Ημερομηνία δημοσίευσης: Sep 03, 2009 10:18:11 PM
Εις το προηγούμενον τεύχος ησχολήθημεν με την κατεγνωσμένην αίρεσιν της Ονοματολατρείας η οποία αναβιώνει εις τας ημέρας μας μεταξύ -κυρίως-Ρωσων πιστών. Εις την Πατερικήν Γραματείαν θεωρείται απολύτως ευνόητον ότι ουδεμία ομοιότης υπάρχει μεταξύ κτιστού και ακτίστου. Συνεπώς η άκτιστος ενέργεια του Θεού διαφέρει τοσούτον από τα κτιστά ονόματα του Θεού[1] καθόσον απέχει ο Ουρανός από την Γην. Και είναι λίαν εύστοχος η παρατήρησις του Καλλινίκου του Ησυχαστού, του ελέγξαντος την αίρεσιν αυτήν, ότι οι ονοματολάτραι «άφησαν το κεφάλι και λατρεύουν την σκούφια».
Υπάρχει όμως και μία σύγχρονος εκδοχή αυτής της αιρέσεως. Μια ιδιότυπος ονοματολατρεία. Μια σύγχρονος σύγχυσις των γηΐνων με τα επουράνια. Είναι αυτή κατά την οποίαν συγχέεται σκοπίμως εν ιερόν πρόσωπον, μια ιερά υπόστασις, με το ανθρώπινον εκείνο κατασκεύασμα το οποίον ενδεχομένως φέρει το όνομα αυτού του ιερού προσώπου, είτε τιμητικώς, είτε αφιερωματικώς.
Γυρω μας πολλά πρόσωπα και πράγματα φέρουν ονόματα Αγίων, η και του Θεού ακόμη, άλλα τιμής ένεκεν δια να είναι υπό την προστασίαν του Θεού και των Αγίων του, άλλα δε ως αφιερωμένα εις την υπηρεσίαν του Θεού και των Αγίων του. Ουδέποτε όμως συγχέονται τα γήινα πρόσωπα και πράγματα με τα επουράνια των οποίων τα ονόματα φέρουν. Και βεβαίως άπαντες οι Ορθόδοξοι χριστιανοί φέρουμε τα ονόματα των εν τοις ουρανοίς Αγίων μας, όπως και της Παναγίας μας και του Χριστού τούς οποίους θέτομεν τοιουτοτρόπως ως προστάτας ημών. Αλλά και πλοία και πόλεις και χωρία ονομάζομεν από των θείων ονομάτων δίχως εχέφρων τις άνθρωπος να διανοηθή ποτέ να θεωρήσει βεβήλωση του προσώπου της Παναγίας μας, επί παραδείγματι, επειδή εν πλοίον ωνομάσθη «Παναγία Μεγαλόχαρη», ουδέ προσβολήν του Αγίου Πνεύματος επειδή εις τα Σερρας λ.χ. υπάρχει κώμη ονομαζομένη «Αγιον Πνεύμα».
