อนามัยเจริญพันธุ์
สภาวะที่สมบูรณ์พร้อมทั้งทางร่างกายและจิตใจของชายและหญิงสำหรับสืบทอดเผ่าพันธุ์ การได้รับการดูแลสุขภาพที่ถูกต้องและเหมาะสมในระหว่างของการตั้งครรภ์ รวมถึงได้รับข้อมูลข่าวสารและบริการสุขภาพอย่างปลอดภัย มีสิทธิเท่าเทียมกันทั้งชายและหญิง ประกอบด้วย การวางแผนครอบครัว การอนามัยแม่และเด็ก
การวางแผนครอบครัว
•ตรวจสุขภาพและขอคำปรึกษาก่อนแต่งงานจากแพทย์เฉพาะทางเพื่อป้องกันโรคติดต่อทางเพศสัมพันธ์
•พิจารณาจากสุขภาพอนามัย ด้านร่างกายและสภาพจิตใจของมารดาประกอบกับเศรษฐกิจของครอบครัว
•เลือกใช้วิธีคุมกำเนิดให้เหมาะสมเมื่อยังไม่พร้อมหรือมีเพียงพอแล้วที่วางแผนไว้
การอนามัยแม่และเด็ก
- เมื่อประจำเดือนไม่มาควรรีบไปพบแพทย์เพื่อทำการตรวจให้ชัดเจน
- ในระหว่างตั้งครรภ์ มารดาต้องดูแลตนเองอย่างดี พักผ่อนให้เพียงพอ
- ก่อนถึงกำหนดคลอดควรเตรียมเสื้อผ้าและสิ่งของต่างๆให้พร้อม
- หลังจากคลอด ต้องดูแลเอาใจใส่ในสุขภาพของทารก ตลอดการพาไปฉีดวัคซีนตามที่กำหนดไว้
- สำหรับมารดาหลังคลอดควรพักฟื้นและเว้นจากการทำงานหนัก
การตั้งครรภ์
การตั้งครรภ์จะเริ่มต้นขึ้นเมื่อตัวอสุจิของผู้ชายมาปฏิสนธิกับไข่ของผู้หญิงเป็นสัญญาณแรกที่บ่งชี้ว่าได้มีการตั้งครรภ์เกิดขึ้น อาจมีอาการอย่างอื่นร่วมเกิดขึ้น เช่น คลื่นไส้อาเจียน เจ็บเต้านม การับรู้ในรสและกลิ่นของอาหารเปลี่ยนไป
ในระยะการตั้งครรภ์ ควรดูแลและเอาใจใส่สุขภาพของตนเป็นอย่างดี เพราะสุขภาพของมารดาอาจส่งต่อทารกในครรภ์ได้
ปัจจัยที่มีผลกระทบต่อการตั้งครรภ์ ดังนี้
- หากดื่มประจำจะทำให้เกิดภาวะแท้งได้
- หากดื่มในช่วง ๓ เดือนแรก จะทำให้ทารกเกิดความผิดปกติ
-ทารกเสี่ยงต่อการเรียนรู้ การพูด สมาธิสั้น ทำให้การพัฒนาการล่าช้า
และความบกพร่องของระบบหัวใจ
- ทารกจะได้รับออกซิเจนและสารอาหารน้อยลง
- มารดาที่สูบบุหรี่หรือรับควันเข้าไป อาจมีอาการแพ้ท้องและมีโอกาสตั้งครรภ์นอกมดลูก ภาวะแท้งหรือคลอดก่อนกำหนดได้
- ทารกที่น้ำหนักตัวน้อยจะมีปัญหาด้านพัฒนาการ และความเสี่ยงของโรคอื่นๆ ได้
- เกิดภาวะแท้งหรือคลอดก่อนกำหนดได้
- ทารกมีศีรษะเล็กและพัฒนาการทางสมองช้า
- หากมารดาติดสารเสพติด ทารกจะติดไปด้วย และอาจทำให้ทารกเสียชีวิตได้
ผลกระทบที่มีต่อมารดาและทารกในครรภ์
- ถุงน้ำคร่ำ คอยทำหน้าที่พยุงทารกให้เจริญเติบโตปกป้องตัวรกที่ติดกับผนังมดลูกของมารดาที่เชื่อมมาถึงสายสะดือ
- อาหารของมารดา จำเป็นต้องได้รับสารอาหารที่มีคุณค่าอุดมไปด้วยวิตามินและแร่ธาตุให้ได้สัดส่วนและถูกสุขลักษณะ
- สุขภาพของมารดา ถือว่าเป็นสิ่งที่มีความสำคัญต่อการเจริญเติบโตของทารกในครรภ์
- ยาบางชนิดที่มารดารับประมาณขณะตั้งครรภ์ อาจส่งผลกระทบต่อทารกได้
- สภาพจิตใจของมารดามีผลต่อสภาพจิตใจของทารกในครรภ์
- อุบัติเหตุที่เกิดขึ้นในระยะตั้งครรภ์อาจส่งผลให้ทารกคลอดก่อนกำหนด ความผิดปกติหรือคลอดยากได้ ซึ่งมีผลให้สมองพิการมีพัฒนาการเจริญเติบโตผิดปกติ
- ความพร้อมของบิดามารดาในการมีบุตร เป็นสิ่งที่มีผลต่อสุขภาพและการเจริญเติบโตย่อมทำให้เด็กมีพัฒนาการในด้านต่างๆเป็นไปอย่างสมบูรณ์
- การได้รับการดูแลเอาใจใส่จากแพทย์หรือเจ้าหน้าที่สาธารณสุขอย่างใกล้ชิด โดยการไปฝากครรภ์ขณะตั้งครรภ์หรือเตรียมตัวเพื่อคลอด และให้มารดาได้ปฏิบัติตนได้อย่างถูกต้อง เพื่อให้ทารกมีสุขภาพแข็งแรงสมบูรณ์
- ทารกที่คลอดออกมามีน้ำหนักตัวน้อย จะมีพัฒนาการช้า
- ทารกที่อยู่ในครรภ์จะเจริญเติบโตช้า สุขภาพไม่แข็งแรงเมื่อคลอดออกมาหรือเสียชีวิต
- มารดาที่ติดเชื้อควรเข้ารับการรักษาทันที เพราะจะส่งผลต่อการตั้งครรภ์หรือคลอดก่อนกำหนดได้
- โรคโลหิตจางในมารดา
- โรคเบาหวานจากการตั้งครรภ์
- โรคหัวใจกับการตั้งครรภ์
- โรคหัดเยอรมัน
- ภาวะความดันโลหินสูงในมารดา
- การติดเชื้อในทางเดินปัสสาวะ
- โรคซิฟิลิส