habent sua fata libelli - non plus ultra

51.- habent sua fata libelli: “Teñen o seu destino os libros”. Frase que alude á importancia do lector na interpretación das obras literarias. O destino dos libros varía segundo o parecer do lector. Pode ser que se pense que un libro vai ser moi vendido e despois non o sexa porque á xente non lle guste, ou pode ser que se crea que non vai ser moi lido e como á xente lle gusta chegue a gañar premios. Ademais, segundo Terentianus, tamén quere dicir que un texto só pode transmitir todo o seu sentido se a capacidade do lector está en condicións de comprender.

    • La verdad es que, a excepción de los añorados canaperos y los escritores con ego exuberante o inseguro (aquí se dan los dos extremos), no creo que hayamos perdido demasiado. Ahora más que nunca, habent sua fata libelli.(El País,04/02/2009) Ver texto completo

    • Se atribuye al gramático latino Terentianus Maurus (segunda mitad del siglo II) la frase, abreviada, habent sua fata libelli, y quiere decir que un texto sólo puede transmitir todo su sentido si la capacidad del lector está en condiciones de comprender. La frase completa extractada de uno de sus poemas sobre la pronunciación y la métrica dice así: Pro captu lectoris habent sua fata libelli. O: según la capacidad del lector, los libros tienen su destino. (El país, 19/07/2013) Ver texto completo.

  • Estimo que este libro es uno de los testimonios más vivos, más fieles y más persuasivos de la Iglesia de los pobres, honra de nuestra Iglesia brasilera y faro que ilumina los caminos de tantos que, compasivos y solidarios, quieren y no siempre pueden seguir esa misma opción.

  • Pero esta opción está ahí para mostrar que el Evangelio de los olvidados está vivo y puede ser vivido con la radicalidad con que lo vivió Francisco de Asís, actualizada por Francisco de Roma. Su mensaje es tan desafiante que ninguna editorial tuvo el coraje evangélico de publicarlo. Pero habent sua fata libelli decían los antiguos: «los libros, los verdaderos, tienen su destino» (Religión Digital, 01/07/2015) Ver texto completo

    • Se atribuye al gramático latino Terentianus Maurus (segunda mitad del siglo II) la frase, abreviada, habent sua fata libelli, y quiere decir que un texto sólo puede transmitir todo su sentido si la capacidad del lector está en condiciones de comprender. (El País, 19/07/2013) Ver texto completo

    • En Panamá, entre el aire acondicionado del gélido adentro y los higrómetros enloquecidos del tórrido afuera, se habló mucho del español y de los libros que lo transportan y fecundan. De todos los libros, el libro, que diría el antiacadémico Cortázar, y también de sus siempre improbables destinatarios, aunque ya sabemos que, como pontificó el latino, habent sua fata libelli, y que cada libro escoge a su lector. (El País, 02/11/2013) Ver texto completo

52.- hic et nunc: "Aquí e agora". emprégase para resaltar que hai que ter en conta que se está no momento presente. Ten sentido que ten de inmediatez, de urxencia para facer algo canto antes mellor, algo que podemos facer nós, aquí, en este momento, algo que non pode nin debe esperar.

    • La conjunción de las estrellas (de mar) nos permite seguir, el mismo día y en la misma página, hic et nunc , con otro poeta de Fisterra, género masculino. ( La Voz de Galicia, 25/08/2008) Ver texto completo

    • Mientras aguardamos a que las nuevas generaciones se empapen de valores éticos que erradiquen al cleptócrata, hemos de idear herramientas útiles para atajarlos hic et nunc. La corrupción es, en buena medida, consecuencia del déficit educativo y moral que padecemos en las naciones que hemos descuidado la enseñanza convirtiéndola en un simple campo de batalla político. (La Vanguardia, 17/09/2013) Ver texto completo

    • En síntesis: “El país de nunca jamás”, en el que los “niños perdidos” –en última instancia, heterónomos– pueden llegar a creer en las buenas intenciones del capitán Garfio. Pensar significa mantener el esfuerzo de reconciliar lo general y lo particular, el hic et nunc y su concepto, a sabiendas de la no existencia de su adecuación inmediata, del constatable desgarramiento existente de lo uno y de lo otro. (El Nacional, 28/01/2016) Ver texto completo

    • Cuando el animal tiene el suficiente alimento y afecto, es perfectamente feliz dentro de un eterno presente. No imagina que pueda morir. No se angustia ni se esconde salvo que se sienta amenazado hic et nunc, aquí y ahora, por los depredadores, el hambre o la enfermedad. (El País, 12/11/2006) Ver texto completo

    • En el capítulo titulado "Aquí y ahora", Azkargorta habla de cómo prepararon los partidos que siguieron al triunfo ante Brasil y hace hincapié en lo "vital" del "hic et nunc". (La Vanguardia, 1/10/2017) Ver texto completo

  • Sin embargo, si hoy Chaplin volviera a rodar una película titulada así, seguramente se fijaría en otras cosas. Por ejemplo, en que ya no hace falta esforzarse demasiado para triunfar. Esa cultura del esfuerzo ha sido laminada por la cultura de la fortuna, del «hic et nunc», o lo que viene a ser lo mismo, el estar en el lugar apropiado en el momento apropiado. (ABC, 09/07/2017) Ver texto completo

    • Estimado Director: El derecho fue ese invento romano que garantiza a los ciudadanos (en su tiempo los que tuvieran ese derecho) su protección individual con normas que las instituciones superiores les garantizan. Desde el principio separador de la justicia frente a los otros de los Estados, constituye el filtro entre los ciudadanos y las instituciones. El principio fundamental “hic et nunc”, aquí y ahora, es el que rige para los plazos de prescripción y para juzgar sobre los hechos en las condiciones temporales que se demandan o denuncian. Todo con la certificación judicial de las pruebas objetivas o en su caso de convicción (...). (ECD el Confidencial, 24/04/2006) Texto completo

    • (...) Este es el caso de la exposición itinerante titulada Hic et Nunc. Sobre paradojas democráticas, presentada ahora en la sala Proceso de Cuenca y a partir de septiembre en el Museo de Pumapungo, después de su paso por la Fundación Tàpies de Barcelona y antes de aterrizar en Nueva York y Recife. Su curadora Imma Prieto, afirma que se trata de un proyecto con un carácter de resistencia, vinculando la acción simbólica presentada en cada obra videográfica a la situación global crítica de la política actual. Precisamente, el arte puede mostrar ese aspecto de actualidad que viene a significar la expresión latina hic et nunc: aquí y ahora (.... (El telégrafo, 29/06/2013) Texto completo

    • 53.- homo homini lupus é unha locución latina que significa literalmente "O home é un lobo para o home". A frase procede do verso 495 da comedia Asinaria, obra do escritor latino Plauto. En realidade é o hemistiquio dun verso: Lupus est homo homini, non homo, quom qualis sit non novit "O lobo é un lobo para o home e non un home, cando non coñece quen é o outro". No contexto orixinal fala da natural desconfianza dos homes ante un descoñecido. Fóra del a frase porta un claro sentido negativo en relación á natureza da condición humana. Séneca, como contrapunto á frase de Plauto, deixou escrita esta outra: Homo, sacra res homini, "O home é algo sagrado para o home". Co tempo, a expresión foi utilizada por moitos home ilustrados como Erasmo de Roterdam, Rabelais, Montaigne (Ensaios 3, 15), Bacon, Hobbes (Leviatán), Schopenhauer, Freud ou Pío Baroja (El árbol de la ciencia, II, 9) entre outros.Hay quienes, para no renunciar a embadurnarse en caros perfumes, paradójicamente empiezan a pudrirse por dentro. Y luego están aquellos cuyos precios los pone la necesidad. Bolsillos huecos, cuentas en rojo y un futuro muy negro son motivos más que entendibles para venderse por un puñado de euros. Y, como no podía ser de otra forma -homo, homini lupus-, de la desesperación siempre hay quien hace negocio. . (La Voz de Galicia,18/01/10) Ver texto completo

    • Este año conmemoramos el centenario de la I Guerra mundial, que provocó casi 20 millones de muertos. 25 años después repetimos la experiencia de una segunda guerra mundial y no parecemos librarnos del riesgo de padecer un conflicto a gran escala en el que la población civil y especialmente los niños, judíos, cristianos, musulmanes..., se llevan la peor parte. Homo homini lupus. (Faro de Vigo, 11/08/2014) Ver texto completo.

  • En la cárcel nunca reina la anarquía ni mucho menos; o sea, los internos marginan a sus símiles como afuera ricos a pobres o agraciados a feos, de no ser los últimos notable mayoría o turba incendiaria; o sea, homo homini lupus hasta nuevo aviso (La Hora, 12/02/2016) Ver texto completo

    • Quizá todo se deba a que la naturaleza humana es despiadada, tanto que el célebre homo homini lupus le parece un insulto: «¡Las pobres bestias calumniadas! El lobo no es un depredador de otros lobos: lupus lupo lupus sería una difamación». (ABC, 02/12/2007) Ver texto completo

    • El recuerdo de la prolongada guerra quedó instaladas en la memoria colectiva de toda una generación. «Homo homini lupus», concluiría Thomas Hobbes, también testigo de aquel siglo de sangre y pólvora. (ABC, 19/01/1017) Ver texto completo

* Peccata Minuta, Victor Amiano. Ariel. Barcelona 2012.

* Imaxe de Stifts- och landsbiblioteket i Skara en Flickr

* Entrada na Galipedia.

54.- homo sapiens: "Home sabio, home racional" O ser humano (Homo sapiens, do latín homo "home" e sapiens "sabio") é unha especie de primate da familia dos homínidos. Tamén son coñecidos baixo a denominación xenérica de «homes».

Considéranse Homo sapiens de forma indiscutible aos que posúen tanto as características anatómica das poboacións humanas actuais como o que se define como «comportamento moderno»

    • (...) Esta muestra explica cómo era la vida del homo sapiens, cómo pescaban, cazaban y mariscaban. (El País, 25/12/2009) Ver exemplo completo

    • (...) Un tiempo en el que hasta ahora se pensaba que el Homo Sapiens sería más bien recolector de frutos secos y frutas. (El País, 22/12/2009) Ver exemplo completo .

    • (...)No se corresponde ni con un humano moderno [Homo sapiens], ni con un neandertal, que son las especies humanas que habitaban la Tierra durante ese periodo, ni con un Homo erectus clásico, que es la especie que sabemos que habitó Asia”, explica Martinón-Torres, del Centro Nacional de Investigación sobre la Evolución Humana. El puñado de huesos fósiles hallados en Xujiayao podría ser todo lo que queda de otra especie humana desconocida y ya extinguida. Sus dioses, su cultura y su modo de vida hay que imaginarlos ahora a partir de unos restos que caben en la palma de una mano(...)(El País, 28/03/2014) Ver texto completo.

  • Los Homo sapiens y los neandertales se aparearon repetidamente a lo largo de decenas de miles de años, según se desprende de un análisis genético de fósiles de neandertales que se presenta en la revista Nature. (La Vanguardia, 17/02/2016) Ver texto completo

    • Las excavaciones han sido impulsadas por el Seminari d'Estudis i Recerques Prehistòriques (Serp) de la UB en este yacimiento, y han permitido descubrir niveles de excavación más recientes que podrían corresponder a la transición entre neandertales y los primeros Homo sapiens. (El País, 19/01/2017) Ver texto completo

    • Tanto los datos genéticos de los seres humanos actuales como los restos fósiles apuntan a un origen africano del Homo sapiens. Anteriormente, los fósiles de esta especie más antiguos y con datación segura eran conocidos del sitio de Omo Kibish, en Etiopía, fechado en hace 195.000 años. En Herto, también en Etiopía, un fósil Homo sapiens está fechado hace 160.000 años. (Faro de Vigo, 08/06/2017) Ver texto completo

55.- hora est iam de somno surgere: “É hora xa de espertar do sono”.(Vulgata - é unha frase do Novo Testamento: dunha epístola de San Pablo (Romanos 13, 11 - )

Pode face referencia a exprecións coma "abre os ollos", "reacciona xa", e outras de estilo semellante.

56.- horror vacui: é unha locución latina que significa literalmente "horror ao espazo baleiro". E ten diferentes significados dependendo do campo no que sexa usado.

Na Arte

A expresión latina horror vacui (literalmente “horror ao espazo baleiro”) empléase na historia da arte, especialmente na crítica da pintura, para describir o recheo de todo o espazo baleiro nunha obra con algún tipo de imaxe ou figura. É unha das características xerais do embaldosado matemático (concepto xeométrico que consiste en cubrir por completo un plano mediante unha unión de dúas figuras) e dos densos campos de recheo nos deseños entrelazados dos celtas. Algúns exemplos de horror vacui poden verse en obxetos bárbaros, tales como o barco vikingo de Sutton Hoo. Tamén é carecterística da estética do Barroco e especialmente do Rococó, así como na decoración islámica e no luxoso e ostentoso arte bizantino. O termo aplícaselle principalmente a ao crítico e investigador italiano Mario Praz, quen o usou para describir a atmósfera agobiante e desordeada do deseños de interiores na época victoriana.

Na Ciencia

Desde Aristóteles, libro V da súa Física, e ata o século XVII, negouse a existencia do baleiro, xa que se consideraba como algo lóxicamente imposible.

Tamén Platón, os estoicos e a maioría das escolas antigas (atomistas e tratados de pneumática dos enxeñeiros alexandrinos) contribuíron a esa práctica unanimidade que chega ata a Idade Media e a incipiente Idade Moderna.

Baixo ese punto de vista unánime foron interpretados certos fenómenos: por exemplo, a succión que exerce unha ventosa, a dificultade en separar un fol se non se permite a entrada do aire, etc. Todas estas observacións, acompañadas de rudimentarios experimentos, parecían demostrar que a natureza resístese a tolerar a ausencia de aire: ou sexa, que a natureza aborrece o baleiro.

Na Idade Media estas pequenas probas serviron para reforzar desde un punto de vista empírico algo que xa viña afirmado desde un punto de vista filosófico. Así foi acuñado o principio do horror vacui.

A aceptación moderna do baleiro débese especialmente a Torricelli e a Newton. O principio do horror vacui converteuse en dogma prácticamente irrebatible ata o século XVII. Torricelli (1608-1647), demostrou que os efectos atribuídos ao horror vacui eran debidos en realidade á presión do aire.

A difusión en toda Europa das experiencias de Torricelli animou a moitos outros científicos na mesma liña. Os máis destacados foron Pascal (1623-1662) en Franci, Boyle (1627-1691) en Inglaterra, e Guericke (1602-1686) en Alemaña.

Pascal invirte os térmos da súa época co seu famoso experimento na montaña de Puy-de-Dôme e na cidade de Clermont, (Auvernia), aos seus pés. Realizouse o mesmo experimento ao pé da montaña e no seu cumio. Deste xeito, comprobouse a hipótese de Pascal. A altura do mercurio é menor no cume que ao pé da montaña. A explicación consiste en que "os lugares elevados, tales como os cumes das montañas, soportan unha presión da masa do aire menor que os lugares profundos, como poidan ser os vales; iso débese ao feito de que haxa máis aire por encima dos vales que dos cumes das montañas."

Polo tanto, a explicación polo horror ao baleiro vólvese insostible xa que non é posible pensar que a natureza aborrece máis ao baleiro abaixo que no cumio da montaña.

Entre 1644 (data dos experimentos de Torricelli) e 1687 (data da publicación por Newton das súas Philosophiae naturalis e Principia mathematica) habería que situar o período crucial da aceptación moderna do baleiro.

Dun horror ao baleiro, dunha negación da súa existencia pola materia e a súa extensión -tese que suscita Descartes-, pásase a unha demostración de que o baleiro é, en realidade, efecto do peso e a presión do aire.

Na Literatura

Jacques Hamelink, escritor, poeta e ensaista holandés, nacido en 1939, escribíu unha obra co título de Horror Vacui en 1966, que foi traducida ao francés. Destacaron tamén importantes autores e artistas que usaron o horror vacui como foron Robert Williams ou Robert Crumb. Por exemplo nunha famosa serie chamada Where's Wally? (Onde está Wally?) destacou polas súas macabras ilustracións baseadas no horror vacui o debuxante Edward Gorey.

En Xeografía e Cartografía

Nos mapas antigos e en moitos mapas turísticos actuais sóense representar sitios interesantes que ocupan todo o espazo cartográfico, para disimular o falta doutros lugares. Trátase dun verdadeiro Horror Vacui, que se manifesta tamén en moitos textos, nos que se indican descripcións fantásticas de sitios descoñecidos. Por exemplo, “as lendas del Dorado e da laguna de Pirema”, na conca de Orinoco onde non se coñece o lugar con exactitude. Estes Horror Vacui incluíronse en moitos libros para sustituir o descoñecemento real do territorio.

