Ημερομηνία δημοσίευσης: Feb 27, 2012 5:35:2 PM
Πρὸ ὀλίγου καιροῦ ἐκυκλοφόρησαν εἰς τὸ διαδίκτυον (ἐκ Ρωσικοῦ ἰστοτόπου) δύο ἀπαντήσεις εἰς κάποιον ἄρθρον τὸ ὁποῖον εἶχε δημοσιευθεί εἰς τήν «Φωνή τῆς Ὀρθοδοξίας» τό ἔτος 2005. Αὐτό τό ἄρθρον προσφάτως μετεφράσθη εἰς τὴν ἀγγλικήν καί ἔλαβον γνῶσιν διὰ τοῦ διαδικτύου οἱ ἐκ Ρωσίας οἱ (ἄγνωστοι εἰς ἐμέ) ὀνοματολάτραι ἀποστολεῖς τῶν ἀπαντήσεων θεωροῦντες ἑαυτούς ὡς θιγομένους. Ἔφθασαν εἰς τὸ σημεῖον νὰ χαρακτἡρίζουν τούς ἑαυτούς των ὡς ἀκολούθους τῆς διδαχῆς τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ (παρερμηνεύοντες τὰ ὑπ’ αὐτοῦ γραφέντα) καὶ ὅσους ἐναντιοῦνται εἰς τὴν πλάνην τῆς ὀνοματολατρείας των ὡς Βαρλααμίτας! Ὀμοιάζουν μετά τῶν Μονοφυσιτῶν οἱ ὁποῖοι ἑαυτούς μεν ἐκάλουν ἀκολούθους τῶν διδαχῶν τοῦ Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, τοὺς δὲ Ὀρθοδόξους ἀπεκάλουν ὡς Νεστοριανούς.
Εἰς τὰς ἐπισημάνσεις τῶν ὀνοματολατρῶν ἀρθρογράφων ἀνταπαντῶμεν συνοπτικῶς ὡς ἀκολούθως:
1. Τό ἄρθρον ἡμῶν ἐβασίσθη εἰς Ἑλληνικάς πηγάς καί ὄχι εἰς Ρωσικάς. Τάς λεπτομερείας τῆς καταδίκης τῆς αἱρέσεως τῆς Ὀνοματολατρείας ἐκ μέρους τῆς Ρωσικῆς Συνόδου γνωρίζωμεν μόνον ἐξ ἐμμέσων πηγῶν τῆς σχετικῆς βιβλιογραφίας καὶ δὲν πρόκειται νὰ σχολιάσωμεν τὰς διατυπώσεις τῆς ρωσικῆς καταδίκης. Προσωπικῶς ἀμφιβάλλω διά τήν ἀκρίβειαν τῶν μεταφορᾶς τῶν παραθεμάτων ἀπό τούς δύο ἀρθρογράφους. Σημαντικοτέρα ὅμως θεωρῶ τήν καταδίκην ἐκ μέρους τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου ἡ ὁποία ἐστηρίχθη εἰς σχετικήν γνωμοδότησιν τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, διότι Ἁγιορεῖται Μοναχοί διεκήρυξαν τήν αἵρεσιν τῆς ὁνοματολατρείας καί Ἁγιορείτης ἦτο αὐτός ὁ ὁποῖος πρῶτος τὴν ἤλεγξεν καί εἰς τό Ἅγιον Ὄρος ἀνεφύησαν αἱ ἔριδαι, μέχρι τήν μεταφοράν τῶν ὀνοματολατρῶν εἰς τό Ρωσικόν ἔδαφος. Ὡς ἐκ τούτου ἁρμοδία διά νά ἀποφανθῇ ἦτο κυρίως ἡ Σύνοδος τοῦ Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου. Τό ποία ἀπόφασις τῆς Ρωσικῆς Συνόδου ὑπαγορεύθη ὑπό τοῦ Τσάρου καί ποία ὄχι δέν πρόκειται νά τό ἐρευνήσωμεν, οὔτε ἐάν καί κατά πόσον ὁ Τσάρος μετέβαλε γνώμην σχετικῶς μέ τήν ἀντιμετώπησιν τῶν ὀνοματολατρῶν, ἀλλά καί δέν θεωροῦμε τοῦτο τόσον σημαντικόν. Πιθανόν νά έγιναν δεκτοί εἰς κοινωνίαν ὑπό ὅρους, ἔπειτα ἀπό ὀρθοδόξους δηλώσεις των. Μέχρι σήμερον, ὅμως, ὑπάρχει εἰς τό Ἅγιον Ὄρος τό μετάλλειον τό ὁποῖον ἀπένειμεν ὁ Τσάρος Νικόλαος εἰς τόν πρῶτον στηλιτεύσαντα τήν αἵρεσιν Γέροντα Καλλίνικον τὸν Ἡσυχαστήν. Εἶναι ἐπίσης ἱστορικόν γεγονός ὅτι ὁ Τσάρος Νικόλαος ἔστειλε πλοῖα εἰς τό Ἅγιον Ὄρος διὰ τὴν ἐπιβίβασιν ὅλων τῶν ὀνοματολατρῶν Μοναχῶν καί τὴν ἀπομάκρυσίν των. Διά τοῦτο ἐχομεν κάθε λόγον νά ἀμφιβάλλωμεν διά τήν ὀρθότητα τῶν ἰσχυρισμῶν τῶν ὀνοματολατρῶν περί τῆς στάσεως τοῦ Μαρτυρικῶς τελευτήσαντος Τσάρου Νικολάου.
