หน่วยที่ 6 สมรรถภาพทางกาย

ความรู้ทั่วไปเกี่ยวกับสมรรถภาพทางกาย

สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพ

ความอดทนของระบบไหลเวียนเลือดและระบบหายใจ (Cardiorespiratory Endurance)

•สมรรถนะเชิงปฏิบัติของระบบไหลเวียนเลือดและระบบหายใจในการลำเลียงออกซิเจนไปยังเซลล์กล้ามเนื้อ ทำให้ร่างกายสามารถยืนหยัดที่ จะทำงานหรือออกกำลังกายที่ใช้กล้ามเนื้อมัดใหญ่เป็นระยะเวลายาวนานได้

ความอดทนของกล้ามเนื้อ (Muscular Endurance)

•ความสามารถของร่างกายที่ทนต่อการทำงานในระยะเวลานาน

ความอ่อนตัวของร่างกาย (Flexibility)

•ความสามารถในการหดตัวหรือเหยียดตัวของกล้ามเนื้อ เอ็น ข้อต่อของร่างกาย

ความแข็งแรงของกล้ามเนื้อ (Muscular Strength)

•ความสามารถของกล้ามเนื้อที่หดตัวเพื่อทำงานอย่างใดอย่างหนึ่งได้อย่างเต็มที่ในระยะเวลาหนึ่ง โดย กล้ามเนื้อส่วนใดส่วนหนึ่งหรือหลายๆ ส่วนรวมกัน

องค์ประกอบของร่างกาย (Body Composition)

•สัดส่วนปริมาณไขมันในร่างกายกับมวลร่างกายที่ปราศจากไขมัน โดยการวัดออกมาเป็นเปอร์เซ็นต์ไขมัน

สมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับทักษะ

ความคล่องตัว (Agility)

•ความสามารถในการหดตัวของกล้ามเนื้อของร่างกายเพื่อให้สามารถเปลี่ยนท่าทางหรือทิศทางในการเคลื่อนไหวของร่างกายได้อย่างรวดเร็วทันทีทันใด

การทรงตัวที่สมดุล (Balance)

•ความสามารถของประสาทรับความรู้สึกของร่างกายในการควบคุมท่าทางของร่างกายขณะอยู่กับที่ หรือระหว่างการเคลื่อนที่

การทำงานที่ประสานกันของระบบประสาทและกล้ามเนื้อ (Cordination)

•ความสามารถในการเคลื่อนไหวได้อย่างราบรื่น กลมกลืนและมีประสิทธิภาพ ซึ่งเป็นการทำงานประสานสอดคล้องกันระหว่างตา-มือ-เท้า

พลังหรือกำลัง (Power)

•ความสามารถของกล้ามเนื้อส่วนหนึ่งส่วนใดหรือหลายๆ ส่วนของร่างกายในการหดตัว เพื่อทำงานอย่าง รวดเร็วเพียงครั้งเดียว จังหวะเดียว

เวลาปฏิกิริยาตอบสนอง (Reaction time)

•ระยะเวลาที่ร่างกายใช้ในการตอบสนองต่อสิ่งเร้าต่างๆ เช่น แสง เสียง สัมผัส เป็นต้น

ความเร็ว (Speed)

•ความสามารถในการเคลื่อนที่จากที่หนึ่งไปยังอีกที่หนึ่งได้อย่างรวดเร็ว โดยใช้เวลาน้อยที่สุด

การทดสอบสมรรถภาพทางกาย

1.ประโยชน์และความสำคัญของการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

2.เป็นแนวทางในการพัฒนาความสามารถของร่างกาย หรือส่วนที่บกพร่องให้มีความสมบูรณ์และมีประสิทธิภาพอย่างเต็มที่

3.เป็นแนวทางในการตัดสินความสามารถของร่างกาย เพื่อนำไปสู่แนวทางในการออกกำลังกาย หรือการเล่นกีฬาประเภทต่างๆ