    • Los paisajes de esta comarca son una apología de este caldo: parcelas con viñas, parcelitas de maizales ya chamuscados por el otoño y casitas solitarias, minifundios por doquier, como si los gallegos sufrieran de un 'horror vacui' rural.(El Mundo,24/11/09) Ver texto completo

    • Recuerdo que al ver entonces el despacho de Ramón (que tenía hórror vacui y una atracción apasionada por las pequeñas cositas curiosas, cositas, cositas, ¡cómo le gustaban a Ramón las cositas! (...). (El País, 19/02/2011) Ver texto completo

    • (...) sino también por los delirantes extremos a los que llega el horror vacui de este Gobierno por culpa de su tozuda negativa a bajar los impuestos, reducir el gasto público o flexibilizar el mercado laboral. ( Libertaddigital, 22/01/2009) Ver tecto completo

  • El temporal de viento y lluvia echó para atrás a la inmensa mayoría de vendedores ambulantes que habitualmente pueblan el mercado municipal de Vilagarcía todos los martes y sábados. En la mañana de ayer había apenas una decena de puestos dispersos entre Doctor Carús, O Castro y A Mariña. En Alexandre Bóveda, la calle principal del mercado vilagarciano, solo había un solitario puesto de sartenes colocado en medio de la calle. Nada que ver con el "horror vacui" típico de los días de ajetreo mercantil en esta zona de la ciudad. El lugar que suelen ocupar los puestos de ropa, calzado, alimentación o juguetes lo ocupaban ayer los coches aparcados en unas plazas que, precisamente los martes y sábados les están restringidas por la celebración del mercado ambulante. La estampa de ayer, pese a la lluvia, es infrecuente, pues suele haber más variedad de puestos. (Faro de Vigo, 29/01/2014) Ver texto completo.

  • Para que te homologuen como “bar de plato combinado” las fotos de la pared deben tener un tono vintage de filtro de Instagram. Ese satinado amarillento entre Slumber y Myfair con el puedes imaginarte que cuando se hicieron las fotos todavía pastaban vacas en el centro de Madrid. Y si en la presentación de un plato normal los alimentos están dispuestos de forma más o menos artística, en un plato combinado los alimentos estarán dispuestos de modo territorial, como las Casas de Juego de Tronos. Digamos que la croqueta es Busquets y las patatas fritas Messi. La disposición en el campo puede variar de 5-4-1 a 4-4-2. Y ya. Respetando los dominios, todo será servido en el mismo plato blanco alargado, la sublimación del horror vacui, el sueño del decorador de la casa de David Hasselhoff. (El Pais, 03/02/2016) Ver texto completo

    • En el techo, ocupando la gran bóveda de cañón, están representados en un asfixiante horror vacui los santos que protegen cada región italiana junto a escenas de sus milagros. (La Voz de Galicia, 1/05/2016) Ver texto completo

    • (...) Todo eso refleja nuestro horror al vacío, ese 'horror vacui' que es el sentimiento más arraigado en el ser humano: el miedo a la nada, a la muerte. Intentamos llevar una vida de intensas actividades para olvidar lo único que importa: la fragilidad de nuestra existencia. (El Mundo, 29/05/2015) Ver texto completo

    • Las barbudas de la lapidación de «La vida de Brian» gritan porque Mourinho ha dicho «¡Jehová!», que es como decir que el Bernabéu, si no fuera por el jolgorio de detrás de las porterías («Hola, Fondo Norte», «Hola Fondo Sur»), parecería vacío. ¡Qué horror, qué horror! («Horror vacui!»). Camba mataba sus domingos londinenses en un bar y rezaba para que se cayera una bandeja… ¡y pasara algo! De ese hábito viene el público del Bernabéu, donde ayer cayeron siete bandejas como siete goles. Todo se andará. (ABC, 7/11/2011) Ver texto completo

57.- ibidem: "Alí mesmo". Emprégase xeralmente nas notas que se poñen nos escritos para non ter que repetir todas as indicacións da fonte de onde están tomadas varias citas.

Estas indicacións escríbense completas só a primeira vez, na primeira nota; as demais veces que se cita esa fonte utilízase o termo ibídem ou, en abreviatura, ib., e indica que o lugar de onde se tomou a segunda cita e as posteriores, pertencen ao mesmo escrito que o da primeira nota.

Neste sentido, ten a mesma función que o vocábulo opere citato ("na obra citada", abreviado, op. cit.) ou loco citato ("no lugar citado", abreviado, loc. cit.). Con todo, ambos úsanse en distintos casos e non deben confundirse.

A abreviatura ib. só fai referencia á cita inmediatamente anterior, significando que ambas as citas tratan sobre o mesmo autor e o mesmo libro, por iso eses datos non se colocan novamente e só se sinala a páxina correspondente en cada caso.

Tamén se usa con frecuencia nas biografías para indicar que o lugar do falecemento da persoa é o mesmo que o de nacemento. En certo modo é moi similar a ídem (que significa "algo xa mencionado anteriormente", "o mesmo"). Un exemplo deste latinimo na presa é:

    • Suponiendo que escogemos al azar un elemento representativo del -¿cómo llamarle?- sindicato del confort moral y le preguntamos si estaría dispuesto a amparar el diálogo con esa clase de terroristas habida cuenta que «lo más importante es salvar vidas humanas» y que «en todo caso, la violencia no debe ser nunca una razón que impida el debate sino, por el contrario, una causa adicional para su realización y para articular soluciones a los conflictos» ( Ibidem ). Por tanto, o hay que dialogar o al enemigo ni agua. (La Voz de Galicia, 14/02/2004) Ver exemplo completo

    • "Y, en ambos casos se admite la legalidad de la regulación administrativa en cuanto a la distribución y destino de las propinas y que la totalidad o parte de las mismas se destine a remuneración salarial u otros destinos como la seguridad social, atenciones y servicios sociales al personal o a los clientes (ibidem)", añade. (La Vanguardia, 24/02/2012) Ver texto completo

    • Jean-Baptiste Poquelin, llamado Molière (París, 15 de enero de 1622-ibídem, 17 de febrero de 1673), fue un dramaturgo, humorista y comediógrafo francés (Noticia la día, 17/02/2016). Ver texto completo

    • La primera referencia indirecta a Allariz es de 1110 (in locum predictum Allyarici); la segunda, de 1143 (Fernando tenente Alliaricum). Pero es en las cantigas donde aparece concretamente el nombre de la villa: vihno forte en Alhariz (Algeriz, Aljariz, Alhariz, ibidem, 9, página 72). (Faro de Vigo, 20/11/16) Ver texto completo

    • "El poeta ve lo inaudito de la imaginación común: "Si" dice Rimbaud, "lo que trae de allí tiene forma, da forma; si es informe, da lo informe". Es el lado de ladrón de fuego" del poeta y a la vez artesano de una nueva lengua" (ibidem, página 190). El arte debe alterar y desbordar el límite de lo sabido, de lo conocido, de lo visto -del tener y del poder-. "El poeta", escribe Rimbaud, "definiría el grado de lo desconocido que se despierta en su época en el alma universal" (...) (El País, 16/10/1993) Ver texto completo.

    • La Real Academia de la Lengua Española la define como “allí mismo, en el mismo lugar.” Es un adverbio utilizado en documentos bibliográficos, impresos o manuscritos, como: índices, notas o citas, para remitir al lector a la referencia bibliográfica inmediatamente anterior. Por ser abreviatura de un latinismo sin adaptar, como se registra en la 23.ª edición del Diccionario académico de la RAE, ibidem, debe escribirse en cursiva y sin tilde. También puede escribirse abreviado como ib.(CRN Noticias, 27-10-16) Ver texto completo.

*Entrada na Galipedia

*Imaxe de wikipedia commons

58.- idem: “O mesmo”. Evita a repetición.

    • Sí, aplaudimos a la fuerza, pero no con menos ídem, a pesar de que a menudo no somos muy conscientes de lo que está pasando allá al fondo, donde los focos. (El País, 02/01/2010) Ver exemplo completo

    • En general, los encuentro acogedores (a los taxis) y desde luego muy útiles, siempre que no se haya de cruzar la ciudad de punta a punta en una hora ídem. (El País, 18/12/2009) Ver exemplo completo

  • Mis favoritas fueron las que nunca me decepcionan: Juana Acosta, en plan Lauren Bacall de terciopelo negro, Barbara Lennie, de rosa palo, Manuela Vellés, de Cortana y mostaza, Inma Cuesta, de Teresa Helbig y con el corte de pelo de la temporada, Aura Garrido, y eso que iba de Pronovias...Mención de honor a Marta Hazas, de Carolina Herrera, Goya Toledo, de ídem, y Clara Lago, al fin ideal (¿es que tiene estilista?) de George Chakra en plan Reiki. (El Mundo, 06/02/2016) Ver texto completo

    • El alto tribunal también rechaza que la deportación sea una conculcación del principio non bis in idem (no se puede juzgar dos veces por la misma causa), pues no considera que no se produjo este hecho. (La Voz de Galicia, 08/01/2017) Ver texto completo

    • (...) Ese pleno se ha celebrado esta mañana con el resultado de que el organismo no intervendrá alegando que hacerlo incurriría en una “eventual vulneración de la prohibición derivada del principio non bis in ídem”, (el principio jurídico que prohíbe sancionar dos veces por el mismo hecho). Esa resolución seguirá amparando, pues, la emisión de los espacios. (El País, 26/09/17) Ver texto completo

    • (...) El anuncio resultó ser una publicidad que consiguió lo que quería: hacerse viral. Ahora lo único que no tengo claro es si a lo que hacen los otros se le llama tener una vida de cuento o vivir del ídem. (El País, 13/12/17) Ver texto completo

59.- id est: “Isto é, é dicir”. Abréviase en i.d. Ten un valor adictivo, de adicción.

    • Hace cinco siglos y medio, uno de los más gloriosos humanistas de su tiempo, Aeneas Silvius Piccolomini, de nombre legendario y pagano, escribía sobre uno de los acontecimientos más graves de sus días: «Nunc vero in Europa, id est, in patria, in domo propria, in sede nostra…» («Sucede esto ahora mismo en Europa, es decir, en nuestra patria, en nuestra propia casa…)(El mundo, 23/06/2009) Ver texto completo.

  • Lo que pretenden pues, es devolver el sentido de poesía al dinamismo de las cosas móviles, no de los móviles per se, el arte como un 'panta rei' versus esa quietud del hombre ante su pantalla táctil. Id est, el arte como un virus tecnológico. (El Mundo, 20/07/2015) Ver texto completo

    • Los grandes nombres de la serie de HBO, id est, Peter Dinklage, Kit Harington, Lena Headey, Emilia Clarke y Nikolaj Coster-Waldau, se reunieron y acordaron con la productora que, por cada uno de los siete episodios de la séptima temporada y los seis de la octava cobrarán 1,1 millones de dólares. En total, 14,3 millones per cápita. (Faro de Vigo, 23/11/2016) Ver texto completo

    • Sin embargo, y ya fuera del 'Universo Cameron', los guionistas tuvieron a bien pensar que, de una u otra forma, Skynet aparecería virtualmente en el pasado y sí que habría holocausto. Skynet del futuro piensa que en vez de matar a John Connor, visto los intentos inanes anteriores, lo mejor será acabar con el resto de tenientes del futuro y para ello envía a la Terminatrix y por su parte, John Connor, de nuevo, al T-800 modificado. A partir de ahí todo se desvirtúa hasta el punto de que el padre de la futura mujer de John Connor es el general que controla Skynet en sus comienzos. Id est, una sucesión de clichés a cada cual más absurdo. (El Mundo, 10/07/2015) Ver texto completo.

60.- imprimi potest: “Imprímase”, “Pode imprimirse”. Fórmula de licencia que concede a autoridade eclesiástica para imprimir un escrito.O termo tamén se aplica libremente a calquer sinal de aprobación ou ratificación.

Sóese empregar o imprimátur nas obras directamente relacionadas coa doutrina e a teoloxía católicas. Na Igrexa católica un imprimátur é unha declaración oficial por unha autoridade da Igrexa de que un libro ou outra obra impresa pode ser publicado, que normalmente só se solicitou e concedeu aos libros sobre temas relixiosos desde unha perspectiva católica. Xa que, de acordo co Dereito canónico, este permiso debe ir precedido dunha declaración (coñecida como un nihil obstat) por unha persoa encargada das funcións dun censor, de que a obra non contén nada que dane a fe e a moral.

A persoa habilitada para dar o visto bo era o Ordinario do lugar do autor ou do lugar de publicación. Se se nega a outorgar a aprobación para unha obra que recibiu o nihil obstat favorable da censura, débese informar ao autor das súas razóns para facelo. Isto permite ao autor, se o desexa, realizar cambios co fin de superar a corrente de dificultade na concesión da aprobación. Se o exame mostra, ademáis, que a obra non estea libre de erro doutrinal e moral, o imprimátur concedido para a súa publicación pode ser retirado. Isto sucedeu tres veces na década de 1980, cando a Santa Sede considera que as denuncias presentadas a uns textos de relixión para as escola estaban fundadas e ordeou ao obispo a revocar a súa aprobación.

O imprimátur concedido a unha publicación non é válida para as edicións posteriores do mesmo traballo ou para a tradución a outro idioma. Para estes requírense novas aprobacións.

O imprimátur pode consistir en ata tres selos aprobatorios, cada un firmado e datado:

- Imprimi potest ("Pode imprimirse"): Se a obra é dun membro dunha orde relixiosa, este selo indica que o escrito foi examinado e aprobado polo superior maior ou cabeza da orde.

- Nihil obstat ("Nada se opón"): Este selo indica que a obra foi escudriñada e aprobada polo censor da diócese sen atopar nela ningún erro doutrinal ou moral. O censor soe ser un sacerdote educado, nomeado polo obispo. A súa tarefa implica a interacción co autor ata asegurarse de que éste correxira a súa obra de acordo coas indicacións recibidas. Os autores poden elixir someter a súa obra ao obispo da diócese onde residen, en lugar do de aquela onde se pretende darlla á imprenta.

- Imprimatur ("Imprímase"): Este selo final indica que a obra foi aprobada para a súa impresión polo obispo da diócese ou outra autoridade eclesiástica.

A caída de Babilonia, gravado por Jean Duvet das series sobre o Apocalipse, circa 1555, tamaño: 11 7/8 x 8 3/8 in.

*Wikipedia inglesa. Wikipedia española.

*Imaxe de Chris Blakeley de Flickr.

    • Lo curioso en esta gresca episcopal contra el Jesús de Pagola -así se conoce ya a este libro-, es que la edición retirada de las librerías, la novena, había sido corregida por el autor para satisfacer a alguno de sus censores, y se publicó con el Nihil obstat et imprimatur del obispo de San Sebastián, Juan María Uriarte. (...) (El País, 14/03/2010) Ver exemplo completo.

  • (...) Son libros a calzón quitado, con grandes cantidades de sexo, drogas y lo que se llama coloquialmente rock and roll (es decir, actos fuera de las normas). Su arco narrativo suele desembocar en una moraleja, una lección para los tiempos presentes. Da lo mismo que sean obra de ghostwriters (es decir, negros), escritores cuyo nombre se evita o aparece en un cuerpo pequeño: se venden con el imprimátur de la estrella y queremos creer que ofrecen la verdad. (...) (El País, 11/06/2011) Ver exemplo completo.

  • Máis exemplos na prensa escrita.

  • Por otro lado, el poderío geopolítico estadounidense trajo presiones consigo. Cuando concedió su imprimátur (su respaldo oficial) a los israelíes en la guerra del Yom Kippur, de inmediato necesitó balancear esto con algún gesto en la otra dirección que apaciguara al menos a Arabia Saudita, un aliado crucial. Hay mucha gente que piensa que Estados Unidos dio su visto bueno a Arabia Saudita y a Irán para que lanzaran el boicot. Además de apaciguarlos, Estados Unidos obtuvo la ventaja económica de fortalecer su mano en la competencia trilateral con Europa occidental y Japón. (La Jornada, 14/01/2016) Ver texto completo

    • Soslayando la amonestación, Galileo continuó con su lucha a favor del heliocentrismo con la publicación de Il saggiatore en 1623 y Diálogos sobre los dos máximos sistemas del mundo nueve años después. Experto en la ironía, usaría su pluma de maneras despiadada contra sus oponentes y los defensores del geocentrismo, granjeándose multitud de enemigos en diversos estamentos. Este último ensayo le puso en colisión directa con la Inquisición a pesar de que el texto había recibido su imprimatur o permiso de impresión. En 1633, tras un verdadero juicio en el que no se siguió el procedimiento legal de la Inquisición y en el que fue amenazado con la tortura, fue obligado a abjurar de sus creencias, tal y como refleja la obra teatral de Bertolt Brecht que se representa estos días en el Centro Dramático Nacional de Madrid. (El Mundo, 01/03/2016) Ver texto completo

    • Malgrat aquest imprimàtur d’innocència, el simple reconeixement que la majoria d’aquestes persones ocupen o han ocupat posicions de responsabilitat pública excita la curiositat de la ciutadania, que vol saber-ne els noms. (La Vanguardia, 08/05/2016) Ver texto completo

61.-in absentia: “En ausencia”, “Por ausencia”. En temas legais refírese ao dereito do acusado a estar ausente durante o xuízo. Se alguén é xulgado in absentia, significa que non estivo presente no xuízo, polo que ao non poder responder aos cargos pode ser condenado in absentia ou absolto. Tamén se emprega o termo para denominar unha morte "in absentia", que se refire a cando unha persoa que desapareceu e non se localizan ou recoñecen os seus restos é declarada legalmente morta.

