στην διαμόρφωση της προσωπικότητας του Αγίου.
Εβαπτίσθη σε ηλικία 18 ετών από τον Άγιο Μελέτιο Αντιοχείας. Έλαβε την στοιχειώδη και τη μέση παιδεία και προχώρησε και σε ανώτατες σπουδές (φιλοσοφία). Διδάσκαλοί του ήταν ο σοφιστής Λιβάνιος και ο φιλόσοφος Ανδραγάθως. Αφού εσπούδασε όλες τις επιστήμες (ήταν αυτό που αποκαλείται πανεπιστήμων) έγινε Μοναχός για να γίνει κοινωνός και της ανωτάτης τεχνης και επιστήμης: οΜοναχισμός ονομάζεται τέχνη τεχνών και επιστήμη επιστημών. Άσκησε και συγγραφικό έργο. Απέκτησε χάρισμα ερμηνείας των θ. γραφών και χάρισμα ιαμάτων.Μετά 4 έτη ασκήσεως ασθένησε και κατέβηκε στην Αντιόχεια. Ο Άγιος Μελέτιος χειροτονεί αυτόν Αναγνώστη. Ο Διάδοχος του Μελετίου Φλαβιανός έπειτα από θεία αποκάλυψη τον χειροτονεί Διάκονο και Ιερέα, δίχως ο ίδιος να το επιθυμεί. Το 398, μετά τον θάνατο του Πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως Νεκταρίου εκλέγεται στην θέση του ο Ιωάννης. Ο Ιωάννης κυριολεκτικώς απήχθη από ανθρώπους του Αυτοκράτορα, και παρά την θέλησή του χειροτονείται Αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως.
Τοτε, όπως και τώρα, εκτός από την Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία, υπήρχαν διάφορες κοινότητες αιρετικών. Οι ειδωλολάτρες, λοιπόν, έλεγαν στούς Χριστιανούς: «Σε ποια Εκκλησία να πάμε; Σε εσάς; Στούς Αρειανίζοντες; Στούς Γνωστικούς; ΣτούςΜαρκιωνιστές, Στούς οπαδούς του Ευνομίου; Στούς Απολλιναριστές; Σε ποιούς;». Προς αυτούς ο Άγιος απαντούσε: «Εύλογο είναι ότι εγώ θα σας πω να έλθετε εδώ που βρίσκομαι ο ίδιος. Όμως εσείς να κάνετε προσευχή στον Χριστό και εκείνος θα σας φωτίσει ποια είναι η αληθινή Εκκλησία Του».
Προς εκείνους που από αδιαφορία εκκλησιάζονταν όπου και να ήταν και σε ναούς της κανονικής Εκκλησίας και σε ναούς σχισματικών, με το πρόσχημα ότι η πίστη ήταν κοινή, ο Άγιος απήντησε, ότι ακριβώς γι’ αυτό δεν πρέπει να εκκλησιάζονται στούς ναούς των σχισματικών. Αφού έχουν την ίδια πίστη με εμάς, γιατί δεν είναι μαζί μας; Η μήπως το θέμα της Ιερωσύνης είναι μικρό; Την ίδια μέριμνα που οφείλουμε να επιδεικνύουμε για τα θέματα της πίστεως πρέπει να έχουμε και για το θέμα της Ιερωσύνης ενός κληρικού.
Αυτός ο Άγιος είναι εκείνος που είπε το περίφημο: «Το σχίσαι την Εκκλησίαν, ουκ έλαττον του ειδωλαλατρήσαι», χαρακτηρίζοντας ομοίους με τους ειδωλολάτρες αυτούς που προξενούν σχίσματα στην Εκκλησία του Χριστού.
Ο Άγιος όταν έγινε Επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως διέγνωσε τις πληγές που μάστιζαν τον κλήρο. Ανηθικότης, πολυτελής ζωη και φιλαργυρία. Ασυμβίβαστος με την διαφθορά, πολέμησε εναντίον της με κάθε μέσο.Με κηρύγματα, με υπόδειγμα του βίου και ασκητικής διαγωγής μέσα στο πατριαρχείο (που οι σημερινοί φερόμενοι ως διάδοχοί του που ζουν σαν μαχαραγιάδες και ρασοφόροι σουλτάνοι) και με ελεημοσύνες και αγαθοεργίες.