4.เป็นสื่อในการกระตุ้น การพัฒนาความสามารถของร่างกายและรักษาความสมบูรณ์ของร่างกายให้คงอยู่อย่างสม่ำเสมอ

5.ผลการทดสอบยังสามารถนำไปวิเคราะห์ผลการฝึกซ้อม ข้อดีข้อเสีย ของการฝึกซ้อม ทำให้ผู้ฝึกสอนสามารถปรับปรุงแบบฝึกและกิจกรรมการฝึกให้เหมาะสมกับนักกีฬาแต่ละประเภท

6.ใช้เป็นพื้นฐานในการศึกษา และเปรียบเทียบข้อแตกต่างด้านสมรรถภาพทางกายโดยทั่วไปของนักกีฬาประเภทต่างๆ

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายมาตรฐานนานาชาติ

(International Committee Standard of Physical Fitness Test : ICSPFT)

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพสำหรับเด็กไทยอายุ 7-18 ปี

ของคณะกรรมการส่งเสริมกีฬาและการออกกำลังกายเพื่อสุขภาพในสถาบันการศึกษา และพัฒนาองค์ความรู้ สำนักงานกองทุนสนับสนุนการสร้างเสริมสุขภาพ (สสส.)

แบบทดสอบของสำนักวิทยาศาสตร์การกีฬา สำนักพัฒนาการกีฬาและนันทนาการ

กระทรวงการท่องเที่ยวและกีฬา

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายของคณะกรรมการสมรรถภาพทางกาย สมาคมสุขศึกษา

พลศึกษาและนันทนาการของสหรัฐอเมริกา

(The American Association for Health Physical Education and Recreation : AAHPER)

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายอย่างง่ายของการกีฬาแห่งประเทศไทย

(Sport Authority of Thailand Simplified Physical Fitness Test: SATST)

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายที่สัมพันธ์กับสุขภาพในเด็กอายุ 7-18 ปี

ของกองออกกำลังกายเพื่อสุขภาพ กรมอนามัย กระทรวงสาธารณสุข

วิธีการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

ก่อนการทดสอบจะต้องมีการตรวจสุขภาพทั่วๆ ไปก่อน เพื่อตรวจสอบว่ามีโรคที่ขัดต่อการออกกำลังกาย หรือความบกพร่องทางสุขภาพที่อาจทำให้การฝึกไม่ได้ผลหรือไม่ เป็นการวัดด้านกายภาพ ได้แก่ น้ำหนัก ส่วนสูง อายุ เป็นต้น

วิธีทดสอบวัดและประเมินสมรรถภาพ

ประเภทการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

ประเภทการทดสอบสมรรถภาพทางกาย

•การทดสอบด้วยตนเอง

สามารถตรวจสอบการเคลื่อนไหวร่างกายด้วยตนเองได้ ทั้งนี้ควรเริ่มต้นจากสิ่งที่ง่ายไปยากในระดับต่างๆ ซึ่งแบ่งเป็นระดับดี ปานกลาง และต่ำ

•การทดสอบร่วมกับผู้อื่น

สามารถทดสอบสมรรถภาพด้วยตนเองร่วมกับเพื่อนๆ ได้ โดยการช่วยเหลือผลัดเปลี่ยนกันไป หรือเพื่อการแข่งขัน ซึ่งมีส่วนช่วยทำให้

เกิดความสนุกสนานในการออกกำลังกายและสร้างสัมพันธภาพที่ดีร่วมกัน แต่ก็มีสิ่งที่ควรคำนึงในการทดสอบร่วมกับผู้อื่น ดังนี้

1.ควรเลือกคู่ทดสอบที่มีขนาดความสูงและน้ำหนักที่ใกล้เคียงกัน

2.ขณะทำการทดสอบ คู่ทำการทดสอบคนที่เป็นผู้ช่วย จะต้องให้ความสนใจเต็มใจ ระมัดระวังต่อความปลอดภัย รวมทั้งควรให้การสนับสนุน แนะนำสิ่งที่ถูกต้องให้แก่กันและกัน