    • (...) Francia también pide su traslado. Allí ya fue condenado in absentia en 1999 a diez años de cárcel, pero las autoridades le prometen un nuevo juicio por lavado de dinero.(La Voz de Galicia, 22/08/2007). Ver exemplo completo.

    • En febrero pasado las Cámaras aprobaban la ley transitoria de designación de jueces, que deberá redondearse este año para que todos sean de elección popular; en 2010, 36 conocidos oponentes han sido procesados -12 de ellos in absentia- y entre los perseguidos, cuatro presidentes y vicepresidentes (...) (El País, 19/2/2011) Ver texto completo.

    • El ex primer ministro tailandés Thaksin Shinawatra, depuesto hace dos años en un golpe de estado, fue este martes condenado in absentia por el Tribunal Supremo a dos años de cárcel por un delito de abuso de poder cometido durante su mandato. (Libertaddigital, 21/10/2008) Ver texto completo.

    • El portavoz del Comité de Investigación, Vladimir Markin, ha confirmado la orden de detención internacional y ha dicho que Jodorkovski pasa a estar en régimen de arresto «in absentia» en Rusia. ABC, (23/12/2015) Ver texto completo.

  • Antes de su arresto, Provenzano ya había sido condenado 'in absentia' por una serie de asesinatos, entre ellos los de los fiscales Giovanni Falcone y Paolo Borsellino, por los que fue sentenciado a cadena perpetua. El Faro de Vigo (13/07/2016) Ver texto completo

    • Se les culpa por asociación. La Fiscalía considera que el exdirector del Cumhuriyet, Can Dündar - juzgado in absentia tras fugarse a Alemania -, obtuvo este vídeo de fuentes de la cofradía del teólogo Fethullah Gülen, considerado por Ankara un grupo terrorista autor del golpe de Estado fallido del verano de 2016. (El Mundo, 11/09/2017) Ver texto completo

62.- in aeternum: “Para sempre”, “para toda a eternidade”.

    • (...) Y, sin una opinión pública común, Europa seguirá siendo un enano político in aeternum. (El País, 30/05/2009). Ver exemplo completo

    • Omar Suleiman, el nuevo vicepresidente de Egipto, ex jefe de inteligencia y mano derecha de Mubarak, por primera vez mostró sus verdaderas cartas. Hizo saber que no tolerará in aeternum las masivas protestas que han paralizado al país y, alimentando la inquietud de la Casa Blanca y enfureciendo a los cientos de miles de activistas que acampan en la plaza, dijo que el país no estaba preparado para la democracia. (La Nación (Argentina), 10/02/2011). Ver exemplo completo.

    • Con todo, en la búsqueda de voz y voto en el Consejo de Seguridad Rajoy no está solo. Sebastián Piñera, defendió este martes ante el pleno de la Asamblea General la candidatura de Chile para ocupar un puesto no permanente. Otros países van más allá, y abogan por su derecho a tener un asiento «in aeternum» en este organismo. ABC, (26/09/2013) Ver texto completo.

    • Mandarlo a la cárcel es una cobardía que la ley hace casi imposible. E inhabilitarlo ahora, cuando él mismo ya se inhabilitó in aeternum, para jugar con los nietos, suena a chuminada -«tú me destierras por cuatro -dijo el Cid-, yo me destierro por ocho-».(La Voz de Galicia, 06/08/2013) Ver texto completo

    • La decisión ha derivado con los años en una suerte de esquizofrenia donde Competencia y PPCV critican la política intervencionista que promueve la actual Conselleria de Comercio (Compromís) mientras su portavoz local en Alicante, Luis Barcala, se dedica a aplaudirla indisimuladamente. Barcala apuesta por abrir el centro in aeternum y el resto de la ciudad cuando a él le dé la gana. Que a estas horas, y si su criterio no ha cambiado, es «en vacaciones», época en la que por cierto no llega ni un crucero. (El Mundo, 25/10/2016) Ver texto completo

63.- in albis: “En branco”. Cando a mente se queda en branco e non sabemos contestar. Dise tamén da persoa ignorante dalgunha cousa.

    • Quizás por eso los estudiantes de la Universidad de Vigo viven de espaldas a la campaña electoral que se avecina para elegir rector. Ni saben que habrá elecciones este mismo curso ni saben que, por primera vez, podrán acudir a las urnas a votar. La entrada en vigor de la Ley Orgánica de Universidades los ha pillado «in albis». (La Voz de Galicia, 4/2/2002) Ver exemplo completo.

    • El Real Madrid dejó in albis a los ochenta seguidores que les animaron tímidamente a las puertas del hotel, y a los medios de comunicación que esperaban declaraciones de Vanderlei Luxemburgo.(La Voz de Galicia, 25/10/2005) Ver exemplo completo

    • El presidente del Gobierno dicta desde las alturas los contradictorios pronunciamientos expresados por la ministra de Defensa y por el secretario general de La Moncloa mientras que el titular de Asuntos Exteriores permanece in albis.(El País, 25/03/2009) Ver exemplo completo.

    • Uno, más crudamente realista, tal vez porque nunca pisó palacio; el otro, con tendencia a fantasear, seguramente porque tiene la barba a remojo. Pero los cuatro gatos a los que aún nos entretienen estas cosas quedamos in albis. La Voz de Galicia (26/02/2015) Ver texto completo.

    • "Me pregunta qué sé yo de eso, puesto que también tenía el consentimiento del PSOE, y yo le dije que no tenía ni idea. Se lo consulté incluso a Tierno Galván y él estaba completamente in albis: “No haga usted caso de esos rumores”, me dijo."(...). (Faro de Vigo, 18/2/2011) Ver texto completo

    • Esto ya es otra cosa. Ya podemos serenarnos porque este presidente nuestro ha empezado a preocuparse por los problemas reales del país. Esos que nos mantienen toda la noche in albis y que nos han llevado a este estado de zozobra y descreimiento del que no damos salido. (...) La Voz de Galicia (29/09/2012) Ver texto completo

Estos selos e firmas son impresos en tipografía normal nunha páxina ao principio do libro, non se trata de selos ou firmas estampados aparte, pero toman a forma dunha firma nun documento legal, co nome da autoridade, o lugar e a data. A norma católica vixente nesta materia é un decreto disciplinar da Congregación para a Doutrina da Fe titulado abreviadamente Ecclesiae pastorum (Decretum de Ecclesiae pastorum vigilantia circa libros) do 19 de marzo de 1975. Por extensión do uso eclesiástico, a expresión é aplicada na lenguaxe política para indicar que un programa, unha declaración pública ou calquera outro documento recibe a aprobación da xerarquía dun partido, dos seus aliados ou de calquera outro axente cuxo beneplácito se considera importante. Da mesma maneira aplícase cando os documentos técnicos da administración deben ser autorizados por algún superior xerárquico ou comité antes de considerarse oficiais.

Na impresión comercial, o termo emprégase de acordo co seu significado en latín, de aprobación definitiva dun cliente ao seu axente, quizáis despois da revisión dunha impresión de proba, para levar a cabo o traballo de impresión.

Como metáfora, a palabra imprimatur, utilízase libremente como calquera tipo de aprobación ou de apoio, sobre todo por un organismo oficial ou unha persoa de importancia, coma o titular dun periódico.

64.- in articulo mortis: É unha locución latina que significa literalmente: “No momento da morte”. Expresa as últimas vontades do defunto antes de morrer. É moi empregada en Dereito e Teoloxía para definir accións ou decisións no trance final do individuo hacia a morte. Antigamente era unha condición sine qua non para recibir o sacramento da Extrema unción ata que se universalizou no Concilio Vaticano II.Por exemplo: "celebraron a voda in articulo mortis".

  • Como le gustaba, como quien no quiere la cosa, presentarme premios nobeles, le debo, entre tantas otras, la amistad con el Gabo García Márquez, que había sido padrino de una de sus bodas (la última con Rosa, tras 20 años de amor, fue casi in artículo mortis) (...) (El País, 06/05/2009)Ver exemplo completo

  • Pues bien, ante esta situación minoritaria, cuando restan menos de dos meses para las elecciones municipales, el BNG al frente de su ya destartalada coalición decide, in articulo mortis , solicitar otro multimillonario crédito. (La Voz de Galicia, 04/04/2003) Ver exemplo completo.

  • Matrimonio in articulo mortis: Después de haber contraído matrimonio in articulo mortis, falleció en esta villa confortado con los auxilios espirituales, D. Juan Poyán, muy conocido en Cuba, donde habitualmente residía. -D.E.P. (La Voz de Galicia, 12/08/2012) Ver exemplo completo

    • Aunque convivieron durante muchísimos años, Liliane e Isabel Álvarez de Toledo se casaron in articulo mortis apenas ocho horas antes del fallecimiento de la duquesa de Medina Sidonia. Si no recurre la sentencia, obtendrá más de seis millones y la mitad de una propiedad en Cádiz. ABC, (22/01/2016) Ver texto completo.

    • Demostrado pues que, al igual que no hay dos sin tres, después del once –aunque sea el once del once del once– viene el doce, y que por tanto eso del fin de los tiempos tendrá que aguardar, la cuestión ahora es saber cuánto durará la espera. Hay quien cree que no será larga, porque –añade– el mundo que se va a acabar es el económico actual y ya está in articulo mortis, pero nunca se sabe: en la historia, sobre todo la de las finanzas, hay algunos casos de resurrecciones súbitas. (Faro de Vigo, 12/11/2011). Ver texto completo.

    • El jeroglífico surgido de las urnas el 20 de diciembre parecía el culmen de la complicación política y se antojaba imposible de superar. Pero como todo es susceptible de empeoramiento, el matrimonio in articulo mortis contraído entre Junts pel Sí y la CUP ha situado a España en un escenario que se mueve ya directamente entre el caos y la locura. (...). La Voz de Galicia (11/01/2016) Ver texto completo

*Información de Wikipedia española

*Imaxe de Tjflex2 en Flickr

  • Julio Fuentes, enviado especial de EL MUNDO muerto en Afganistán, recibirá in memoriam uno de los premios anuales que concede la Asociación Profesional Española de Informadores de Prensa, Radio y Televisión (El Mundo 20/02/2002). Ver exemplo completo.

  • (...) Kalina de Bulgaria recogerá el premio Pura Raza Pasión; Morante de la Puebla, al Arte; la Fundación Bertín Osborne, el Solidario -el jerezano acudirá acompañado por su mujer, Fabiola Martínez-;Samantha Vallejo-Nájera, el de Alta Escuela, y Estrella Morente, a la Expresión. Además, se otorgará a Paco de Lucía, 'in memoriam', el premio a la Cadencia, que recogerá su hija Lucía Sánchez (...) (El Mundo, 01/12/2014). Ver exemplo completo.

  • (...) Though all four names were featured in the annual award ceremony's In Memoriam section among dozens of other industry greats, additional performances were arranged to give extra recognition to White, Frey, Bowie and B.B. King, who had passed away in May. (...) (Eonline, 16/02/16). Ver exemplo completo

    • Mañana las 19.30 horas en el Centro Cultural Carballo Calero el grupo de teatro «Donas de Amistad» representan la comedia «In Memoriam de Agapito Salido». Esta obra ha sido escrita, dirigida, producida y puesta en escena por las propias componentes del grupo de Teatro. (La Voz de Galicia, 6/3/2014) Ver texto completo

    • (...) En un comunicado, la patronal catalana ha explicado que Botín recogerá el galardón en su próxima visita a Barcelona ya que no estará presente en la cita de este miércoles, que estará presidida por el presidente del Gobierno, Mariano Rajoy, en la que también se hará un homenaje 'in memoriam' con la Medalla por la Trayectoria Empresarial a Juan Antonio Samaranch, que fue presidente del COI y "esencial en el éxito de Barcelona" como sede de los Juegos Olímpicos de 1992. (...) (El Mundo, 21/11/2017) Ver texto completo

72.- in mente: “Na mente”. No pensamento. Algo que aínda non se di, pero xa se pensa.

    • Es cierto que le miras la cara a algún político y no puedes creer que haya nada detrás, pero lo hay, aunque sólo sea una cachaba de boj in mente, una amenaza (El País, 11/12/2009). Ver exemplo completo.

  • (...) En la primera entrevista en la que aborda el tema, con el semanario francés Jeune Afrique, el jefe de la diplomacia marroquí, Salahedin Mezzouar, denunció también, la semana pasada, la "piratería" cuyos "actores y padrinos sólo pueden ser elementos hostiles a Marruecos". ¿Tiene entonces in mente al régimen argelino? " No he dicho eso de manera tan directa ", contestó (...) (El Mundo,3/01/2015). Ver exemplo completo.

  • (...) Con ello in mente, traté de concertar las posturas de Aguado y Rivera, en el Ritz por la mañana, con el escrito del Grupo Parlamentario de Ciudadanos a la Mesa del Congreso. Juntos definen una situación original (...) (Navarra.com 15/02/16). Ver exemplo completo

    • Con esta idea in mente no creo que sea permisible la existencia de instalaciones zoológicas donde animales enjaulados y/o enclaustrados seguro que sufren dichos trastornos. (La Vanguardia, 29/7/2015) Ver texto completo

    • El Basilea 'in mente': Pepe y Carvajal al margen en la sesión. El portugués fue el único titular ante el Atlético en saltar al césped tras caer en el Bernabéu. Casillas realizó trabajo específico con los porteros.(...) (As, 14/9/2017). Ver texto completo

73.- in pectore: “No peito, no corazón”. Utilízase nun nomeamento para un cargo: a persoa que ten que nomear o ten in pectore , sen dicilo; aínda non é oficial, pero ninguén ten dúbidas da persoa elixida.

Esta expresión é empregada pola Igrexa Católica para referirse ós nomeamentos do Colexio cardinalicio polo Papa, cando o nome do novo cardeal non é revelado publicamente (o Papa gárdao "no seu peito"). Catro papas, Inocencio X, Bieito XIV, Gregorio XVI e Pío IX, foron orixinariamente nomeados como cardeais in pectore, pero foron todos anunciados pouco despois.

Ademais do seu significado relixioso orixinal, hoxe en día in pectore emprégase basicamente para referirse a algo que está escondido, sin revelar ou inesperado, especialmente nos casos dun nomeamento a un cargo político ou institucional que, malia que está xa en boca de todos, aínda non é oficial.

  • José Manuel Anes, presidente in péctore del Observatorio de Seguridad, Crimen organizado y Terrorismo, con 20 años en la PJ a sus espaldas. ( El País, 23/1/2010) Ver exemplo completo.

  • (...) Pero no son esas las verdaderas prioridades de Pablo Iglesias. Queda claro en cuanto se arroga el papel de presidente in pectore y se lanza a repartir ministerios y secretarías de Estado. (...) (La voz de galicia 16/02/16). Ver exemplo completo

    • Dos ourensanos ejercen como presidentes in péctore del COB. Otro figura como tal pero como simple marioneta, sin poderes. (La Voz de Galicia, 11/8/2009) Ver texto completo

    • En las antípodas de todo cosmopolitismo burgués, Puigdemont, el a estas horas presidente «in pectore» de Cataluña. Uno de los errores más extendidos sobre esta España daltónica que nos ha tocado vivir es el que toma al catalanismo por expresión civil de la burguesía. Y nada más falso. Esa fe ciega en un tópico, la creencia en que CDC constituiría la genuina expresión política de los antiguos fogoneros de la locomotora industrial de la península, es lo que condena a Madrid a no acabar de entender las claves ultimas de la política catalana. (ABC, 23/1/2017) Ver teto completo

74.- in saecula saeculorum: “Polos séculos dos séculos”. Para sempre. É unha locución latina que significa literalmente “polos séculos dos séculos” e fai referencia á eternidade. É unha frase bíblica tomada da Vulgata, tradución latina do Novo Testamento dende o hebreo, e traducida dende o grego “εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων”. Esta tradución non é totalmente literal, xa que o tempo sinalado non é a eternidade, senón varios aiōnes en grego, que se referiría á esperanza de vida media dos seres humanos, ou ben á dunha xeración. Este termo foi levado ó latín como saeculum, mantendo o significado.

Esta expresión aparece no libro do Apocalipse doce veces, e sete veces máis nas epístolas. Pretende reforzar a idea de omnipotencia de Deus, ao cal os fieis adoran nas súas oracións e recoñecen o seu reinado universal “polos séculos dos séculos”. En sentido figurado refírese a unha cousa que se prolonga indefinidamente e da cal non se prevé a fin.

    • Y no por equivocación, o por un lamentable error, sino porque todavía hay líderes que piensan ganar la felicidad, el dinero y la paz haciendo la guerra per saecula saeculorum .(La voz de Galicia, 10/09/2006) Ver texto completo.