Η σιμωνία των επισκόπων ήταν άλλη μία μάστιγα. Κυριαρχούσε η σιμωνία και επωλείτο η Αρχιερωσύνη, η Ιερωσύνη, η Διακονία. Ο υποψήφιος για να χειροτονηθεί Επίσκοπος συχνά πλήρωνε χρήματα. Δανειζόταν για να βρει τα χρήματα και μετά για να ξεχρεώσει επώλει χειροτονίες. Φοβερή αμαρτία! Ξεκίνησε εκστρατεία καθάρσεως στην Μικρά Ασία για να εξαλείψει την μάστιγα της σιμωνίας. Σε λιγότερο από τρεις μήνες δικάσθηκαν, καθηρέθηκαν και αντικαταστάθηκαν δεκατρείς (άλλοι λέγουν δεκαέξι) Αρχιερείς.
Η κατάσταση αυτή δημιούργησε μία δυσαρέσκεια εις βάρους του από εκείνους που καθηρέθηκαν, αλλά και από εκείνους οι οποίοι ανέμεναν να έλθει η σειρά τους.
Ιδού το παράδειγμα ενός υπευθύνου Ιεράρχου, ο οποίος δεν εδίστασε να πατάξει την διαφθορά με κάθε μέσο. Είναι βέβαιο ότι αυτή του η στάση έγινε αιτία να κάνη πολλούς εχθρούς και αργότερα να καθαιρεθεί αδίκως.
Μας άφησε όμως αυτό το δίδαγμα, ως φωτεινό υπόδειγμα για όλους τούς έχοντες ηγετική θέση, και μάλιστα τούς Επισκόπους. Να μη συμβιβάζονται με την διαφθορά.
Είναι αδύνατον να κλείσουμε την σύντομη αναφορά μας στην Ιστορικη φυσιογνωμία του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, δίχως να αναφέρουμε το πως αντιμετώπισε την άδικη καθαίρεσή του. Και μόνον αυτό θα ήταν αρκετό για να μείνη στην ιστορία.
Δεν θα αναφερθούμε στις λεπτομέρειες του πως ήλθε σε συγκρουση με την Αυτοκράτειρα Ευδοξία και πως η τελευταία μηχανεύτηκε την άδικη καθαίρεσή του. Είναι λίγοπολύ σε όλους γνωστά. Θα σταθούμε μόνο σε τούτο: Ήταν στο Πατριαρχείο ο Άγιος μαζί με 40 Αρχιερείς, οι οποίοι τον υποστήριζαν. Ο Πατριάρχης Αλεξανδρείας Θεόφιλος είχε συναθροίσει 45 Αρχιερείς, τους εχθρούς του Αγίου που ήταν δυσαρεστημένοι με αυτόν (όπως προανεφέραμε) μαζί με όσους είχε φέρει ο ίδιος από την Αίγυπτο για να «δικάση» τον Άγιο. Και ο Άγιος συμβούλευε τούς Αρχιερείς οι οποίοι τον υποστήριζαν λέγοντας: «Εαν με αγαπάτε, συλλειτουργείστε μαζί με εκείνους, για να μη γίνη σχίσμα στην Αγία του Θεού Εκκλησία. Για την καθαίρεση όμως μην υπογράψετε, διότι δεν γνωρίζω τι είναι αυτά που με κατηγορούν».
Ιδού παράδειγμα προς μίμησιν. Ο δίκαιος προτιμά να αδικηθή παρά να κάνη σχίσμα. Οι άδικοι προτιμούν να σχίσουν την Εκκλησία προκειμένου να αποφύγουν την δίκαιη τιμωρία. Αυτά τα λίγα αρκούν για να κατανοήσουν το γιατί ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος έμεινε στην Ιστορία. Στις εισηγήσεις που θα ακολουθήσουν θα αναλυθούν και άλλες πτυχές του βίου και του έργου του που επιβεβαιώνουν έτι περισσότερον ότι ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος άφησε ανεξίτηλη την παρουσία του στο ιστορικό γίγνεσθαι με την διδασκαλία του, αλλά και με το παράδειγμά του. Κυρίως με αυτό.