•การทดสอบโดยใช้เครื่องมือ

เครื่องมือที่ใช้ในการทดสอบ ควรคำนึงถึงสิ่งต่อไปนี้

1.หาง่าย และสะดวกต่อการใช้ ไม่ต้องมีราคาแพง อาจจะเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ที่มีอยู่แล้ว เช่น ผ้าเช็ดมือ หนังสือ โต๊ะ ไม้ เป็นต้น

2.เรียนรู้ถึงหลักการใช้เครื่องมือว่าจะนำมาใช้ประกอบการทดสอบสมรรถภาพทางกาย และสามารถผลัดเปลี่ยนกันได้อย่างไร

แบบทดสอบสมรรถภาพทางกายด้วยตนเอง

การตรวจสอบจากผลการทดสอบ

๑.ผลการทดสอบผ่านตามเกณฑ์ทุกรายการตามแบบทดสอบ อาจวัดได้ว่า แต่ละรายการนักเรียนได้ผลอยู่ในระดับใด การผ่านตามเกณฑ์เพียงครั้งเดียวไม่ได้หมายความว่านักเรียนมีสมรรถภาพที่ดีตลอดไป แต่ควรฝึกฝนอย่างต่อเนื่องตลอดไป

๒.ผลการทดสอบไม่ผ่านตามเกณฑ์โดยอาจไม่ผ่านครบตามแบบรายการหรือมีรายการใดรายการหนึ่งหรือหลายรายการไม่ผ่านตามเกณฑ์ ในกรณีนี้นักเรียนควรหาวิธีการแก้ไขด้วยการออกกำลังกายเพิ่มเติม

ตัวอย่าง กิจกรรมการออกกำลังกายเพิ่มเติมเพื่อสร้างเสริมสมรรถภาพทางกาย

ความสัมพันธ์ระหว่างสมรรถภาพทางกายและทางจิต

•อันเนื่องมาจากผลการทดสอบ คือ สภาพจิตใจกับความสมหวัง ความผิดหวัง ความเครียด วิตกกังวลต่อผลการทดสอบ ยิ่งในกรณีถ้าต้องมีการแข่งขัน คัดเลือกไปเป็นนักกีฬา ตัวแทนในกีฬาประเภทต่างๆ ย่อมทำให้เกิดความเครียดความกดดันต่อสภาพจิตใจ วิธีการแก้ไขสภาวะของจิตใจ คือ การรู้จักยอมรับตนเอง ให้กำลังใจและปลอบใจตนเอง การเปลี่ยนความคิด ไปในทางบวก เช่น ถ้าไม่ผ่านครั้งนี้ ครั้งต่อไปต้องทำได้ดีกว่านี้ เป็นต้น

การบาดเจ็บจากการทดสอบหรือออกกำลังกาย

•การบาดเจ็บจากการปฏิบัติไม่ถูกต้อง การประมาท การขาดความระมัดระวัง ซึ่งมีผลต่อสมรรถภาพทางกายและทางจิตได้ ซึ่งสิ่งที่ควรปฏิบัติเพื่อเสริมสร้างปรับปรุงสมรรถภาพ คือ

การเรียนรู้วิธีการปฏิบัติที่ถูกต้องในแบบทดสอบทุกๆ รายการ รวมทั้งแบบทดสอบกับอุปกรณ์

กรณีต้องการฝึกฝนเพิ่มเติมด้วยการออกกำลังกายหรือการเล่นกีฬา ควรรู้กฎกติกาของกีฬาในแต่ละประเภท ตลอดจนความสามารถของตนเอง

กรณีเกิดอุบัติเหตุ และได้รับการรักษาแล้ว ควรฟื้นฟูสมรรถภาพอย่างช้าๆ ไม่เร่งด่วนจนเกินไป อาจเกิดผลเสียต่อร่างกายได้