  • (...) Todo ello gracias a la colosal sabiduría del veterano maestro británico y sus incomparables formaciones musicales que aun acabaron por regalarnos un Ave verum Corpus fuera de programa que elevó los ánimos entusiastas del público hasta la más ingrávidas cuotas de destilación espiritual posibles. In sæcula sæculorum. (Codalario 24/01/16) Ver exemplo completo

    • Si yo soy el obstáculo -le dijo a Sánchez- renuncio a las pompas y vanidades del poder, para que puedas montar el pésimo gobierno con el que vais a quemaros tú y el PSOE per in saecula saeculorum, amén». (La Voz de Galicia, 31/3/2016) Ver texto completo

    • (...) Si entendemos por “funcionar” conseguir que la báscula marque una cifra que alguien ha decidido arbitrariamente, para que la aguja se mantenga allí in sæcula sæculorum, vamos mal encaminados. Si nos mencionan un peligroso constructo intelectual denominado “peso ideal”, no solo nos están timando, además están poniendo en riesgo nuestra delicada autoestima. El objetivo de la pérdida de peso no debería ser embellecer nuestra estética, sino mejorar la salud. (...) (El País, 8/1/2016) Ver texto completo

75.- in situ: “No lugar”. No lugar exacto.

No arte contemporáneo, in situ, desina un método artístico ou unha obra que toma en conta o lugar donde é ou será instalado ou aplicado.

Na ciencia, in situ desina a análisis dun fenómeno exactamente no lugar e condicións donde mesmo se desenvolve o mesmo.

Na enxeñería civil in situ desina un método ou unha técnica que se utiliza ou ten lugar no mesmo emplazamento da obra.

No medio ambiente refírese á limpieza dun lugar contaminado, un método de recuperación desarrollado no lugar polucionado.

En electrónica, a programación in situ indica a capacidade de programar un dispositivo directamente na etapa final, e inmediatamente antes da execución.

En tafonomía, dise que un fósil está in situ cando se atopa na súa posición estratigráfica, como contraposición a ex situ, cando se atopa desprazado.

    • (...) El gobernador del Banco de España, Miguel Ángel Fernández Ordóñez, tiene previsto visitar Galicia esta semana para comprobar in situ la situación. (El País, 24/01/2010) Ver exemplo completo.

    • (...) El pavimento continuo se monta in situ, no es prefabricado. (El País, 02/01/2010) Ver exemplo completo.

    • (..) Lo que implicará, según Medio Ambiente, "una inspección in situ de las obras" para verificar el cumplimiento de los requisitos de seguridad. (...) (Faro de Vigo 24/01/16) Ver exemplo completo

    • (..) Ahora, una nueva aplicación móvil hace posible que las pruebas de calidad y de especificaciones puedan llevarse a cabo 'in situ', a través de un dispositivo portátil de garantía de calidad. Ver texto completo

    • El Villarreal ya tiene a su nuevo delantero en casa. Roger Martínez presencia el choque contra el Deportivo desde la grada del estadio de La Cerámica después de que la negociación se acelerara en la jornada del viernes y se cerrara su contratación con lo que ariete colombiano se ha personado en el campo castellonense para ver 'in situ' las evoluciones de su nuevo equipo desde un palco privado. (Marca, 07/01/2018) Ver texto completo

76.- intelligentibus pauca: “Para os intelixentes, poucas (palabras fan falta)”. Como di o refrán: "a bo entendedor poucas palabras". Úsase cando un non quere ser explícito nunha cuestión e fala con medias palabras.Gramaticalmente tamén se usa en singular (intelligenti pauca).

Gramaticalmente, está formada polo dativo de intelligens, -ntis (intelixente) e o nominativo plural neutro de paucus, -a, -um (pouco).

    • (...) Intelligenti pauca, querido Paco (a buen entendedor, pocas palabras) (La Voz de Galicia, 19/11/2009) Ver texto completo

    • Mons. Gutiérrez perdió una bella y propicia ocasión para limitarse a entonar el "por mi culpa, por mi grandísima culpa", o guardar silencio, al haber comprobado el adjetivo de "obsceno" con que el que relacioné en mi información ciertas "sentencias eclesiásticas". Por aquello del "intelligenti, pauca", y con la diversidad de acepciones que tiene este término en el diccionario, lo mejor es no "meneallo" y pasar de puntillas. Al menos, este es mi propósito. (Periodista Digital, 16/09/2015) Ver texto completo

  • Y qué mejor manera de enmendar esta situación que producir programas que invitan a no saber contar y a hablar obscenamente como las metas a alcanzar por los adolescentes. Como intelligentibus pauca,es ocioso traer a colación los nombres de esos envilecedores espacios televisivos. (El País, 13/11/2014) Ver texto completo

    • Aunque los niveles de formación-información religiosa todavía no sean los pertinentes, ni siquiera en las esferas oficialmente católicas, a unos les ha sorprendido, y a otros les quedó inédita, la intención del Papa Francisco expresada recientemente en la homilía de una de misas mañaneras que celebra en la residencia romana de Santa Marta, en la que reside. El adagio latino de "intelligenti, pauca", traducido al barroco popular castellano de "al buen entendedor le bastan pocas palabras", apenas si tuvo certera interpretación en el marco pastoral litúrgico en el que se pronunciaron, presentes un grupo de sacerdotes y obispos. (Periodista Digital, (25/06/2017) Ver texto completo

77.- in vino veritas: é unha locución latina que significa literalmente “No viño está a verdade”.

Aínda que a frase aparece na “Historia Natural

É un dos piares do Dereito penal moderno onde o fiscal ou axente estatal equivalente debe probar a culpa do acusado e non este último a súa inocencia.

    • Argumentan que no se ha tenido en cuenta el principio de "in dubio pro reo" (en caso de duda, a favor del reo) (El País, 02/05/09). Ver exemplo completo

  • La máxima jurídica in dubio pro reo, que aplican los jueces a favor de la víctima en caso de duda, no fue empleada con España en su debut en el Europeo de balonmano, tras perder por un último gol croata anotado sobre la bocina y en posible situación antirreglamentaria. (...) (El Mundo, 22/01/2004) Ver exemplo completo

    • "Si bien no se le prescribió tratamiento alguno al respecto, no obstante si le fue recomendado", afirma la titular del Juzgado de lo Penal número tres para dictar a continuación y bajo el principio in dubio pro reo una sentencia absolutoria con todos los procedimientos favorables. (El Mundo, 19/10/2010). Ver exemplo completo

    • La prueba practicada (interrogatorios a implicados y testigos y documentos aportados) deja «un margen de duda suficiente y razonable sobre la verdadera intención y participación en los hechos de los acusados, lo que en todo caso debe favorecerles en la correcta aplicación del principio in dubio pro reo», asegura el tribunal; es decir, en caso de duda prima la visión más favorable para el acusado. ABC, (12/01/2016) Ver texto completo.

    • En su sentencia, que no es firme y puede ser recurrida ante el Supremo, los magistrados aplican el principio de in dubio pro reo. Y es que, durante la vista oral se confrontaron dos informes periciales, uno de la policía nacional que implicaba al encausado y otro de una experta que lo exoneraba (...) (A Voz de Galicia, 28/1/2011). Ver texto completo

    • «Las dudas expuestas acerca de la cuota defraudada determinan la absolución del acusado en virtud del principio in dubio pro reo». Con esta afirmación, recogida en una sentencia dictada por el Juzgado de lo Penal 1 de Ourense, se absuelve al empresario carballiñés Javier Paz del delito contra la hacienda pública del que había sido acusado por el ministerio fiscal y la Agencia Tributaria (...). (A Voz de Galicia, 1/8/2009). Ver texto completo.

    • (...) El abogado, que ha defendido la inocencia del acusado, ha señalado, remitiéndose a la declaración de la propia denunciante, que ella no habló y no gritó mientras ocurrían los hechos, y ha apelado ante el tribunal al principio de in dubio pro reo, es decir, en caso de duda, a favor del acusado. (...). La Voz de Galicia (28/11/2017) Ver texto completo

*Información da wikipedia española e inglesa

*Imaxe de Stéfano Obregón en Flickr

66.- in extremis: “No último momento”. É unha locución latina de uso actual que significa "nos últimos momentos", "nas últimas". Aplícase a certas persoas e situacións, indicando que están a piques de morrer, desaparecer, finalizar etc. Na actualidade é moi empregado no campo dos deportes: marcou un gol in extremis ( marcou un gol no último momento)

Un exemplo é cando algunhas parellas contraen matrimonio in extremis, ao estar un deles a punto de morrer, polo cal as lexislacións permiten acelerar os trámites necesarios.

Está formada pola preposición in ("en") e o ablativo plural de extremus, -a, -um ("último").

Nalgún contexto pode asimilarse a in articulo mortis.

Véxase o artigo na Galipedia.

    • El ministro de Asuntos Exteriores, Miguel Ángel Moratinos, se convertirá el próximo martes en el primer miembro del Gobierno español que visita Gibraltar desde que se convirtió en colonia británica, en virtud del Tratado de Utrecht (1713). La histórica visita se desbloqueó ayer tras un acuerdo in extremis para aparcar la controversia sobre la soberanía de las aguas situadas hasta tres millas de distancia del Peñón (El País,18/07/2009). Ver exemplo completo

    • Camps sacrifica a Costa in extremis. El presidente valenciano se resistió durante todo el día a las presiones de la dirección nacional del PP para que tomara medidas. El cese "temporal" de su 'número dos' se confirmó a las 21.42 (El País,10/10/2009). Ver exemplo completo.

    • Pero la comunicación se hizo el pasado lunes in extremis, tras saber que los servicios secretos occidentales la habían detectado y que iba a hacerse público. La noticia sólo puede minar aún más la credibilidad del régimen (El País, 26/09/2009). Ver exemplo completo.

  • (...) Pero sus esperanzas se desvanecerían si suena la flauta y quien no se resigna a mantenerle caliente el sitio salvara la cabeza con Alcaldías de tronío y cualquier autonomía de fuste. Conviene no echar en saco roto que el éxito gallego de Feijóo salvó in extremis a Rajoy de perecer antes de las generales (...) (El Mundo, 25/01/2015). Ver exemplo completo.

  • "Estoy casi al cien por cien, porque en estas fechas siempre comes algo más y te saltas la dieta, pero ya hemos vuelto a la preparación fuerte después de muchos actos con patrocinadores, etc", asegura Jorge, que sigue disfrutando del título logrado in extremis la pasada temporada. (...) (Marca - 18/01/2016) Ver exemplo completo

    • Durante los últimos días varios agentes de la Policía Local de Betanzos han denunciado hasta tres vehículos en el núcleo urbano por no tener seguro obligatorio, procediendo a su retirada. No obstante, uno de los propietarios consiguió «in extremis» asegurar su coche y evitó así que le fuese recogido por la grúa. (A Voz de Galicia, 29/12/2011). Ver texto completo

    • Ricardo López se estrenó como entrenador del Racing de Ferrol con un empate realmente agrio frente al Coruxo al escapársele la victoria al conjunto ferrolano en el quinto y último minuto del tiempo añadido. Silva, uno de los destacados del encuentro, evitó in extremis la derrota de los suyos de fuerte disparo. Ya son 14 las jornadas del Racing sin conocer la victoria. (...) El Correo Gallego (07/01/2018) Ver texto completo

67.- in fraganti / in flagranti delicto: “En ardente delicto”. É unha locución latina que significa "no momento de cometer un delito". Indica con esta expresión que se ten sorprendido a alguén no momento de cometer un acto que debe ser castigado, unha acción punible. Utilízase tamén, aínda que de forma incorrecta, a expresión in fraganti co mesmo significado. Véxase o artigo da Galipedia.

    • En lugar de encontrarse a la defensiva por haber sido pillado in fraganti, el régimen iraní pone la pelota en el tejado de quienes le piden cuentas (El País, 01/10/09). Ver exemplo completo

    • Dos menores de nacionalidad rumana, de 12 y 13 años respectivamente, fueron sorprendidos in fraganti por funcionarios del Cuerpo Nacional de Policía de la Comisaría de Ávila, cuando intentaban sustraer a un ciudadano el importe de una operación realizada en el cajero automático, situado en una céntrica entidad bancaria de la capital abulense (...) (El Mundo, 03/04/2008). Ver exemplo completo

  • (...) Los dos detenidos, dos varones de 32 y 40 años, fueron arrestados 'in fraganti' en el momento en el que se disponían a realizar un pase de droga en frente de un local comercial vacío y sin uso sito en la confluencia de la calle Conde de Lemos con la Calle Santiago, ha informado la Jefatura Superior de la Policía de Madrid en una nota de prensa (...) (El Mundo, 11/12/2014). Ver exemplo completo.

    • Agentes del Cuerpo Nacional de Policía han detenido a un vecino de Gondomar de 22 años que fue descubierto 'in fraganti' cometiendo supuestamente un robo con fuerza. (...) (Faro de Vigo, 17/09/2015) Ver exemplo completo.

    • La colaboración ciudadana hizo posible la detención «in fraganti» del presunto autor de numerosos robos con fuerza utilizando el mismo método. Acumula veintitrés detenciones en los últimos dos años, todas ellas por robos mediante forzamiento de persianas metálicas de establecimientos. El detenido es un varón de veintiocho años de edad, natural de Ourense.(A Voz de Galicia, 16/7/2016) Ver texto completo.

    • Pillan a un menor 'in fraganti' cuando intentaba robar en una casa en Pozo Estrecho. (La opinión de Murcia 15/01/18) Ver texto completo.

68.- in itinere: “No camiño”. En seguridade e saúde laboral e dereito laboral, denomínase accidente in itinere ao accidente de tráfico acontecido ao traballador durante o desprazamento desde o seu domicilio ata o seu lugar de traballo, e viceversa, a condición de que o traballador non interrumpira o traxecto por causas alleas ao traballo.

    • (...) UGT advirtió hoy de que Galicia es la tercera Autonomía con más accidentes in itinere, por lo que instó a las empresas a poner en marcha planes de movilidad y a las administraciones a habilitar redes de transporte de calidad y de bajo coste (La Voz de Galicia, 28/01/2009). Ver exemplo completo.

    • Descienden un 13 por ciento los accidentes laborales in itinere (Palma el periódico, 27/01/11). Ver texto completo

  • (...) Un dato: este año, hasta 31 de agosto, se habían registrado ya 1.615 accidentes in itinere y 346 en misión (...) (El Mundo, 07/12/14). Ver exemplo completo.

    • La Región de Murcia registró 17 accidentes mortales en jornada de trabajo entre enero y noviembre de 2015, cuatro más que en el mismo periodo de 2014, mientras que los 'in itínere' sufrieron un descenso del 20 por ciento, situándose en este periodo en cuatro, uno menos que en 2014, según el boletín de siniestralidad laboral de la Confederación Regional de Organizaciones Empresariales de Murcia (CROEM), recogido por Europa Press. (...) (20minutos, 20/01/2016) Ver exemplo completo

    • A la lista hay que sumar una veintena más de accidentes sufridos por trabajadores in itinere, es decir cuando iban o venían a su lugar de trabajo. De los veinte contabilizados cuatro de ellos sufrieron heridas de gravedad y los dieciséis restantes resultaron heridos leves. La mayoría de ellos fueron en Lalín, donde se contabilizaron catorce afectados. De estos solo uno fue grave, tres fueron en A Estrada, todos ellos graves, uno en Silleda, otro en Cerdedo y otro en Dozón. Tampoco en este caso hubo que lamentar ninguna víctima mortal. Aunque oficialmente no fueron contabilizados en la zona en abril del 2009 tres trabajadores de la zona perdieron la vida en Agolada cuanto venían de trabajar.(A Voz de Galicia, 29/7/2011) Ver texto completo

    • Para apreciar la “laboralidad” de los accidentes denominados in itinere, aquellos que se producen durante el trayecto del hogar al trabajo, la jurisprudencia exige, principalmente, que el desplazamiento venga determinado por una obligación profesional y no por motivos personales. (El País 12/01/18) Ver texto completo.

69.- in illo tempore: “Naquel tempo”. Fai referencia a un tempo pasado. Na liturxia, pronúnciase este latinismo antes da lectura do Evanxeo do día.

    • In illo tempore -hoy ni se sabe- se trataba de que el televidente español se acostumbrase a leer en castellano -una defensa de La Patria- y para ello se creó toda una colección -la de RTVE- en la que había y cabía de todo, empezando por La Tía Tula de Unamuno y siguiendo por la adaptación novelística del guión de 2001: Una odisea en el espacio que escribieron Stanley Kubrick y Arthur C. Clarke para la película del mismo título (El País, 10/12/2009). Ver exemplo completo

  • (...) UPyD plantea reducir ayuntamientos. Esa es una medida inteligente que también dejó caer Rajoy in illo tempore (...) (El Mundo, 12/11/2014). Ver exemplo completo.

    • Hablamos de esta misma semana y de apenas un salto, menos de cincuenta metros, desde la angosta y desnivelada esquina sur de Trascorrales, a la siguiente esquina girando para el Oeste, igual que John Wayne sólo que no se trata del Far West, sino del West inmediato entre la plaza y el pindio callejón de los Huevos: ahí los vendían las aldeanas ‘in illo tempore’, cuando el mercado también ocupaba Cimadevilla y la carretera de Castilla, con amurallada puerta principal donde el arco del Ayuntamiento. (...) (El Comercio, 28/01/2016) Ver exemplo completo.