Ομοίως, λοιπόν, Ναοί και Μοναστήρια, νοσοκομεία και ιδρύματα, αδελφότητες και σωματεία φέρουν ιερά ονόματα, ως όχι μόνον τιθέμενα υπό την προστασίαν του Θεού και των Αγίων Του, αλλά και ως αφιερωμένα εις την υπηρεσίαν και την διακονίαν του Θείου έργου, δίχως ποτέ κανείς να διανοηθή να θεωρήση ως βεβήλωσιν την ονοματοδοσίαν αυτήν. Τοιουτοτρόπως θα ίδη τις Ναόν ονομαζόμενον «Τιμιος Σταυρός», Μοναστήριον επ ονόματι της “Αγίας Σκέπης», Νοσοκομείον «Αγιος Σαββας», Γηροκομείον «Παναγία η Οδηγήτρια», Ορφανοτροφείον και Σωματείον «η Αγία Τριάς». Ποιός θα διανοείτο ποτέ να κατηγορήσει τούς ιδρυτάς των ανωτέρω ότι ... ναοποίησαν τον Τιμιον Σταυρόν, ...νοσοκομειοποίησαν τον Αγιον Σαββαν, η ...Σωματειοποίησαν την Αγίαν Τριάδα;! Και όμως ευρέθησαν εις τας ημέρας μας κάποιοι άφρονες, την ιδιότυπον ταύτην ονοματολατρείαν νοσούντες και μιγνύοντες τα άμικτα, περί ...Σωματειοποιήσεως της Εκκλησίας δογματίζοντες[2]! Και ενώ οι ίδιοι δεν αισχύνωνται να έχουν Σωματεία επ' ονόματι της Αγίας Τριάδος, ημάς κατηγορούν δια την ύπαρξιν Σωματείου επ' ονόματι της Τοπικής μας Εκκλησίας· “Εκκλησία Γ.Ο.Χ. Ελλάδος». Προσπαθούν δε να πείσουν τούς οπαδούς των ότι τοιουτοτρόπως συγχέεται το ονομαζόμενον (το νομικόν πρόσωπον) με τον ιερό φορέα του ονόματος, ήτοι την εν Ελλάδι τοπικήν Εκκλησίαν του Χριστού την οποίαν το νομικό τούτο πρόσωπο υπηρετεί.
Είναι ευνόητον ότι αι δύο έννοιαι δεν ταυτίζονται. Αλλο η Εκκλησία, μία τοπική Εκκλησία, και άλλο το νομικόν σχήμα το οποίον Αύτη μεταχειρίζεται εντός ενός κοινωνικού περιβάλλοντος, ώστε να κατορθώσει να φέρει εις πέρας το έργον της, εντός της συγκεκριμένης (τοπικώς και χρονικώς) κοινωνίας. Και το ότι η Εκκλησία εις διαφόρους καιρούς και τόπους μετεχειρίσθη διάφορα νομικά σχήματα είναι μία αναμφισβήτητος ιστορική πραγματικότης.
Κατά την περίοδον των διωγμών, η τοπική Εκκλησία της Ρωμης και άλλων περιοχών της Ρωμαϊκής Επικρατείας προσελάμβαναν την νομικήν μορφήν των Ταφικών Συλλόγων (collegia funeraticia)[3], οι οποίοι κατά την ρωμαϊκήν νομοθεσίαν ημπορούσαν να είναι κάτοχοι περιουσίας και εις τούς οποίους ανήκαν ιδιοκτησιακώς αι περίφημοι κατακόμβαι.
Επί Αυτοκράτορος Κωνσταντίνου του Μεγάλου δι' ειδικού διατάγματος (321 μ.Χ.) ανεγνωρίσθη εις την Εκκλησίαν το δικαίωμα να αποκτά ιδιοκτησίαν[4].
Περί Εκκλησίας και νομικής προσωπικότητος, όμως, θα αναφερθώμεν αναλυτικώς εις το επόμενον.
*********************************************************************
[1.] Ουδεμίαν σχέσιν έχουν τα κτιστά ρήματα των ανθρωπίνων γλωσσών με τα άρρητα εκείνα ρήματα των οποίων την εμπειρίαν είχεν ο Απόστολος Παύλος, όταν κατέστη μέτοχος της θείας ενεργείας.
[2.] Ταύτα λέγομεν δια τούς πεπλανημένους... Μακαρίτας, ήτοι τούς οπαδούς Μακαρίου τινός, πρώην κληρικού της Εκκλησίας μας, ισχυριζομένου ότι είναι είναι ... Αρχιεπίσκοπος!
[3.] Σ. Ζουμπάκη, «Ο Ελλαδικός χώρος υπό ρωμαϊκήν κυριαρχίαν», Ελληνική Ιστορία Ε.Α.Π., Πατρα 2002, σελ. 243.
[4.] Θεοδοσ. Κώδιξ ΧVΙ 2,4.