Ημερομηνία δημοσίευσης: Sep 30, 2009 2:59:50 PM
Ο Μεγας Φωτιος εις τα Αμφιλόχια (ερώτημα ΚΔ'), επιλύει την φαινομενικήν αντίθεσιν εκφράσεων της Αγίας Γραφής, σχετικώς με το σταυρικόν θάνατον του Κυρίου. Ο θάνατος, και γενικά το πάθος του Χριστού μας, χαρακτηρίζεται και θελητός, αλλά και αθέλητος δια τον Πατέρα, ενώ πάλιν δια τον πονηρόν λέγεται επίσης θελητός και αθέλητος. Γράφει εις την διατύπωσιν του ερωτήματος: «Πως θελητός τε και αθέλητος τω Πατρί ο θάνατος λέγοιτ' αν είναι του Χριστού, και πως πάλιν ο αυτός συνέλθοι τω πονηρώ θελητός τε άμα είναι και αθέλητος;». Εις την αρχήν της απαντήσεώς του αναφέρει που το ιερόν ευαγγέλιον γράφει ότι ήτο θελητός εις τον Πατέρα ο θάνατος του Υιού: «Αλλά γαρ ότι μεν θέλημα του Πατρός ην ο σταυρός του Χριστού, αυτός ημάς ο Σωτηρ διδάσχει [μας το διδάσκει ο ίδιος ο Σωτήρ] εν τη του θανάτου παραιτήσει λέγων Ιεκεί όπου παραιτείται από τον θάνατον με τα λόγια] "πλην ουχί το εμόν θέλημα αλλά το σον γενέσθω" (Ματθ. ΚΣΤ' 39, Λουκ. ΚΒ' 42)». Και όχι μόνον εκεί, αλλά και όταν ο Χριστός επετίμησε τον, Πετρον λεγων φρόνημα του Θεού τον εκούσιον θάνατον αυτού, φρόνημα δε διαβόλου το να αποφύγη τα πάθη τα οποία εθεράπευσαν την ανθρωπίνην φύσιν: «το μη βούλεσθαι παθών τα πάθη της ανθρωπίνης ιάσατο φύσεως». Δια τον λόγον αυτόν, όταν εξέφρασε το φρόνημα του σατανά, απεκλήθη και ο Πετρος με το ίδιο όνομα.
Ο Μεγας Φωτιος, εις την εκτενή του απάντησιν, αποδεικνύει υπό ποίαν έννοιαν λέγεται θελητός δια τον Πατέρα ο θάνατος του Υιού και υπό ποίαν αθέλητος. Βλέπομεν το ίδιον και το αυτό γεγονός, ο σταυρικός θάνατος του Κυρίου, να χαρακτηρίζεται διαφοροτρόπως αναλόγως του τρόπου προσεγγίσεως, η της οπτικής γωνίας εκ της οποίας εξετάζομεν το γεγονός αυτό: «...ει και περί του αυτού πράγματος ταναντία λέγεται, του Δεσποτικού φημί θανάτου, αλλ' ου κατά τον αυτόν τρόπον». Δηλαδή, αν και δια το ίδιο πράγμα (τον θάνατον του Δεσπότου Χριστού) αντίθετα λέγονται, όχι όμως και κατά τον αυτόν τρόπον, «αλλά το μεν εξ αυτού του πάθους ο πέπονθε λέγεται [το ένα λέγεται εξ αυτού καθ' εαυτού του πάθους το οποίον ο Χριστός έπαθε], το δε εκ του εκβεβηκότος [το άλλο από την έκβασιν]». Ο θάνατος του Χριστού, λοιπόν, εκ της εκβάσεως αυτού και εκ του επιδιωκομένου σκοπού, ήτο θελητός δια τον Πατέρα και ευδοκία: «Το μεν γαρ εκβεβηκός δια του θανάτου, η σωτηρία επράχθη των ανθρώπων και της του δίαβόλου τυραννίδος η καθαίρεσις ο δηλονότι θελητόν τε τω Πατρί και ευδοκία». Διότι η έκβασις ήτο η νίκη του διαβόλου και η λύτρωσις του ανθρώπου. Αυτό βέβαια ήτο ευάρεστον εις τον Θεόν, ενώ δια τον διάβολον ήτο βεβαίως αθέλητον και η εσχάτη πληγή: «Τούτο δε πως ουχ εύδηλον [αυτό δε πως δεν είναι φανερόν] ότι και τω εχθρώ αθέλητόν τε και εσχάτη πληγή;»
Απ' εναντίας, αυτό καθ' εαυτό το γεγονός του πάθους, ο φόνος και τα αίματα, και τα ποικίλα μαρτύρια, όχι μόνον αθέλητα ήσαν (και είναι εις κάθε περίπτωσιν πάντοτε) αλλά και οργής άξια εκ μέρους του Θεού: «Το μέντοιγε σφαγιασθήναι, όπερ ην η δια του πάθους προϊούσα πράξις, καθ᾽ εαυτό μεν ούτε ηδύ τω Πατρί, ούτε ευπρόσδεκτον, αλλά λίαν οργής άξιον και θυμού...».
Αυτά ήσαν αρεστά εις τον διάβολον, τον οποίον τέρπει κάθε κακουργία: «...ώσπερ δη τω πονηρώ χαταθύμιόν τε και πάντων ερασμιώτατον των τερπνών». Ταύτα ουδόλως ευδοκεί ο Θεός. Εις αυτά ευαρεστείται ο διάβολος ο δε Θεός παραχωρεί, δίδει απλώς άδειαν δια να γίνουν προκειμένου πάλιν να ηττηθή με τα ίδιά του τα όπλα ο πειρασμός.
Αυτά, και πολλά άλλα, αναλύει ο Μεγας Φωτιος εις την απάντησίν του εκ της οποίας ημείς εσταχυολογήσαμεν ολίγα.
Οποιος θέλει να εμβαθύνη περισσότερον εις το θέμα, ας το μελετήση από τα «Αμφιλόχια». Ολόκληρον δε το έργον αυτό του Μεγάλου Φωτίου είναι αφιερωμένον εις την επίλυσιν παρομοίων ζητημάτων και αποριών και μεγάλην ωφέλειαν παρέχει εις όσους μελετούν τας γραφάς κατά τον λόγον του Κυρίου.