  • In illo tempore había un auténtico sentido da responsabilidade pública e cada Administración aportaba a súa parte na procura de servizos de interese para a veciñanza, nunha simbiose na que tiña transcendencia o transcendental e importancia o importante. (La Voz de Galicia, 23/2/2016) Ver texto completo

    • El caviar de salmón de Alaska es una joya gastronómica que descubrí de la mano de José Manuel Manglano, en el Mercado de Colón de Valencia. In illo tempore, cuando pasaba más tiempo en las Rusias y en Arabia que en Valencia, tenía por costumbre de desayunarme con estas huevas sobre deliciosos blinis, cosa que me sorprendía (que sirvieran esto en vez de madalenas) y me agradaba a un tiempo. (Las Provincias 29/12/17) Ver texto completo

70.- in medio virtus: “A virtude está no medio”. Fai referencia á busca do punto medio, é dicir, da virtude, nunha situación. Aínda que o latinismo non moi coñecido, si o é a teoría do xusto medio de Aristóteles, a cal presentaba o xusto medio (o punto medio entre o exceso e o defecto a hora de realizar unha acción) como guía ética á hora de actuar. Dita teoría é, básicamente, este latinismo desenvolvido.

  • "Nada violento es durable". In medio virtus, repetían ya los clásicos (...) (El País, 10/08/2009). Ver exemplo completo.

  • (...) Las razones vienen a resumirse en su escasa predisposición a militar en un partido que hoy flota en el tercer espacio definido por Jonan Fernández, entre el pacto de Ajuria Enea y el mundo de Herri Batasuna. Tal vez ese tercer espacio sea el in medio virtus que define Oyarzábal entre los exaltados (víctimas) y los fanáticos abertzales (...) (El Mundo, 25/11/2013). Ver exemplo completo.

    • (...) La cocina "Hansik" se caracteriza por el equilibrio entre los cinco sabores: picante, dulce, agrio, salado y amargo... En encontrar in medio virtus está el problema. (...) (elEconomista.es, 26/01/2016) Ver exemplo completo.

    • Pero nada cambiará si Aymerich y Feijoo se tiran puyas desde los extremos, mientras Touriño luce en su escudo una máxima -«In medio virtus»- que nadie le discute. (La Voz de Galicia, 14/3/2007) Ver texto completo

    • Come si dice: in medio stat virtus. Nè troppo operaio, nè forzato primo della classe: c'è bisogno del Deyan combattivo che spesso ha fatto la differenza in serie A. Periodo no. (pistoiasport, 15/01/18) Ver texto completo

71.- in memoriam: “Para recordo”. Para recordar algo ou a alguén que faleceu.

65.- in dubio pro reo: É unha locución latina que significa literalmente: "Ante a dúbida, a favor do reo".

Expresa o principio xurídico de que en caso de dúbida, por exemplo insuficiencia probatoria, favorecerase ao imputado ou acusado (reo). Este principio era parte da interpretación aristotélica da lei e a forma da lei romana: Favorabiliores rei potius quam actores habentur "A condición da parte demandada ha de ser favorecida en lugar da do demandante". Ademais de ser un reforzo do principio de inocencia, a súa aplicación está relacionada co principio de legalidade. Sabemos que para xulgar a alguén en pena senal, a súa conducta debeu estar penada por unha lei anterior aos feitos do proceso. En caso de que a pena posteriormente se agrave, se suavice ou se derogue, non debe aplicarse a lei vixente ao momento dos feitos do proceso, senón aquela máis favorable ao imputado. Se este xa foi condenado, a súa pena debe adecuarse á lexislación máis benigna, incluso se iso implica a súa liberación.

de Plinio o Vello e continuaba do seguinte xeito: in aqua sanitas, "na auga a saúde", pertence ao poeta lírico grego Alceo de Mitiline, cuxa obra conservamos de xeito moi fragmentado, este foi un dos primeiros poetas do viño e a rosa, que influíron notablemente en Horacio. A obra deste último, moito mellor conservada, contén numerosas alusións ao viño.

Co tempo, esta expresión converteuse no título dun famoso ensaio do poeta danés Sore Kierkegaard, escrito a modo de imitación do Banquete de Platón, trátase dun diálogo entre cinco estetas que departen en torno a unha boa mesa sobre os placeres sensuais.

Soe empregarse cando queremos dar a entender que o estado de embriaguez que proporciona o viño fainos ser máis sinceros. En galego, ou castelán, dise popularmente que o viño solta a lingua e tamén que só os borrachos e os nenos din a verdade.

É dicir, que, cando estamos algo bébedos, e máis fácil que digamos o que non queremos ou non nos atrevemos a dicir.

  • Nos habían dicho que in vino, veritas, o, sea, que el borracho habla en plata; que cualquiera, harto de vino, canta la gallina, y que por la boca muere el pez. (La Voz de Galicia, 08/09/2003) Ver texto completo.

    • Ben ensarillado está tamén o complexo argumento de In vino veritas de Francisco Castro, novela de extensión desusada para o que se adoita no policial, se cadra polos moitos fíos temáticos que nela conflúen, dende o telelixo á enoloxía. (El País, 23/09/2011) Ver texto completo.

    • Autores como Plinio el Viejo -que acuñó el proverbio In vino veritasEn el vino está la verdad»)- y especialmente el gaditano Columela disertaron ampliamente sobre su elaboración, producción y consumo. (La Tribuna de Toledo, 21/02/2016) Ver texto completo

    • Las Campos y amén. Esto de orear nuestras intimidades en una terraza de verano o durante la sobremesa con el alegre desparpajo que da una copita de vino -in vino veritas- es muy común en las españolas. (El mundo, 30/08/2016) Ver texto completo

    • El auténtico Jorge Sampaoli se mostró cuando insultó cobardemente al inspector mofándose de la miseria que ganaba por mes comparándola con la fortuna que nosotros (todos los argentinos) le pagamos mensualmente a ese forajido pelado que volvía de haber casado a una hija y libado en las jarras de Baco copiosamente. Como decían los romanos “In vino veritas” (En el vino está la verdad). Ese es el Sampaoli real, el que se burla de los escasos pesos que cobra un servidor público tipo empleado raso. (Rosario Nuestro, 12/01/2018) Ver texto completo

Máis exemplos na prensa escrita.

* Imaxe de Jorge Lorte en Flickr

78.- in vitro: “No vidro”. Refírese a unha técnica para realizar un determinado experimento nun tubo de ensaio, ou xeralmente nun ambiente controlado fóra dun organismo vivo.

A fecundación in vitro é un exemplo ampliamente coñecido, que consiste nun procedemento de reproducción asistida realizado nun laboratorio.

Ao igual que outros moitos experimentos relacionados relacionados coa bioloxía molecular que se levan a cabo fóra dos organismos ou células, e nos que as condicións non representan necesariamente as condicións intracelulares, os resultados son mencionados a menudo como in vivo, in vitro ou in silico.

  • El objetivo era concebir varios embriones in vitro y, de ellos, elegir los que hubieran heredado el factor Rh negativo de la madre y, por tanto, la compatibilidad. Del proceso de selección y de ... padecen una grave enfermedad genética incurable. ( El País, 01/10/2009) Ver exemplo completo.

    • Entre un 1 y un 4% de los niños que nacen hoy en día se han gestado gracias a técnicas de reproducción in vitro.Ver exemplo completo

    • En el experimento con macacos rhesus, los óvulos de una hembra portadora de la enfermedad mitocondrial recibieron el tratamiento de limpieza, fueron fecundados in vitro e implantados de forma ...( El País, 27/08/2009) Ver exemplo completo.

    • Los científicos realizaron ensayos de "cierre de herida" a través de experimentos in vitro con queratinocitos y fibroblastos humanos en cultivo, unos experimentos que sirvieron para demostrar que el tratamiento con esas secreciones incrementa la motilidad y la migración de estas células. (La Razón, 17/12/2012) Ver texto completo

79.- inter nos: “Entre nós”. En confianza

    • «He de decirte aquí, ínter nos, que mi mayor desilusión del trópico es que no he podido ahorrar dinero» (Salinas Carta [Esp. 1946]).

    • Inter nos, ahora que no nos oye nadie: los teatros están llenos de periodistas (o similar) que no pagan nunca entrada. Que van siempre de gorra. (...) (El Español, 15/08/2017) Ver exemplo completo

    • (...)"Soy un buen sacerdote, fiel a Cristo sin discriminar ni ricos ni pobres, (pero inter nos: me aprovechaba de los ricos para ayudar a los pobres (ja, ja, ja) y a los ricos les ayudaba en su pobreza.) (...) (Periodista Digital, 19/11/2016) Ver exemplo completo

80.- interim: “Entre tanto”. Intervalo de tempo. Tamén hai unha segunda acepción para este latinismo, "Interim manager": O concepto identifica a profesionais con dilatada experiencia en dirección e xestión que se incorporan de forma externa a unha empresa para levar a cabo unha misión executiva moi concreta durante un prazo de tempo determinado e cuns obxectivos previamente definidos.

    • (...) Michael Page ofrece directores de recursos humanos o de marketing para un proyecto temporal, de unos seis meses, los interim managers. (El País, 19/07/2009) Ver exemplo completo

    • (...) En realidad las máquinas ya deberían estar maniobrando hace tiempo, pero seguramente llegarán en el interim electoral. (La Voz De Galicia, 21/04/2005) Ver exemplo completo

  • Egypt's interim government and its backers remain defiant amid a rising death toll and widespread international condemnation of Wednesday's massacre of Islamist supporters of the ousted president Mohamed Morsi – the country's third mass killing in six weeks. (The Guardian, 15/08/2013) Ver exemplo completo

    • Es una de las voces que utiliza la camaleónica figura de Santiago Pérez-Castillo, interim manager, rescatador de empresas, profeta de la psicología positiva y padre del reloj productivo, un programa-evento impartido en jornada intensiva que bajo la premisa del 'time is money' cuestiona los hábitos cotidianos sociolaborales amparados en la ansiedad y el estrés. "Bienvenidos al lugar en el que vamos a empezar a ganar el tiempo". Así recibe a los farmacéuticos, gestores, proveedores y empresarios inscritos en su última clase magistral, celebrada en febrero en Valencia. (El Mundo - 23/02/2014) Ver exemplo completo

    • It took about a year, but during the process, the leading contestants were invited to publish their interim solutions in terms of smaller payments. The publication of that interim solution allowed other to build their own solution in a combination of contest and sharing. (El mundo, 18/05/2015) Ver exemplo completo

    • (...) El letrado de la acusación popular sostiene que el vigente PGOU, al que dio luz verde provisional el Ayuntamiento en diciembre de 2003 y que fue publicado en 2004 en el BOP, no tendría cobertura legal puesto que en ese ínterim las correcciones al texto impuestas por la Junta y que dieron lugar a un texto refundido--se incluyeron irregularmente otras modificaciones a mayores--no recibieron la aprobación definitiva ni del Consistorio ni de la Junta. (...) (La Vanguardia, 05/10/12) Ver exemplo completo

81.- ipso facto: “Polo feito mesmo”. Inmediatamente, no acto.

    • Malamadre es un preso, un asesino que encabeza un motín sangriento y que acaba convirtiéndose, por obra y gracia del actor gallego, en un personaje que va a pasar ipso facto al imaginario colectivo del cine español.(El País,05/09/2009) Ver exemplo completo.

    • Los representantes legales de los afectados coinciden en que el presidente se ha sacado un as legal de la manga para retrasar su responsabilidad. Mientras, más de 350.000 personas piden al Gobierno que resuelva ipso facto los expedientes presentados en los que exigen la responsabilidad patrimonial del Estado.(El Mundo, 26/12/2007) Ver exemplo completo.

    • Si el que hace una cosa una vez es un criminal, el que lo hace muchas veces, y además se empeña y trata de "innovar", se convierte ipso facto en un personaje "de culto". (El País, 23/07/2009) Ver exemplo completo.

    • ¡Pero ni aún así me cunde, oye! Con el trrrrrrrrr del móvil por cada whatsapp que entra, que tú dices: pues, nena, póntelo en “silencio”… Sí, pero cada diez minutos tengo que echarle una ojeada, no vaya ser que me envíen una foto-chorra protagonizada por el Pequeño Nicolás y yo no la vea ipso facto… (La Vanguardia, 23/01/2015) Ver exemplo completo

    • La CUP ha exigido este miércoles al nuevo conseller de Salud, Toni Comín, que paralice ipso facto el programa Visc+ de cesión de datos sanitarios (La Vanguardia, 27/01/2016) Ver exemplo completo

  • Es una de las preguntas del millón. Tantas veces denostado, el café suele ser una de las bebidas que los médicos deciden eliminar 'ipso facto' en el caso de determinados pacientes. Sin embargo, diversos estudios parecen constatar que no es cuestión de ‘demonizarlo’. Así lo manifiesta la Fundación Española del Corazón (FEC) (...) (Hola, 5/12/2012) Ver exemplo completo

    • El portavoz de Ciudadanos en el Congreso, Juan Carlos Girauta, ha insistido hoy en que el presidente murciano debe dimitir "ipso facto" y ha pedido al Gobierno de Mariano Rajoy que piense antes en el interés de la comunidad que en el de "un compañero imputado". (...) (La Vanguardia, 21/02/17) Ver exemplo completo

82- lapsus calami: “Esvarón da pluma”. Erro ou esquecemento na escritura. Lapsus linguae: “Esvarón da lingua”. Erro ou esquecemento na dicción.

    • Carol era norteamericana, Silvia es serbia; las cartas de Julio han sido corregidas de sus lapsus calami (El País, 07/04/2009) Ver exemplo completo

    • Tal y como estaba previsto, el ex primer ministro y ex ministro de Exteriores ha presentado una denuncia contra el actual presidente por llamarle "culpable" tras un supuesto lapsus linguae del presidente en una entrevista con las principales cadenas del país (...) (El País, 29/09/2009) Ver exemplo completo

  • En cualquier caso, el presidente del Consejo Andaluz ha afirmado que "Andalucía no piensa así" y, pese a que los pacientes "tienen sus derechos y obligaciones" los médicos "no podemos decir que se debe penalizar a los pacientes". "Creo que ha sido un desliz, un "lapsus calami linguae", ha justificado Martínez Amo sobre las palabras de su colega. (La Vanguardia, 07/04/2014) Ver exemplo completo

  • Se trata de un ajuste netamente gramatical para corregir un ‘lapsus calami’ al momento de la redacción de la Constitución de Montecristi. (El comercio, 27711/2015) Ver exemplo completo

    • La diferencia entre una errata y un error es que este es una confusión del concepto expresado y aquella es un desliz, una letra bailada accidentalmente, un error material, un lapsus cálami. (Biblioteca.com, 10/10/2012) Ver exemplo completo

    • (...) Únicamente podía corregir los errores cometidos por él, los propios. Para ello raspaba con sumo cuidado el error, el lapsus cálami, con una cuchilla y aplicaba sobre el mismo una mezcla de leche, cal y queso. (...) (La Vanguardia, 25/02/17) Ver exemplo completo

    • (...) Además, Fernández Díaz ha calificado como un "lapsus" las declaraciones de este lunes de la alcaldesa de Madrid, Manuela Carmena, en las que hizo referencia a ETA calificando como "movimiento político" a la banda terrorista. "Sinceramente, quiero creer, porque la señora Carmena ha sido juez, que ha sido un lapsus linguae o lapsus mentis, pero en cualquier caso debería haber rectificado o pedido disculpas", ha reclamado. (...) Ver texto completo

83.- lato sensu: “En sentido lato”, “no amplo sentido da palabra ”. En oposición a stricto sensu.

    • Hasta el momento existían muy pocos datos sobre la presencia de especies de reptiles en Catar, por lo que la doctora Aurora M. Castilla, investigadora española del Qatar Energy and Environment Research Institute (QEERI), entidad dependiente de Qatar Foundation, impulsó un proyecto cuyos objetivos eran la actualización del listado de especies de lagartos sensu lato (geckos, lagartijas, agamas, varanos y anfisbénidos) en Catar, así como desarrollar los primeros mapas de distribución de estas especies en el país, para lo que compuso un equipo internacional de expertos en reptiles y Atlas de distribución. (...)Ver exemplo completo

    • Stricto sensu, podríamos decir que la lucha en favor de la democracia no es una razón para obtener el Nobel de la Paz. (...) Ver exemplo completo

    • O sea, que todos los bienes del Estado afectados a un uso público directo o indirecto integran el dominio público. Respecto del sujeto-titular, en el caso de los bienes del dominio público es -según la doctrina- el Estado lato sensu o la comunidad política pueblo. (Diario judicial, 16/02/2016)

    • "Scientia Traductionis é um periódico acadêmico digital vinculado à Pós-Graduação em Estudos da Tradução (PGET) da Universidade Federal de Santa Catarina (UFSC). De publicação semestral, é dirigido aos estudiosos da tradução e da literatura traduzida - lato sensu -, a professores, alunos e tradutores. (PERIODICOSUFSC,19/09/2013) Ver exemplo completo

    • (...) Tales gentes de pluma, pues pecaría yo de injusticia si les negara esa condición, a veces ágil, a veces diestra, a menudo torpe, quieren repicar, tocar pelo, vender, ganar dinero y fama, aparecer en las listas... De ahí que sus libros no sean propios, sino ajenos, y no estén, lato sensu, rubricados, aunque sí firmados. No llevan sello de lacre. Podría haberlos escrito cualquier otro. A mí me interesa sólo la literatura endógena. (...) Ver texto completo

84.- magister dixit: “Díxoo o mestre”. Dise dun argumento sen posible réplica, xa que procede dun mestre, dun xefe de partido ou outra autoridade.

