Ημερομηνία δημοσίευσης: Feb 09, 2010 9:30:28 PM
(Αγ. Αρσένιος)
Άπαντα τα εν τη εκκλησιαστική λατρεία εν σοφία εθέσπισαν οι Άγιοι Πατέρες, πιστώς ακολουθούντες την Αποστολικήν, Παράδοσιν. Ούτω συνέταξαν την επταδικήν ακολουθίαν του ημερονυκτίου[1], ήτοι τας καθορισμένας ευχάς προς συγκεκριμμενας ώρας του ημερονυκτιουκαι ευρίσκονται διατετυπωμέναι εις το ειδικόν εκκλησιαστικόν βιβλίον, το «ΩΡΟΛΟΓΙΟΝ».
Αυτό το οποίον τώρα θέλομεν να τονίσωμεν είναι ένα μήνυμα το οποίον μεταδίδουν όλαι ομού αι προσευχαί αύται εις όποιον εν συναισθήσει τας επιτελεί. Τουτέστιν το να αισθάνεται ωσάν να έχη αρχίσει η ζωή του την ημέραν έκεινην και να θέτη νέαν αρχήν δια την πνευματικήν του πρόοδον[2].
Κάθε άνθρωπος εις την θέαν ενός νεκρού αισθανεται να αναμοχλεύωνται εντός του πνευματικαί ανησυχίαι περί του προορισμού του άνθρωπου, της ζωής μετά θάνατον κ.α.. Δεν είναι ολιγοι τούτοι οι οποίοι επηρεασμένοι από τας πολύ διαδεδομένας εκ της αρχαιότητος θεωρίας περί μετενσαρκώσεως, αναρωτιώνται: «διατί ο θεός να δίδη εις κάθε άνθρωπον μόνον μίαν ζωήν; Δεν θα ήτο καλύτερον εάν είχωμεν πολλάς ζωάς δια να δοκιμασθώμεν»; Αποτελεί δεδομένον της αγίας μας Πίστεως ότι ο κάθε άνθρωπος μίαν φοράν έρχεται εις τον κόσμον και μίαν φοράν αποθνησκει[3]. Ευκαιρίας όμως τελειοποιήσεως έχει πολλάς. Όπως διδασκόμεθα εκ των ι. ακολουθιών έχει τουλάχιστον τόσας ευκαιρίας, όσαι είναι αι ημέραι της ζωής του.
Το διάστημα μιας ημέρας ομοιάζει με μίαν ζωή εις μικρογραφίαν. Το πρωΐ εγειρόμενοι βλέπομεν το φως της ημέρας, ωσάν να γεννώμεθα, ενώ το εσπέρας πίπτομεν εις την κατάστασιν του ύπνου, ο οποίος επέχει τον τόπον του θανάτου.
Λαμβανομένου υπ ὄψιν ως μέσου όρου ζωής τα εβδομήκοντα έτη, έχει πλέον η είκοσι πέντε χιλιάδας ημέρας με ισαρίθμους γεννήσεις, κατά τας οποίας δύναται να βάλη νέαν αρχήν εις την εργασίαν της σωτηρίας του. Έχει επιπλέον το πλεονέκτημα, ότι κατά την αρχήν της κάθε νέας ευκαιριας κληρονομεί και όλην την εμπειρίαν του προηγουμένου καιρού και ημπορεί να αγωνισθή με καλύτερον τρόπον.