2. Ἀσφαλῶς ἡ ἔννοια «Θεότης» ἀναφέρεται τόσον εἰς τὴν οὐσίαν ὅσον καί εἰς τήν ἐνέργειαν τοῦ Θεοῦ. Τοῦτο δέν ἔχει σχέσιν μετά τῆς αἱρέσεως τῆς Ὀνοματολατρείας. Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς δὲν διετύπωσε ὀνοματολατρικάς δοξασίας. Αὗται εἶναι νεοφανεῖς ἐπινοήσεις καί αὐθαίρετοι ἰσχυρισμοί. Εἰς τὴν ἐπιστολήν αὐτοῦ πρὸς Ἰωάννην Γαβράν (καὶ ὄχι «Ἰωάννην τοῦ Γαβρᾶ», ὅπως ἀναφέρουν οἱ μή γινώσκοντες ἅ ἀναγινώσκουσι ἀγνοοῦντες τὴν ἑλληνικήν ὀνοματολάτραι ἀρθρογράφοι) ὁ Ἅγιος ἀναφέρεται εἰς τό ὅτι δέν δυνάμεθα νά διαχωρίζομεν τόν ἐνεργοῦντα ἀπό τήν ἐνέργειαν τοῦ ἐνεργοῦντος καί ὅτι ἡ ἐνέργεια δέν εἶναι αὐθύπαρκτος ἀλλά πάντοτε ὁσάκις ἀναφερόμεθα εἰς ἐνέργειαν συμπεριλαμβάνομεν εἰς τόν λόγον καί τόν ἐνεργοῦντα. Εἰς τάς Θείας ἐνεργείας, ὁ Θεός εἶναι ὁ ἐνεργῶν. Ἀλλά δὲν ἀναμένομεν ἐκ τῶν μή δυναμένων νά ἀναγνώσουν ὀρθῶς οὐδέ τόν τίτλον ἑνός ἔργου, νά κατανοήσουν τὸ περιεχόμενον τούτου.
3. Τάς εἰκόνας προσκυνοῦμεν ἕνεκα τῶν εἰκονιζομένων προσώπων καὶ ὄχι ἕνεκα τῶν ἐπιγραφῶν. Αἱ ἐπιγραφαί εἶναι ἀναγκαῖαι διά τόν προσδιορισμόν τῶν εἰκονιζομένων προσώπων. Ἡ προσκύνησις, ὅμως ἀναφέρεται εἰς τά εἰκονιζόμενα πρόσωπα.
4. Ἐάν ἴσχυε ὁ ἰσχυρισμός τῶν ὀνοματολατρῶν ὅτι «εἰς τούς φθόγγους τοῦ Θείου ὀνόματος ἐγκρύπτεται ἡ Θείας χάρις καὶ ἐνέργεια» τότε θά ἠδυνάμεθα νά τελεσιουργῶμεν μυστήρια μέσω ἀναπαραγωγῆς ἠχογραφήσεων τῶν παρά τῶν ἱερέων ἀπαγγελλομένων εὐχῶν! Τά μυστήρια δέν τελεσιουργοῦνται ἀπό τούς φθόγγους τῶν θείων ἐπικλήσεων, ἀλλά ἀπό τὰ πρόσωπα αὐτῶν εἰς τούς ὁποίους αἱ εὐχαί ἀναφέρονται, τόν Πατέρα, τόν Υἱόν καί τὸ Ἅγιον Πνεῦμα, τά ὁποῖα ἔχουν κοινήν ἐνέργειαν, ὅπως καί οὐσίαν.
5. Ἡ ἀναφορά ἡμῶν εἰς τό σχετικόν ἄρθρον ὅτι ἡ αἵρεσις τῆς ὀνοματολατρείας ἀναβιοῦται κυρίως μεταξύ τῶν Σλαύων Ὀρθοδόξων, δέν ἔχει οὐδέν τό μειωτικόν διὰ τούς Σλαύους Ὀρθοδόξους (ὅπως ὑπονοοῦν οἱ ἀπολογούμενοι ἀρθρογράφοι), ἀλλά ἀποτελεῖ τὴν διαπίστωσιν τῆς πραγματικότητος ὅτι μεταξύ αὐτῶν κυρίως γίνονται αἱ σχετικαί συζητήσεις καί θεολογικαί διαμάχαι, τῆς Ἑλληνοφώνου Ὀρθοδοξίας παραμενούσης (μέχρι στιγμῆς) παγερῶς ἀδιαφόρου διά τό θέμα. Τοῦτο θεωρεῖται λῆξαν, μετά τήν καταδίκην τῆς αἱρέσεως ἀπό τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον τό 1913 καί μόνον ἀκαδημαϊκόν ἐνδιαφέρον ὑφίσταται ἀπό ἐκκλησιαστικούς ἱστοριοδίφας. Διά τοῦτο καί ἑλάχιστα ἄρθρα ἢ βιβλία θὰ εὕρη τίς περί τοῦ θέματος εἰς τήν ἑλληνικήν γλῶσσαν. Ὡς ἐκ τούτου ἡμεῖς δέν θεωροῦμε ὅτι ὑφίσταται οὐδεμία ἐκκρεμότης διά τό ζήτημα.