    • En la historia política de América Latina, el movimiento de Reforma Universitaria de Córdoba (1918) debe señalarse como el punto de partida de un proceso de enraizamiento de la institución universitaria en la construcción de la democracia en todos y cada uno de nuestros países. Desde entonces, la autonomía universitaria pasó a constituirse en la bandera de un movimiento que, influyendo en toda una generación de intelectuales y políticos, se planteó como expresión de lucha contra las visiones dogmáticas de elites reaccionarias, fuertemente apegadas a la doctrina del magister dixit. (Analítica, 02/02/2011) Ver exemplo completo

  • NI BEIRAS ni Pérez Touriño se enteraron todavía de que «lo normal en las sociedades humanas es que las cosas marchen mal. Entendamos: no del todo mal, pero, desde luego, tampoco del todo bien». Magister dixit . A la hora de enjuiciar la ignorancia de ambos, hay que aducir en su defensa que cuando se emitió la entrecomillada sentencia, don Xosé Manuel tenía sólo once añitos y don Emilio aún no había venido a este mundo. Pero también hay que indicar, para censurar su injustificada presencia en Babia, que tiempo han tenido de beber en fuentes autorizadas, para seguir la buena senda parlamentaria. (La Voz de Galicia, 20/12/2002) Ver exemplo completo

  • Porque será que há professores que têm medo de a abrir? Se são competentes qual o problema? Desenvolver um ensino cooperativo será por em causa a sua autoridade? Não me parece, pois todos reconhecemos que o saber é uma obra coletiva. Só os monges vivem isolados e desde o tempo de Galileu e de Descartes (já passaram mais de 400 anos) que o “magister dixit” foi claramente posto em causa. (Correio do Minho, 17/02/2016) Ver exemplo completo

    • Magister dixit (el maestro lo dijo). Un argumento de este tipo, es decir, afirmar que algo es cierto porque lo dice alguien que se supone que es una autoridad, es una forma de sostener una afirmación que muchas veces hace aguas por todas partes. (Innovación y construcción, 4/11/2014) Ver exemplo completo

    • (...) Cuando en la Edad Media se decía la frase “magister dixit”, era una referencia al maestro por excelencia, Aristóteles, la mismísima impronta de la sustancia en materia de conocimiento, contradecirlo, era ir en contra de Dios mismo. Ese peso tenía el maestro. Se aplicaba a las grandes figuras de autoridad, porque eso era el maestro, una figura de autoridad; determinante social y moralmente. Su palabra pesaba en la comunidad y su figura era altamente respetada. Cuando la educación es fundamental en un País, y así lo tiene claro el Estado, el maestro es factor; cuando no, ni es reconocido, ni es valorado. (...) Ver texto completo

85.- manu militari: “Con man militar”. En momentos de guerra ou de estado de excepción confíanse á xustiza militar delictos que normalmente son xulgados por tribunais civís. Tamén pódese empregar no sentido de “con man dura”, “pola forza”, etc.

    • UNA guerra en las cajas de ahorros promete víctimas colaterales como un tiroteo delante de una guardería. Pero la va a haber porque el Gobierno, después de muchos titubeos y procrastinaciones, ha abordado la reforma del sector manu militari, por las bravas y armando lío según la marca de la casa. (ABC, 15/02/2011) Ver exemplo completo

    • Lo afirma De Cospedal, la del partido de los trabajadores. ¿Cobrar? De eso mejor no hablamos. ¿Para qué? Si en cualquier momento llega el Gobierno de turno, como el catalán, y manu militari rebaja nuevamente el sueldo a los funcionarios. (La Voz de Galicia, 13/03/2012) Ver exemplo completo

  • La aplicación del «brusco» recorte en las ayudas al carbón y la inexistencia en el mes de julio de la convocatoria de las mismas puede «precipitar» que en el presente ejercicio las empresas productoras conozcan la «insolvencia» y el «cese» de su actividad, del pago de nóminas y del suministro de material. Alto y claro, una vez más el presidente de la Junta, Juan Vicente Herrera, alertó de las consecuencias de la merma de fondos previstos para el sector en este 2012, en el que esperó que «nadie tenga en mente una espiral para la eliminación con ‘manu militari’ y con carácter retroactivo de la minería». (ABC, 12/7/2012) Ver exemplo completo

    • Un corresponsal y columnista de El País aborda el 3 de junio el papel del ejército venezolano. Su columna se titula "Diálogo 'manu militari' en Venezuela", y la acompaña del siguiente subtítulo: "El Ejército afronta el dilema de permanecer impasible ante las disparatadas justificaciones de Maduro o llamarle a capítulo para que no intimide al Tribunal Supremo. (El Diario, 14/09/16) Ver exemplo completo

    • El general Vladimir Padrino (...) Invocando a Chávez, y por elevación la principal consigna de la revolución cubana, advierte que “dentro de nuestra Constitución, todo, fuera de ella, nada”. No quiere ser árbitro pero como Maduro y la oposición se atrincheran detrás de la Carta Magna, alguien deberá convocar al dialogo manu militari para que Venezuela pueda acometer el desescombro: la reparación de los daños causados por un gobernante bocazas, más incapaz que populista. Ver texto completo

86.- mare magnum: “Mar grande”. Situación que supera a un, por tamaño ou complexidade; confusión, desorde.

    • El poderío del sector náutico-pesquero gallego pierde fuerza en un mare mágnum de firmas y asociaciones. (La Voz de Galicia, 17/05/01) Ver texto completo

    • En este mare magnum no vaya a ser que Gerardo Lázara sea quien desequilibre las próximas elecciones municipales. (La Voz De Galicia, 02/12/2009) Ver texto completo

  • Se pretende actuar —agregó Gallardo—para que la víctima no se encuentre perdida ante la maquinaria judicial y en el mare magnun que se deriva de cada situación familiar. (ABC, 02/07/2001) Ver texto completo

  • Aunque la Manif pour Tous se ha preocupado mucho de no organizar actos públicos en comandita con el Instituto Civitas y otras asociaciones cristianas de la línea dura, en el mare magnum de su protesta permanente se han colado elementos desestabilizadores que le están haciendo un flaco favor. (El mundo, 24/04/2013) Ver texto completo

  • El primer año de sus importantes y delicadas funciones ha puesto en evidencia que tiene buenas intenciones de trabajar para que el mare mágnum de realidades negativas casi por completo que dejaron los predecesores (hombres y mujeres) que, en mala hora, cargaron con un volcán parecido al de Acatenango, que impidió la obra social que mejoraría la vida de millones de personas hundidas en las charcas de la lipidia. (La Hora, 28/01/2017) Ver texto completo

    • Fueron muchas las normas aprobadas en sustitución o vulneración de la Carta Política. Se quiso convertir el Acuerdo en norma supraconstitucional, o en Tratado Internacional. Se buscó hacer el Acuerdo inmodificable. Normas, y más normas. Los jueces llegaron a ordenar la expedición de actos reformatorios de la Carta. Y la Corte Constitucional profirió sentencias ambiguas. Todo lo cual hizo del orden jurídico colombiano, a lo largo de este año, un verdadero maremágnum. (El Colombiano, 28/12/2017) Ver texto completo

87.- mea culpa: “Pola miña culpa”. Utilízase para admitir a responsabilidade nun erro.

    • Después de entonar el mea culpa, Obama ha dibujado un escenario bien distinto para el futuro inmediato del país. (El País, 21/01/2010) Ver exemplo completo.

    • El cobro de bonus ha adquirido una connotación política desde que en septiembre de 2008 quebrara Lehman Brothers y estallase la crisis financiera mundial, que dejó al descubierto los excesos del sistema. A pesar del mea culpa de Wall Street, el sector sigue sin ser bien visto. (El País, 23/02/2010) Ver exemplo completo

  • En un análisis titulado “Mea culpa or mea maxima culpa?”, el banco de inversión repasa las previsiones que hizo hace un año sobre España, afirmando que el informe contenía aciertos pero “también muchos errores”, informa Europa Press. (El País, 17/11/13) Ver texto completo

  • Demasiado tarde. El juez que investiga la Púnica cuenta con un extenso sumario que detalla las relaciones del exalcalde de Valdemoro con empresarios madrileños y presuntos cobros millonarios en B a cambio de jugosas adjudicaciones. Ayer Aguirre entonó un mea culpa que suena tardío: «Debería haber vigilado mejor». La Gürtel y, sobre todo, la Púnica han acabado con ella. (ABC, 15/02/2016) Ver texto completo

  • El Ayuntamiento entona el mea culpa. El Concejal de Urbanismo del Ayuntamiento de Valladolid, ha asumido su parte de responsabilidad ante la realidad que viven los vecinos del barrio de la Pilarica, que llevan más de 500 días encerrados pidiendo una solución al aislamiento del barrio. (Cadena Ser, 28/01/2017) Ver texto completo

    • El responsable de Economía en el ejecutivo de José Luis Rodríguez Zapatero ha entonado este mea culpa en la comisión del Congreso que investiga el origen de la crisis y el rescate bancario, donde ha recordado "sin acritud" sus discrepancias con el entonces presidente. (Economía Digital, 10/01/2018) Ver texto completo

    • La Comisión Interamericana de Derechos Humanos (CIDH) vuelve a llevar a Costa Rica ante la Corte Interamericana de Derechos Humanos (CorteIDH) por mantener la prohibición de la fecundación in vitro (FIV) a pesar de que el tribunal ordenara permitir esa técnica médica ya en 2012. (El Nuevo Diario, 16/02/2016) Ver texto completo

    • La cantante estadounidense sorprendió en abril a sus fans al poner fin a una gira mundial argumentando que estaban "planificando nuestra familia".

    • Los embarazos naturales son bastante inusuales, aunque no imposibles, para las mujeres mayores de 40 años, pero la fertilización in vitro puede extender la edad para tener hijos. (El mundo, 4/01/2017) Ver texto completo

    • Un estudio realizado por la Clínica Cemtro de Madrid ha demostrado que las células cultivadas 'in vitro' para su posterior implantación en lesiones de cartílago no sufren una alteración de sus características biológicas durante ese proceso, tras constatar que no envejecen en términos de edad telomérica. (EcoDiario, 17/01/2018) Ver texto completo

*Imaxe de Flickr *Información da Wikipedia española e francesa

88.- memento mori: é unha locución latina que significa literalmente “Acorda que has de morrer”, no sentido de que debes recordar a túa mortalidade como ser humano. Soe usarse para identificar un tema frecuente, o tópico, no arte e na literatura que trata da fugacidade da vida. A frase ten a súa orixe nunha peculiar costume da Antiga Roma, que quizais teña orixe sabino. Cando un xeneral desfilaba victorioso polas rúas de Roma, tras él un servo encargábase de recordarle as limitacións da natureza humana, co fin de impedir que incorrise na soberbia e pretendese, á maneira dun deus omnipotente, usar o seu poder ignorando as limitacións impostas pola lei e o costume. Facíao pronunciando esta frase, aínda que segundo o testimonio de Tertuliano na súa obra Apologeticum probablemente a frase empregada era:

Respice post te! Hominem te ese memento! : “¡Mira tras de ti! Recorda que es un home” (e non un deus).

Na arte

Tamén se usa esta frase para denominar ás representacións de defuntos na historia da arte. Efectivamente, a pintura de bodegóns, que xurdiu en Europa cos libros relixiosos ilustrados, cumpleu nesa época coa función similiar á da frase durante o imperio romano: persuadirnos da vanitas da existencia. A súa mensaxe era clara: a natureza descomponse, mais a alma é inmortal; o espírito habita brevemente en cada corpo. A forma máis extrema da mensaxe moral que ofrece a vida aínda se encontra na pintura de vanitas, que toma o seu nome do íncipit Eclesiastés: Vanitas Vanitas, et omnia vanitas. O detalle que a miúdo revela a presenza dunha “pintura de vanitas” é a presenza dun cranio humano, xeralmente acompañado por outros símbolos alusivos á temporalidade da vida e a inutilidade do esforzo humano: flores caídas, froitas podres, reloxos de area, etc. En moitos cadros de vanitas agrúpanse os elementos que representan a actividade humana (libros, instrumentos científicos) e os praceres humanos (pipas, instrumentos musicales, etc.) que marcan a futilidade do material nunha vida tan corta. A pintura de bodegóns simboliza o que seguirán sendo os seres humanos unha vez abandoado o escenario da vida: vanitas.

O detalle que a miúdo revela a presencia dunha “pintura de vanitas” é a presencia dun cránio humano, xeralmente acompañado por outros símbolos alusivos á temporalidade da vida e a inutilidade do esforzo humán: flores caídas, frutas apodrecidas, reloxes de area, etc. En moitos cadros de vanitas agrúpanse os elementos que representan a actividade humana (libros, instrumentos científicos) e os praceres humanos (pipas, instrumentos musicais, etc.) que marcan a inutilidade do material nunha vida tan corta. A pintura de bodegóns simboliza o que seguirán sendo os seres humanos cando abandonen os escenario da vida: vanitas. Este pensamento entrou en contacto co cristianismo, cuxo forte énfase no xuizo divino, o ceo, o inferno e a salvación do alma trouxeron a morte ao primeiro plano da conciencia. Moitas obras de memento mori son productos do arte cristián, aínda que hai equivalentes no arte budista. No contexto cristiano, o memento mori adquire un propósito moralizador bastante oposta á Nunc est Bibendum (agora é o momento para beber), o tema da antigüedade clásica. Para o cristianismo, a perspectiva da morte serve para enfatizar o vacío e a fugacidade dos placeres terrenais , luxos e logros, e por tanto tamén como unha invitación a enfocar os nosos pensamentos a persepectiva da outra vida. Un mandato bíblico a miúdo asociado co memento mori neste contexto é ómnibus operibus tuis Memorae ovissima tu, et in aeternun non peccabis (en todas as túas obras, sé consciente do teu último fin e nunca se marchitará o pecado). Isto atopa a súa expresión ritual nos ritos do Mércores de Cinza, cando as cinzas colócanse sobre as cabezas dos adoradores coas palabras “Recorda home que po eres e a po volverás”. Os lugares máis obvios para buscar as meditacións memento mori son o arte funerario e a arquitectura. Tal vez a máis chamativa as mentes contemporáneas é a transición, ou a tumba de cadáver, unha tumba que representa o cadáver en descomposición dunha persona falecida. Isto convirteuse nunha moda nas tumbas dos ricos no século XV, e sobreviviu a exemplos coa intención de crear un claro recordatorio das vaidadedas riquezas terrenais.

Outro exemplo de memento mori é aportada polas capelas dos ósos, como a Capela dos Ossos en Évora ou a Cripta dos Capuchinos en Roma. Estas son as capelas onde as paredes están total ou parcialmente cubertos polos restos humanos, na súa maioría ósos. A entrada a antiga conta coa frase “Nós, os ósos, a mentira aquí espida, espera pola túa” A famosa danza macabra, coa súa representación do baile da Parca levándose ricos e pobres por igual, é outro exemplo ben coñecido do tema memento mori. Esto é representacións similares da morte decora moitas igrexas europeas.

Na literatura

Memento mori foi tamén un importante tema literario. Destacan meditacións literarias moi coñecidas sobre a morte en prosa inglesa como Hydriotaphia de Sir Thomas Browne,Urna Entierro e de Jeremy Taylor Santo Vida e a Morte Santo. Estas obras forman parte dun culto xacobeo da melancolía que marcou o fin da era isabelina. Podemos atopar exemplos deste tópico literario tamén na literatura castelán cortesía dos autores barrocos que seguían unha tendencía da época a “poesía en ruínas” na que os autores cantaban as ruínas como símbolo da morte. Cabe destacar autores como Rodrigo Caro coa súa obra Canción a las ruinas de Itálica ou Francisco de Quevedo nos seus sonetos filosóficos e morais. Este tópico está presente tamén en autores da literatura galega que escribiron en castelán tamén como é Rosalía de Castro na súa obra En las orillas del Sar.

Tráiler Memento Mori from Artekille on Vimeo.

* Apologeticum, 33, 3

* Eclesiastés, I, 1

* Eclesiasticus 7:40 (Biblia Sacra Vulgata), BibleGateway.