Είναι όμως, αρκετόν το διάστημα μιας, ημέρας δια να προοδεύση πνευματικώς ο άνθρωπος; «Είπεν ο αββάς Αλώνιος, εάν θέλει ο άνθρωπος από πρωΐ έως εσπέρας έρχεται εις μέτρον θείον» (Γεροντ. σελ. 20). Είναι ωστόσο αναγκαίον να βιώνη δύο πνευματικάς καταστάσεις: α) Κάθε πρωΐ να αισθάνεται ως «αρτιγέννητον βρέφος», «αποθέμενος πάσαν κακίαν και πάντα δόλον και υποκρίσεις και πάσας καταλαλιάς», ώστε κατά την διάρκειαν της ημέρας να αυξηθή εις σωτηρίαν» (Α´ Πέτρ. Β 1-3). β) Να αισθάνεται καθημερινώς ωσάν η ζωή του να τελειώνη εν εκείνη τη ημέρα - ότι ο βίος του είναι κυριολεκτικώς εφήμερος - συμφώνως προς τον λόγον του Κυρίου: «Μη μεριμνήσητε εις την αύριον· αρκετόν τη ημέρα η κακία αυτής» (Ματθ, ΣΤ´ 34). Η μνήμη του επικειμένου θανάτου κωλύει ημάς από κάθε αμαρτίαν.
Λέγει σχετικώς και ο Αγ. Ισαάκ ο Σύρος: «Συ ουν όταν θέλης βαλείν αρχήν εις έργον σου, πρώτον διαθήκην (=συνθήκην) ποίησον μεταξύ σου και του Θεού ως μη έχων ζωήν εν τώδε τω βίω και ώσπερ προευτρεπισθείς προς θάνατον και πάντι απελπίσας της παρούσης ζωής ταύτης· και τούτο έχε εν τη διανοία σου και ούτω δυνήσει, του Θεού συνεργεία, αγωνίσασθαι και νικήσαι» (Ευεργετ., τομ. Α´, σελ. 407).
Πως όμως συντελεί η επταδική της ημέρας ακολουθία εις την βίωσιν της καθημερινής ανανεώσεως των πνευματικών μας προσπαθειών; Το μήνυμα της θέσεως νέας αρχής το δίδει η ακολουθία της πρώτης ώρας, Η τρίτη ώρα μας πληροφορεί ότι εις νέαν προσπάθειάν μας χρειαζόμεθα την βοήθειαν του Αγίου Πνεύματος. Η έκτη ώρα μας υπενθυμίζει ότι κατά τον αγώνα μας πρέπει να «άρωμεν τον σταυρόν μας» και να πάθωμεν, πολλά. Η εννάτη ότι ο, Χριστός δι ἡμᾶς απέθανε και ελύτρωσεν ημάς από των ανομιών ημών, δι τοῦτο ας μη απελπιζώμεθα ενθυμούμενοι και τον Ληστήν. Ο Εσπερινός μας καλεί να δοξάσωμεν Αυτόν ο οποίος έπλασε την κτίσιν όλην και ημάς τους ίδιους.
Το Απόδειπνον μας προτρέπει να μετανοήσωμεν ενώπιον του επικειμένου θανάτου. Το Μεσονυκτικόν να είμεθα πάντοτε έτοιμοι δια την ανάστασιν των νεκρών και τον ερχομόν του Κυρίου. Ο δε Όρθρος την μέλλουσαν κρίσιν και την ζωήντού μέλλοντος αιώνος. Ο Ορθρος προσμετράται πάντοτε με την πρώτη ώρα ως μία ακολουθία, διότι είναι τα δύο άκρα τα οποία συνενούνται δια να κλείση ο κύκλος της ημερονυκτίου ακολουθίας.
[1] «Ευχάς επιτελείτε, όρθρω και γ´ ώρα και ς´ και θ´ και εσπέρα και αλεκτροφώνια». (εκ της Διαταξ. Πέτρου και Παύλου, Ευερνετιν., τομ, β' υποθ. Ι´)
[2] Αυτό το οποίον έλεγεν καθ ' ημέραν ο Άγιος Αρσενιος προσευχόμενος εις τον Θεόν: «ουδέν αγαθόν εποίησα ενώπιόν Σου αλλά δος μοι κατά την χρηστότητά Σου βαλείν αρχήν.» (Γεροντικόν, εκδ. «Αστέρος» σελ. 5 ).
[3] «...καθ' όσον αποκείται τοις ανθρώποις όπαξ αποθανείν, μετά δε τούτο κρίσις». (Εβρ. θ' 27).