6. Οἱ ἀπολογούμενοι ἀρθρογράφοι χαρακτηρίζουν τό θέμα ὡς «ξένη θεολογική διαμάχη». Ὑπό μίαν ἔννοιαν ἔχουν δίκαιον. Τό θέμα τῆς Ὀνοματολατρείας εἶναι ξένον διά τήν Ὀρθόδοξον Ἐκκλησίαν, ἂς τό ἀνακινοῦν λοιπόν οἱ εὑρισκόμενοι ἐκτός τοῦ σώματος αὐτῆς. Τό ἄρθρον ἡμῶν εἶχε ἱστορικόν - ἐνημερωτικον χαρακτῆρα ἐξ ἀφορμῆς τῆς «χειροτονίας» τότε (περί τό 2005) ὀνοματολάτρου τινός ἐκ Ρωσίας ὑπό καθηρημένων πρώην κληρικῶν τῆς Ἐκκλησίας ἡμῶν.
7. Οἱ ἀπολογούμενοι ἀρθρογράφοι ἀμέτοχοι ὄντες τῆς Ἑλληνικῆς παιδείας καὶ προφανῶς ἄγευστοι τῆς Ἡσυχαστικῆς παραδόσεως, θεωροῦν ὅτι κατανοῦν τήν διδασκαλίαν τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου τοῦ Παλαμᾶ κάλλιον τοῦ Ὁσίου Γέροντος Καλλινίκου τοῦ Ἡσυχαστοῦ, ὁ ὁποῖος ἐστηλίτευσε τήν αἵρεσιν καί προεκάλεσε τήν συνοδικήν καταδίκην τῶν ὀνοματολατρῶν. Ὁ Γέρων Καλλίνικος ὁ Ἡσυχαστής ἔζησε βίον ἐρημίτου παραμένων ἔγκλειστος εἰς τό κελλί του ἐπί 40 ἔτη, ἀσκούμενος ἐν αὐστηρᾷ νηστείᾳ καί προσευχή. Ἠξιώθη τῆς θέας τοῦ ἀκτίστου φωτός καί οἱ ὑποτακτικοί του εἶδον πολλάκις τό πρόσωπόν του νά λάμπῃ. Ἐκοιμηθη τήν 6ην Αὐγούστου 1930, ὡς ζηλωτής Μοναχός (καταδικάζων ἐξ ἀρχῆς τήν ἡμερολογιακήν καινοτομίαν). Ἐπαναλαμβάνομεν πάλιν τό ἐπιτυχές ἀπόφθεγμα του περί τῶν ὀνοματολατρῶν:
«ἄφησαν τό κεφάλι καί προσκυνοῦν τή σκούφια»!
Ἐάν αὐταρέσκως νομίζουν οἱ διαμαρτυρόμενοι ὀνοματολάτραι ἀπολογηταί, ὅτι ἡ δική τους φωνή ἔχει περισσότερον κύρος ἀπό αὐτό τοῦ Ἁγίας Μνήμης Καλλινίκου τοῦ Ἡσυχαστοῦ, ἂς ἀφήσουν ἡμᾶς νά ἀμφιβάλλωμεν καί νά συνατασσώμεθα μετά τῆς ἀπόψεως ἐκείνου τοῦ ἁγίου Γέροντος. Τέλος, ἂς ἔχουν ὑπ’ ὄψιν των τὰ λόγια τοῦ Ἁγίου Γρηγορίου Νύσσης:
«Παυσόμεθα τοῦ θέλειν εἶναι τῶν διδασκάλων διδάσκαλοι. Μισήσωμεν τὸ λογομαχεῖν ἐπὶ καταστροφῇ τῶν ἀκουόντων. Πιστεύσωμεν ὡς οἱ Πατέρες ἡμῶν παραδεδόκασι∙ οὔκ ἐσμέν τῶν διδασκάλων ἀκριβέστεροι» (PG 46, 1112A).
Ἐν Ἀθήναις, 26 Ἰανουαρίου 2012
† Ὁ Μαραθῶνος Φώτιος
*******************************************
Περί Καλλινίκου τοῦ Ἡσυχαστοῦ ἴδε:
http://www.ekklisiastikos.com/2009/11/blog-post.html
καί
http://evodiasosmin.blogspot.com/2011/11/blog-post_8945.html