    • Desde el italiano Caravaggio, el español Francisco de Zurbarán y el francés Théodore Géricault, hasta Jean Michel Basquiat, Andy Warhol, Piotr Uklanski y Antonio Saura, pasando por Paul Cézanne, Georges Braque y Pablo Picasso, han reinterpretado el «memento mori» («recuerda que vas a morir») de los romanos. (La Voz De Galicia, 03/02/2010) Ver texto completo

    • La presencia de la muerte en vida junto con la fugacidad de la misma, llevará a que sea en el barroco donde proliferen los conocidos como "memento mori", es decir los recuerdos de la muerte que hacen reflexionar sobre la vida. Un ejemplo ilustrativo es la sentencia barroca que se puede leer en una lápida del cementerio de Bamiro «igual que te ves me vi como me ves te verás». (La Voz de Galicia, 18/11/2007) Ver texto completo

  • Na antiga Roma, cando un prócer ou un xeneral desfilaba vitorioso polas rúas, detrás del un servo encargábase de murmurarlle ao oído «memento mori» (lembra que es mortal) co fin de aplacar a súa soberbia e acercalo á realidade. Ben poderíamos aplicar esta práctica ao noso goberno municipal, que coa mesma soberbia que os próceres romanos, convocan as comisións de goberno ou de traballo ás horas de xantar, alegando que «eles» teñen que conciliar a súa vida laboral e familiar. (La Voz de Galicia, 09/12/2011) Ver texto completo

  • Para esta España que nos deja sin consuelo, es sólo una forma de recordarnos lo que fue, un espejismo de su grandeza, un primer gol que fue como el resplandor de la mirada con la que el tiempo no puede en mitad de un rostro ajado. Si esa España ya no enamora no es sólo por su cuerpo, es también por la emoción arrebatada de la que sólo queda un instante en su 'memento mori'. (El Mundo, 23/06/14) Ver texto completo

  • En el espacio del mercado, el artista ha convocado un mundo «demoníaco» que no funciona como memento mori, sino como incitación a vivir de forma más intensa. Más allá de las sombras de la caverna platónica, experimentamos el placer de reencontrar un teatro de una fragilidad y hermosura que no puede olvidarse, so pena de convertir nuestra vida en ceniza. (ABC, 26/01/2015) Ver texto completo

    • Junto a ello, enuncia la vanitas y el memento mori a través de imágenes y metáforas que se convierten en alusiones a nuestra finitud y lo vulgar de nuestra «materia»: la carne que se representa de manera rotunda, obscena y en su propia condición, casi como meras proteínas y viandas. (ABC, 28/12/2016) Ver texto completo

    • "Emana una melancolía que nos lleva a compartir la mirada de Susan Sontag, quien considera cada foto como un 'memento mori' --señalan--. Todas ellas responden a la relevancia estética que les confiere el artista y han sido halladas en rastros y mercadillos, como el de las Pulgas de París, escenarios cotidianos que recorre Eduardo Arroyo". (La Vanguardia, 25/05/2017) Ver texto completo

*Wikipedia

*Imaxe de jcbwalsh de Flickr

89.- memorandum: “O que hai que recordar”. É un participio de futuro pasivo que indica obrigación. Esta locución ten varios usos: emprégase para referirse a un acontecemento para recordar un feito ou unha persoa; referíndose a un resumo dunha lección ou tamén, a un escrito con tódalas cousas necesarias para realizar un traballo.

    • "Los crímenes de Madoff son de dimensiones extraordinarias", recoge el memorándum de la Fiscalía, presentado ante un tribunal federal de Manhattan (Nueva York). (El País, 27/06/2009) Ver exemplo completo.

  • Dada la opacidad del régimen iraní será difícil determinar cuál es el grado de acuerdo entre Buenos Aires y Teherán y bajo qué condiciones secretas, si las hay, se firmó el memorándum de entendimiento. (El Mundo, 19/01/15) Ver texto completo

  • El Ministerio de Finanzas cuestiona el memorandum acordado entre Atenas y sus acreedores internacionales para el préstamo de 85.000 millones y airea las tensiones en el Gobierno alemán. (ABC, 13/08/2015) Ver texto completo

    • Memorándum; revela invisible labor femenina. El artista Héctor Zamora realizará durante dos días un performance en donde medio centenar de mujeres narrarán su autobiografía en un relato que se mantendrá en el anonimato. (Excelsior, 24/01/2017) Ver texto completo

    • Puigdemont y Urkullu establecieron un contacto regular, casi diario, sobre la situación en Catalunya, a partir del 19 de junio, fecha en la que ambos dirigentes se reunieron en Barcelona con ocasión del 30.º aniversario del atentado de ETA en Hipercor. El lehendakari se volcó en el seguimiento de la situación catalana, según consta en un memorándum que obra en poder del Euskadi Buru Batzar, órgano ejecutivo del Partido Nacionalista Vasco. (Anotación al margen: en el nacionalismo vasco, el presidente se debe al partido. En Catalunya, el partido se debe al presidente, según la tradición instaurada por Francesc Macià en 1931). (La Vanguardia, 27/11/2017) Ver texto completo

90.- mens sana in corpore sano: é unha locución latina que significa literalmente "unha mente sana nun corpo sano", frase á que na actualidade se confiren un valor axiomático e á que se atribúe a significación de que, para alcanzar a (por outra parte tan ansiada hoxe en día) saúde mental, é necesario ou ao menos moi convinte, gozar dunha boa saúde física. Non estraña, por tanto, que a frase fora adoptada como lema de variadas asociacións deportivas e tampouco que, nesta época, na que o propio corpo pode convertirse en obsesión de reclamo, apareza implícito en ximnasios, clínicas de adelgazamento e centros de estética con bo ollo comercial. Serve incluso de inspiración para as técnicas de desintoxicación e purificación corporal da Igrexa da Ciencioloxía, que predican que un "corpo limpo implica unha mente limpa", ou para o éxito dos SPA ou modernas termas que proclaman no seu nome (salus per aquam) a saúde física en contacto coa auga. Sen embargo, como ocorre en tantas ocasións, unha frase latina de uso corrente recibe un uso notoriamente alonxado ao que o seu autor lle deu orixinariamente. Neste caso, a frase pertence a Juvenal, poeta satírico do século I d.C., en concreto a súa sátira décima, na que, co seu habitual pesimismo, cuestiona o contido das plegarias que os homes dirixen aos deuses, a mediocridade das súas peticións nos templos. Máis que posesións, riquezas ou poder, máis que beleza, son outros dons por cuxa concesión hai que rogar. O consello de Juvenal é que nos manteñamos íntegros, desbotemos as vaidades da vida e saibamos recoñecer e desexar aquelo que, en realidade, é necesario: saúde física e rectitude moral.

    • En busca del deporte perfecto «Mens sana in corpore sano» reza el antiguo dicho. Pero yo lo cambiaría por algo menos sufrido, algo así como «mens sana in corpore cómodo». (La Voz de Galicia, 30/08/02) Ver texto completo

    • Y lo consiguió, según aseguran quienes lo han visto. Aplica a su vida diaria la máxima de «mens sana in corpore sana» y diariamente práctica una hora de ejercicio, sea caminando, montando en bicicleta...(La Razón, 24/12/2012) Ver texto completo

  • Pero, cuando no hay clase, la Reina no abandona sus entrenamientos. O bien los Reyes acuden juntos al gimnasio, o bien la Reina corre por los alrededores de palacio, mientras el Rey practica mountain bike. Por salud, por culto al cuerpo y por trabajo. Para regir el destino de un país se necesita una mente clarividente y ya se sabe: mens sana in corpore sano. (Hola.com, 19/01/15) Ver texto completo

    • El olívico adoptado a principios de los noventa como vecino ribeirense rompe con la imagen de profesor y entra en ese apartado reservado únicamente para los maestros de filosofía. Una de las grandes frases que definió a la Grecia Clásica: Mens sana in corpore sano -mente sana en cuerpo sano- también funciona para definir su manera de vivir. (A voz de Galicia, 12/2/2016) Ver texto completo.

    • Yo, después de verlos combatir en la pista Rod Laver Arena de Melbourne, lo primero que pensé fue que en el deporte del tenis el viejo mens sana in corpore sano sigue siendo verdad y que quienes aman las reglas del juego –de todos los juegos– sentirán una enorme satisfacción (El Español, 29/01/2017) Ver texto completo

    • Los alumnos que se han impuesto en cada una de las categorías podrán acudir a la fase provincial del cross escolar. En todo caso, la decisión dependerá en gran medida de los propios centros y de su programación interna, en función de los días en que tengan lugar las pruebas, la distancia de las mismas u otros condicionantes de diversa índole. Pero lo más importante, que era celebrar una competición con rivalidad sana y promocionar los valores del deporte, está conseguido. Porque, ya se sabe, mens sana in corpore sano. (Faro de Vigo 1/12/2017) Ver texto completo.

* Peccata Minuta, Victor Amiano. Ariel. Barcelona 2012.

* Imaxe de Señor Hans en Flickr

91.- modus operandi: é unha locución latina que significa literalmente "modo de operar". Refírese ao xeito de proceder dunha persoa ou dun grupo de persoas. É unha expresión latina de uso frecuente tanto en galego como noutras linguas occidentais. O plural é modi operandi ("modos de funcionamento"). Na linguaxe común, esta expresión refírese ao xeito habitual ou característica de actuar dunha persoa ou dun grupo, e pode ser utilizada en numerosos contextos: organizacional, loxístico, profesional e científico.

En criminalística, úsase para referirse a como actuou o delincuente nunha ou diversas ocasións, así como para establecer unha pauta de comportamento en diversos crimes dunha mesma persoa; en concreto, refírese ao modo de funcionamento típico dun criminal, e aos xeitos de reaccionar fronte ás situacións.

A expresión utilízase a miúdo no traballo da policía cando se fala dun delicto e de facer fronte aos métodos empregados polos delincuentes. Tamén se utiliza en perfís criminais, onde pode axudar na procura de pistas sobre a psicoloxía do delincuente. Consiste, basicamente, no exame das accións utilizadas polo individuo para executar o crime, evitar a súa detección e/ou facilitar o escape. O modus operandi dun sospeitoso pode axudar á súa identificación, aprehensión, ou represión, e tamén pode utilizarse para determinar os vínculos entre os crimes.

No mundo empresarial, o modus operandi utilízase para describir o medio preferido dunha empresa para facer negocios e a interacción con outras empresas.

    • Para nosotros ya estaba muerta, y como tal nos comportábamos". Así explica Herminio Molero el modus operandi de un grupo de jóvenes artistas que a principio de la década de los 70 coincidieron en Madrid y trataron, tanto en lo profesional como en lo personal, de pasar de las convenciones estéticas y políticas del tardofranquismo. (El País, 21/01/2010) Ver exemplo completo

    • La policía abrió una investigación al comprobar que había crecido el número de atracos en bancos con el modus operandi del detenido. (El País, 15/11/2009) Ver exemplo completo

    • Los ladrones vuelven a actuar de madrugada en los bares de la zona centro, esta vez en la Latina, situado en la plaza Marrón, a 100 metros de la Comisaría de la Policía Nacional. Con el mismo modus operandi que en el robo del pasado miércoles en la cafetería Manómetro (antiguo Acuario) de la avenida de España ( El periódico de Extremadura 23/02/11) Ver texto completo

  • En enero de este recién estrenado año, la noticia del ataque brutal en Charlie Hebdo me remonta de inmediato 38 años atrás al salvaje crimen de Atocha, atónita ante la inquietante similitud de ambos atentados. Medito sobre la coincidencia del modus operandi, descartando una conexión entre los asesinos de París y Madrid que la explique y comprendiendo que solo es fruto de la determinación de los asesinos y de nuestra indefensión frente a ellos. (Faro de Vigo, 14/01/15) Ver texto completo.

    • Ayer, el fiscal de Estado de Jujuy, Mariano Miranda, advirtió que en la investigación sobre la presunta asociación ilícita de Sala y fraude con recursos públicos se revisa también una “mecánica” donde el Ministerio de Planificación Federal K otorgaba montos extraordinarios por obras terminadas. El supuesto modus operandi consistía en que la cartera de De Vido otorgaba una “redeterminación de precios” por obras hasta un año después de finalizada la construcción. (Diario Hoy, 22/06/2016) Ver texto completo.

  • En todos los países el modus operandi fue el mismo: la constructora utilizó una sofisticada trama de offshores (empresas fantasma) para pagar los sobornos. (El País, 04/01/2017) Ver texto completo

    • La maquinaria totalizadora pasa por señalar públicamente al discrepante, pasa por el seguimiento del discrepante, por la indagación hasta la náusea en la biografía de la persona «objetivo», todo gracias a «periodistas» orgánicos que hacen de su modus vivendi y su modus operandi la persecución y difamación del disidente. (ABC, 21/12/16) Ver texto completo

    • La Guardia Civil esperará a que se esclarezca cómo murió Diana Quer para previsiblemente revisar otros casos con el "mismo modus operandi" de José Enrique Abuín Gey, conocido como el Chicle y autor confeso de la muerte de la joven madrileña. (El Mundo 10/01/2018) Ver texto completo.

*Entrada na Galipedia

92.- modus vivendi: É unha locución latina que significa literalmente "modo de vivir" (do latín modus "maneira", "modo", e vivendi "de vivir", xenitivo do xerundio do verbo "vivere") que designa a base ou regra de conduta, arreglo ou axuste transitorio entre dúas partes. Esta locución é usualmente empregada para describir arreglos informais ou temporais en asuntos políticos e diplomáticos, posto que un modus vivendi é un instrumento que rexistra un acordo internacional de natureza temporal, que posteriormente sería cambiado por un permanente e detallado. Actualmente, esta locución latina é usualmente empregada para referirse á actividade mediante a cal unha persoa se gaña a vida.

*Modus vivendi no Diccionario da Real Academia Galega

*Modus vivendi na vixésimo terceira edición do DRAE

*Entrada na Galipedia

    • Entiendo, pues, el malestar y la ira de Muñoz Molina cuando alguien se atreve a cuestionar su modus vivendi, que, seguro, ya tenía programado para él y su descendencia para los próximos setenta años. ( El País, 27/01/2010) Ver exemplo completo

    • En vísperas otra vez de la temida sentencia de Tribunal Constitucional se vuelven a oír las admoniciones de los jefes de la tribu que ya en su día, afirman, advirtieron del peligro de meterse en el berenjenal de la reforma estatutaria. Es, sobre todo, la cansina cancioncita de aquellos que hicieron o hacen de la ambigüedad su carta de presentación e incluso un cierto modus vivendi. (El país, 02/12/2009) Ver exemplo completo

    • "Sin embargo, soy un escritor anómalo, en el sentido de que esa principal e incesante actividad mía se ha desarrollado sin profesionalidad, esto es, sin que yo haya hecho de ella mi modus vivendi". (Por Francisco Ayala) (El País, 03/11/2009) Ver exemplo completo

  • Cuando la gente cree que está en posesión de la verdad absoluta, acaba negando la existencia de los demás. Después ya no puede diferenciar el bien del mal y por tanto es incapaz de establecer un modus vivendi entre valores diferentes. (El País, 12/01/15) Ver texto completo

    • La líder de C’s a Catalunya, Inés Arrimadas ha denunciado que “hay gente que lleva siete años viviendo del procés: es un modus vivendi y lo quieren estirar como un chicle” y en una entrevista en El País ha pronosticado que el 1-O no se celebrará y que habrá elecciones en Catalunya. (e-Noticies 14/08/2017) Ver texto completo

93.- mortis causa: É unha locución latina que significa "a causa da morte". Emprégase no Dereito para referirse a aqueles actos xurídicos que se producen ou teñen efecto tras o falecemento dunha persoa. A expresión literal significa "por causa da morte", é dicir, que ten a causa no falecemento dunha persoa.

    • Según el borrador, «os viveiros e parques de cultivo soamente poderán ser transmitidos mortis causa ou inter vivos ata o cuarto grado de consanguinidade e segundo de afinidade». (Fálase de bateas e da lei sobre o Imposto de Sucesións). (La Voz de Galicia, 19/6/2008) Ver exemplo completo

    • También se adoptaron una serie de medidas comunes «para as adquisicións mortis causa e as inter vivos, nas que destaca a equiparación ao matrimonio das unións estables de parellas, que poden acceder aos importantes beneficios fiscais recollidos na normativa para os cónxuxes e que esta norma amplía», según destacan desde el PSOE. (La Voz de Galicia, 26/9/2008) Ver exemplo completo

  • El legislador estatal, al regular el impuesto sobre sucesiones ignorando la verdadera naturaleza de la sucesión mortis causa, estableció una tarifa progresiva en función de la cuantía del parentesco del adquirente con el causante y del patrimonio del adquirente que, en muchos casos, deja diezmada la herencia. (El Mundo, 07/01/15) Ver texto completo

    • El PP pidió también que se tocara la ordenanza de plusvaía para incluir una bonificación del 90 por ciento en las transmisiones mortis causa de padres a hijos. No lo aceptaron. Ver texto completo

    • Prácticamente aniquilado en Andalucía el impuesto de sucesiones con la reforma pactada entre el PSOE y Ciudadanos, la presión social que ha llevado a la drástica rebaja de este oneroso tributo ha opacado que quienes se enfrentan al dolor de la pérdida de un ser querido sí seguirán teniendo que pasar por la caja de su Ayuntamiento cuando hereden. Pues han de satisfacer el impuesto sobre el Incremento del Valor de los Terrenos de Naturaleza Urbana. La conocida como plusvalía, pero no en este caso por la venta de una vivienda, sino «mortis causa». (ABCandalucía 7/10/2017) Ver texto completo.

94.- motu proprio: “Por propio movemento”. Voluntariamente, por propia iniciativa. (No último exemplo podemos ver, tamén, o mal uso que se lle da as veces a este latinismo poñendo antes a preposición "de")

    • Los curas vascos que rechazan a su nuevo obispo, José Ignacio Munilla, pecan de ingenuos porque la Iglesia es jerárquica, no democrática. Se rige por un sistema religioso y político un tanto extraño. Es una teocracia, es decir, el poder viene de Dios y se deposita en un príncipe o monarca, quien ejerce la autoridad infalible y absoluta. Benedicto XVI elige motu proprio a un sacerdote y le nombra obispo. Y nadie puede quebrantar esa decisión. ( El País, 20/12/2009)Ver exemplo completo.

    • Hacia las diez de la mañana, la Policía Local recomendaba el uso de cadenas para circular por San Lázaro, iniciativa que, para esas horas, ya habían tomado muchos conductores motu proprio, incluidos algunos de autobús. (La Voz de Galicia, 09/01/2010) Ver texto completo.

    • Superada la primera fase de la navidad, los padres (y madres) afrontan ese difícil momento que representa escoger una película a la que llevar a los críos. Algunos/as van a intentarlo por primera vez; otros/as van a repetir con la experiencia que proporciona haber probado ya las mieles (o el veneno) de las películas infantiles. Estas fiestas, como casi siempre, hay unas cuantas opciones para llevarse a los chavales/as al cine. Hemos añadido (de motu propio) algunas observaciones para facilitar las cosas... (El País, 27/12/11) Ver texto completo.

    • Urge pues la consolidación. Aunque, ojo, no solo en España. Y, lo dicho, más por petición «vox populi» -bueno, «vox auctoritas»- que «motu proprio». Así es que vuelta al «hablamos todos con todos» y, sobre las mesas de los despachos financieros, todas las opciones posibles número a número. (ABC - 7/10/16) Ver texto completo

  • En el pleno de control, Tapia también ha respondido al parlamentario del PP Antón Damborenea que le ha echado en cara que no vaya a comparecer hasta el próximo mes para hablar de las empresas en crisis a pesar de que su partido lo solicitó el pasado 5 de septiembre y también que no haya pedido comparecer "motu proprio" para hacerlo. (El Mundo, 6/1072017) Ver texto completo

95.- mutatis mutandis: é unha locución latina que significa “cambiadas (as cousas) que deben ser cambiadas” ou “despois de cambiar as cousas que deben ser cambiadas”.

A locución chama á atención do lector ou do oínte para facerlle notar que, facendo os cambios necesarios entre dous textos, exemplos ou situacións análogas (esas pequenas diferencias como os nomes, lugares, datas etc.), todo o demais podería permanecer igual sen prexuízo do sentido, compresión ou finalidade dos mesmos.

Úsase frecuentemente en economía, filosofía, leis e en lóxica, para considerar unha expresión cun termo novo, ou observar o seu uso nun conxunto de cambios implícitos e mutuamente entendidos. A expresión tamén é usada no estudo de hipóteses, onde se fai o cambio requirido sobre as bases factuais do pasado e se seguen as causalidades resultantes.

No contexto xurídico utilízase esta expresión cando se chega a un acordo entre as partes e se firma coa condición de facer só as modificacións necesarias a un modelo anterior, é dicir, sen pasar por unha negociación extensiva do texto.

ūtāvī, mūtātum) que significa “cambiar”.

Mūtātīs é o participio de pasado pasivo (ablativo plural neutro), literalmente “tendo cambiado, despois de cambiar”.

Mūtandīs é un xerundivo (ablativo plural neutro), que expresa idea de necesidade, así que: “cousas que teñen ou que deben de ser cambiadas”.

A locución é unha construción do ablativo absoluto. Probablemente ten unha orixe medieval.

Entrada na Galipedia.

  • Si ustedes ya han visto, desde la calle colapsada y entre la algarabía infantil, la edición de este año del tradicional Cortylandia (esta vezprotagonizada por unos simpáticos pingüinos que nos cantan desde un paraje polar), he aquí, mutatis mutandis, su delicado trasunto artístico: El hacedor de marionetas. (El País, 29/12/14) Ver texto completo.

  • El británico posee un especial talento para exprimir el jugo de las efemérides. Lo hizo en el año 2000, cuando peregrinó por varios países interpretando las cantatas completas de Bach, y ahora vuelve a repetir, mutatis mutandis, aquella experiencia cuando se conmemoran los 450 años transcurridos desde el nacimiento de Monteverdi. (El País, 18/06/2017) Ver texto completo

  • Esa "máscara" le convenía especialmente a Pla porque con ella ganaba "margen de libertad", apuntilla Ripoll, una añagaza que no podía dejar de detectar un cazador avezado como Delibes y que, 'mutatis mutandis', es aplicable cien por cien a él mismo: su gracia suprema -escribió el autor de 'El camino'- "deriva precisamente de su afán por brindarnos una visión de la complejidad del mundo a través de la elementalidad de un pretendido payés del Ampurdán". (El Mundo, 23/10/2017) Ver texto completo

96.- nemine discrepante: “Sen ninguén que discrepe”. Por unanimidade. Emprégase por exemplo para cualificar a aprobación dun acordo ou acta cando non hai ningunha persoa que se manifeste en contra.

    • Fue colegial del Seminario de Lugo, donde estudió Latinidad, Lógica, Metafísica y Filosofía moral, incorporándose después a la Universidad de Santiago. Comenzó y concluyó la carrera de Leyes con el grado de Bachiller nemine discrepante. Fue individuo clásico en la Academia previa oposición y desempeñó diferentes actos y ejercicios literarios. (Faro de Vigo, 23/06/13) Ver texto completo.

  • Como hai cen anos que naceu Evaristo de Sela, o tradutor ao galego da Ilíada e da Odisea, eu dediqueille unhas palabras a tan singular helenista, que foi, tamén, un poeta, en galego e en castelán, antifranquista. Laura Pérez Landeira, rapsoda insigne, recitou, como só ela sabe, o Responso indignado (Coplas de maldecir ante el cadáver de Franco). É unha execratio de 174 versos que non ten par. Escribiuno o autor, calamo currente, a noite en que morreu o tirano, e neles trousou a carraxe, o medo e o noxo que o autor foi acumulando durante corenta anos, sete deles hóspede nas prisións franquistas. Fidel Castro foi evocado por Carlos Portomeñe nun texto preciso no que puxo o acento nas raíces luguesas (Láncara) e nalgunhas das súas palabras máis memorables sobre a iniquidade do capitalismo contemporáneo. Á hora dos doces e das lambetadas, os comensais, nemine discrepante, gabaron afervoadamente a tarta de améndoa feita por Aurora Murias: polo ben que soubo e pola iconografía (a fouce e o martelo) (La Voz de Galicia,14/07/2017) Ver texto completo

97.- nihil novum sub sole: “Nada novo baixo o sol”. Con esta locución quérese expresar o sentido cíclico da vida, onde tódalas experiencias e todos os acontecementos por moi novedosos e orixinales que parezan, xa han existido previamente.A orixe do termo provén da Biblia, onde se inclúe esta máxima, que na súa formulación completa di: " O que foi, iso mesmo será; o que se fixo, iso mesmo se fará: ¡Non hai nada novo baixo o sol!. Precisamente o marcado acento nihilista, que nega a novedade no mundo, está na raíz do poema homónimo, Nihil novum sub sole, de Miguel de Unamuno, sobre todo nos versos finais.

De ti desecha vanas ilusiones; a un porvenir marchamos que fue gastado ya por otros; no me atrevo con engaño a guiar tu vida; tropezamos con el pasado al avanzar, todo es renuevo; los en brote y los secos son los mismos ramos, lo que ha de ser ha sido ya, nada hay de nuevo. (Rosario de sonetos líricos, CXXIII)

    • Ahora bien, tempus fugit. Hay que encontrar un modus vivendi en la travesía del desierto. Primum vivere, deinde philosophare. Nos queda, Deo gratias, el sentido del humor e incluso el cinismo sosegado. Nihil humanum a me alienum est. Gaudeamus igitur, iuvenes dum sumus; post iuqundam iuventutem, post molestam senectutem nos habebit humus. In vino veritas, pero moderadamente, cum fundamento in re. Al fin y al cabo, stultorum numerus infinitus est, dicho sea sin animus iniurandi. Nihil novum sub sole. Hay que ir al templo y comulgar con ruedas de molino. Dona nobis pacem. (El País, 27/11/12) Ver texto completo.

    • Después de que Harold Bloom haya caldeado ánimos y levantado ampollas con la enésima proclamación del nihil novum sub sole, conviene recordar que Octavio Paz ya advirtió que la literatura rara vez avanza en línea recta, sino que prefiere expandirse a través de senderos que se bifurcan. (El País, 18/12/14) Ver texto completo.

  • Los amantes de esta nueva tendencia creen que «el latín no es más que un vehículo, un instrumento para acceder al tesoro que se ha guardado durante veinte siglos de pensamiento, un tiempo en el que muchos de los pensamientos, de las experiencias, de las vivencias, de los avatares de personas como nosotros que han vivido en este mundo fueron transmitidos en latín. Su estudio nos da la llave para abrir el cofre de nuestros antepasados y para saber que no somos los primeros que vivimos experiencias humanas: «nihil novum sub sole» («nada nuevo bajo el sol»), dice el presidente de Collegium Latinitatis. «El hombre aprende de su historia», insiste. (La Razón, 20/0172018) Ver texto completo

98.- nihil obstat: “Nada o impide”. Autorización para celebrar determinados actos.

    • (...) El concejal se mostró especialmente dolido por el trato dado al Concello en la cuestión de los plazos para otorgar el nihil obstat al puente. «Non se xogou claro: se estivo enganando», señaló. (La Voz de Galicia, 16/12/2009) Ver exemplo completo.

    • Lo curioso en esta gresca episcopal contra el Jesús de Pagola -así se conoce ya a este libro-, es que la edición retirada de las librerías, la novena, había sido corregida por el autor para satisfacer a alguno de sus censores, y se publicó con el Nihil obstat et imprimatur del obispo de San Sebastián, Juan María Uriarte. (...) El Nihil obstat (No existe impedimento) supone una aprobación oficial, desde el punto de vista moral y doctrinal, de una obra que aspira a ser publicada con las bendiciones eclesiásticas. (El País, 14/03/2010) Ver exemplo completo.

    • Los docentes y los claustros han empezado a oponerse a esta normativa, de carácter censor. "Si se cumple lo estipulado en este proyecto de orden, se introducirá la práctica decimonónica del nihil obstat (o acto de censura), que ni siquiera el franquismo estableció para los entonces Institutos Nacionales de Enseñanza Media (el equivalente de los actuales Institutos de Enseñanza Secundaria)", advierten los profesores del claustro docente del instituto público Ballester Gozalbo de Valencia. (El País, 10/05/11) Ver texto completo.

  • Carlos Slim logra el "nihil obstat" a la compra del 24,9% de Bankia en Realia La operación supone para Bankia unas plusvalías de 9,6 millones de euros. Estaba pendiente de la obtención del preceptivo informe de Hacienda y de un informe de valoración por un banco de inversión (...) (El Confidencial, 04/06/2015) Ver texto completo.

99.- noli me tangere é unha locución latina que significa literalmente "Non me toques" ou "Non me queiras tocar". Estas palabras díxollas Xesucristo a María Magdalena despois da súa resurrección. A cita corresponde ao versículo 17 do capítulo 20 do evanxeo de San Xoán. A expresión orixinal en grego suxire unha acción que continúa no tempo, por iso a tradución máis axeitada sería: "Non me reteñas".Ademáis Noli me tangere foi un dos cadros máis coñecidos do pintor italiano Antonio Allegri da Correggio. Está realizado en óleo sobre unha tabla, foi pintado hacia o 1518 e foille regalado a Felipe IV polo príncipe Ludovisi. Actualmente encóntrase no museo do Prado en Madrid.

    • Geraldine Chaplin es una inolvidable madre-araña mientras que padre e hijo se funden en la hermosísima secuencia de redención final, casi el Noli me tangere del Correggio (La Voz de Galicia, 02/04/2002) Ver texto completo.

    • Hay, pues, diversos planos de realidad, y tableaux vivants que ilustran las ensoñaciones ajenas (cuando Soranzo imagina a su prometida como una virgen de Caravaggio con corona luminosa, rodeada de adoradores y exhalando su noli me tangere). (El País, 21/04/2012) Ver exemplo completo.

    • Otros responsables o portavoces se escaquean de esas obligaciones con los medios informativos de modo vergonzoso, delegan en sustitutos de ocasión, huyen por las escaleras de incendios o, como si fueran cuerpos gloriosos imbuidos del noli me tangere (Juan, 17, 20), se limitan a comparecer en plasma. (El País, 02/09/13) Ver texto completo.

    • Las otras dos pinturas que se han rehabilitado son dos óleos sobre tabla de la primera mitad del siglo XV, La Ascensión y Noli Me Tangere, de Nicolás Solana. Son dos escenas religiosas, góticas, que debieron formar parte de un retablo dedicado a la pasión o la vida de Cristo. Entraron a formar parte de la colección del museo en 1927. (El País, 2/12/2013) Ver texto completo.

    • La pintura religiosa, la mitología, la escena costumbrista, el retrato y la naturaleza muerta son los géneros que se acercan por primera vez en el Prado y en el Museo de Bellas Artes de Valencia a personas ciegas o con resto de visión a través de la reproducción en relieve de obras como 'Noli me tangere' de Correggio, 'La fragua de Vulcano' de Velázquez, 'El quitasol' de Goya, 'La Gioconda' del Taller de Leonardo da Vinci, 'El caballero de la mano en el pecho' del Greco y 'Bodegón con alcachofas, flores y recipientes de vidrio' de Van der Hamen, estas tres últimas reproducidas a tamaño real (...) (La Vanguardia, 09/07/2017) Ver texto completo.

    • Máis exemplos na prensa escrita.

* Wikipedia (Español).

*Imaxe cadro Noli me tangere de Antonio Allegri da Correggio. Museo do Prado (Madrid).

100.- non plus ultra é unha locución latina que significa "non máis alá". Emprégase para indicar que algo ou alguén acadou a máxima perfección, o non vai máis.

A súa orixe vén da antiga advertencia da mitoloxía grega, segundo a cal Hércules puxera dous pilares no Estreito de Xibraltar, e críase que eran o límite do Mundo, a última fronteira que os navegantes do Mediterráneo podían alcanzar. Era o Non Terrae Plus ultra (Non existe terra máis aló) en referencia tamén a Fisterra, pero este lema perdeu o seu poder simbólico a raíz de que Cristovo Colón chegase ás Indias Occidentais cruzando o océano Atlántico en 1492.

Unha variante desta locución é Plus Ultra, que é o lema de España. Foi Carlos I de España (tamén coñecido como Carlos V do Sacro Imperio Romano Xermánico), quen o utilizou como o seu lema persoal, como expresión do dinamismo do novo imperio español debido ás conquistas de Ultramar, e como unha invitación aos navegantes a desafiar a antiga advertencia.

Desde entón, este foi o lema de España, a excepción de Unha, Grande e Libre, lema do franquismo. No actual escudo constitucional, o lema vén escrito ao redor das dúas Columnas de Hércules.

  • Un baldaquino estofado de oro y rematado por la enseña coronada de la dinastía borbónica ampara tan regio estrado, forrado de tela roja, que ve estampado en su fondo un alargado escudo con las columnas de Hércules, timbradas por el Non Plus Ultra y ceñido por el Toisón de Oro, el collarón de los Grandes de España. (El País, 28/12/13) Ver texto completo

  • Políticos como Castelao, que supón o non plus ultra do coñecemento dos nosos dereitos, non tería ese valor recoñecido dende o primeiro momento se ó mesmo tempo non se tratase dun excepcional artista plástico e escritor de obras inmarcesibles. (La Voz de Galicia, 12/01/13) Ver texto completo

    • Uno de los intérpretes más queridos del público de Madrid, tras haber ofrecido el primer libro en 2004, volvía a enfrentarse a un compositor con el que pocos lo asociarían en primera instancia, pero que fue un pilar esencial durante su período formativo con Nadia Boulanger. Günter Grass se encontraba, entusiasmado, entre el público que admiró cómo el argentino desentrañó, durante casi tres horas, este non plus ultra del repertorio para teclado. (El País, 20/11/13) Ver texto completo.

  • La expedición ya era un éxito rotundo al cabo de más de un mes de intensas observaciones científicas en Guajara, a pesar de aquel verano especialmente afectado por intrusiones de calima. Pero los Piazzi Smyth ponían la superación de la técnica delante del carro de la ciencia, así que a mitad de agosto decidieron bajar al Puerto de la Cruz y arriesgarse a desmontar el telescopio de 7,5 pulgadas, con idea de repartir la carga de las bestias. Charles y Jessie querían más. Se habían dado cuenta de la estratificación en altura de las capas de polvo en suspensión y querían trasladar el observatorio al Teide, hasta donde fuera posible, hasta donde llegaran las mulas, hasta el "non plus ultra of beasts of burden" ("el non plus ultra de las bestias de carga"). Y las bestias llegaron a Altavista, a 10.700 pies, en la ladera sur del Teide. (El País, 24/07/2015) Ver texto completo.

  • (...) Amante de las obras de Verdi o Puccini, pero también de arias alemanas, afirma Laura Alonso que le gusta cantar en italiano y francés, pero sobre todo en alemán. Cuenta, asimismo, que le hubiese gustado actuar junto al tenor Alfredo Kraus bajo la dirección de Claudio Abbaddo, actuar en la Scala de Milán, y expresa su admiración por la soprano Montserrat Caballé, a la que califica de "probablemente la última gran diva, el non plus ultra". (La Vanguardia, 18/12/2014) Ver texto completo.

  • *Imaxe da Galipedia