VĂN HỌC NGHỆ THUẬT Liên Mạng

vhnt, số 233

4 October 1996

Tháng Sáu

Tháng sáu tôi trời mưa tay vừa hai vòng sắt
Tháng sáu nỗi nhớ thừa ngày cách biệt rồi đây
Không thấy được hàng cây tôi thề ngày trở lại
Làm thơ gởi tặng người xanh áo, gởi tặng mây
Tháng sáu có bàn tay thon gọi mòn mõi, cứu rỗi
Từ tháng hai xanh về tủm tỉm miệng xinh cười
Tôi làm thơ gởi tặng người tặng tuổi
Trở lại hoang đàng rồi, tháng sáu với tôi ơi!

An Phú Vang (NNA)

6 tháng 6, 95

Trăng Suông

Ta đặt em xuống  sàn nhà gỗ lạnh
Mùa vĩ cầm đốt cháy những ly rượu đầy
Lăn ngã vào nhau cùng tiếng giộ.

Một đêm, và nhiều đêm.
Nụ hôn cuối cầu thang.
Gió thổi mạnh.
Tóc bay rối bời vướng vào cổ trắng.
Bay mãi cuộc truy hoan
chẳng mong ch

Lao xao trong lòng
những âm thanh từ ký ức
Ai gọi ta về mệt lả giữa đêm?
Như ánh trăng suông
nằm nghẽn
giữa vườn
Hơi hám tình nhân,
thôi dành để nh

Chinh

3 tháng 10, 96

Nửa Đêm

Gần đây cứ khoảng nửa đêm
Ta như du mộng bên thềm ngó trăng
Chập chùng đợt sóng lăng xăng
Ta như kẻ lạc nói năng không lời
Ðêm về trăng lạnh không tươi
Vén mây ta muốn gượng cười với trăng
Lòng ta nhiều lúc băn khoăn
Nên nhiều khi cũng quên trăng áo gầy
Rặng thông ánh sáng như say
Hét trong tâm tưởng rằng đây nỗi niềm
Có hơi thở nhẹ trong đêm
Ðâu là ánh mắt buồn thêm ngân hà
Ðời ai trôi đã quá xa
Ta quen một chỗ năm ba bóng hình
Ngày mai ánh sáng mới tinh
Ta vào ru ngủ bóng hình người thôi
Ðến khi giãi nắng trên đồi
Ðầu bù tóc rối ta ngồi hư không
Chân di trên cát một vòng
Hỏi đi hỏi lại có không mịt mù.

Lý Hồng Văn

9/96

ngạo nghễ

em hãy dẫm lên tình ta ngạo nghễ
quyền sống nầy ta ngạo nghễ trao em
bởi tất cả chẳng còn gì đáng kể
ngoài một điều:  Em sống, để ta yêu!

tạm bợ

cần những thứ tạm bợ để sống
đâu nghĩa là sống tạm bợ đâu em
em cần ta để bù vào khoảng trống
đấp một đời, chưa đủ một lần sau

nhẹ gót em về

và em nhé, hãy bước về rất nhẹ
như một lần, xưa, em khẽ đến thăm
cho mai kia trên một chỗ ta nằm
không dấu tích mùa trăng rằm hạnh ngộ

từ đông nghị

Sầu Thu

Buồn vương như chiếc lá thu bay
Chân trời mờ nhạt, thẫm màu mây
Chiều giăng sương khói, niềm cô quạnh
Là thoáng mây bay, mộng sum vầy

Giờ luyến thương gì trên đôi tay
Thu miên man nhớ, áo nào bay
Gió xui chi buổi qua cầu ấy
Mười thương để lại nhớ nhung đầy

Nếu biết rằng yêu chỉ là mơ
Anh còn ngong ngóng những ngày mưa?
Có còn đứng đợi chiều tan học
Còn gửi cho em lá đợi chờ?... 

Thu về còn viết vụng vần thơ
Chép trên lá đỏ như ngày xưa
Hay em chỉ nhặt từng lá úa
Về ép khô trong nỗi dại khờ

Ước chỉ một lần trên lối xưa
Cùng anh mơ mộng chuyện tình thơ
Thu về không hát tình dang dở
Và không lỗi hẹn, để đợi chờ...

tường vi

9/28/96

Kỷ Niệm

Anh viết dòng thơ
          làm kỷ niệm.
Ngày này,
      năm ấy,
                tiễn em đi.
Nhìn nhau,
      im lặng,
          tình đau xót.
Tay nắm bàn tay,
          mắt lệ nhoà.
Phi trường vắng lặng,
          buồn đơn tẻ
Máy bay cất cánh,
          cuộc tình tan.
Nguời đi chi để
            người thương nhớ
Một thuở thương  chi
          mấy thuở sầu...

Ðinh Thị Ngọc Tuyết 

Oct 3, 88

Những Ý Rời về Nghệ Thuật và Sáng Tạo

1.

Hạn hán.  Ðó là tình trạng hiện tại của địa phương nơi đây.
Ấy vậy mà hôm qua có một trận mưa đi qua thành phố.  Một trận mưa rất lớn.
Rất ngắn.

Trong cái oi ả, cái khô cằn, ẩm bức của một ngày sắp vào hè, những tia chớp lóe lên trên nền trời mây đen.  Những hạt mưa đầu rơi rải rác.  Sau đó.  Mưa mịt mùng.  Mưa chớp nhoáng.  Mưa chỉ trong vòng năm phút rồi theo gió đưa áng mây đen đi  gieo hạt nước lên những vùng đất khác.

Mặt trời lại hiện ra.

Ấy vậy mà hôm qua có một trận mưa đi qua thành phố. 
Một trận mưa rất lớn.
Rất ngắn.

Vẫn không đủ để thấm nhuần đất đai đang thiếu nước.  Nhưng cũng đủ để làm dịu đi cơn nóng bức của con nắng xế trưa.  Cho cỏ lá xanh hơn.  Cho nụ hoa như tươi hơn.  Cho tiếng chim trong vườn ríu rít hơn, vui đùa hơn.  Cho các chú sóc nhỏ cũng dạn dĩ hơn rượt nhau nhảy quanh những vũng nước còn đọng lại.

Cuộc sống dẫy đầy hệ lụy và ràng buộc.  Ðời sống của kẻ sáng tạo đôi khi hạn hán những bài thơ, câu văn, nét cọ - Tác phẩm.  Ðời sống của người thưởng thức đôi khi hạn hán những giây phút để chiêm ngưỡng tác phẩm, để cảm nhận những hạnh phúc của riêng mình mà tác phẩm cưu mang.

Ấy vậy mà vẫn có những trận mưa đi qua thành phố tâm linh.  Một trận mưa rất mát.
Rất ngắn.
Nhưng đủ.
Ðầy, mà không tràn.
Vừa, mà không vơi.

Hạnh phúc phải chăng là những cơn mưa nhỏ trong cuộc đời.

2.

Chiều ngang của nghệ thuật là kỹ thuật.  Chiều sâu của nghệ thuật là tâm hồn.  Cả hai đều cần thiết cho sự sáng tạo.  Tuyệt tác vả chăng là sự kết hợp diệu kỳ, nếu không muốn nói là hoàn hảo, của tâm hồn và kỹ thuật.  Thiếu, hay chưa đủ, một trong hai yếu tố đó, tác phẩm sẽ không đạt, sẽ không vượt được giới hạn của ngôn ngữ, của thời gian, của tâm linh.

Thiếu một trong hai, tác phẩm sẽ chỉ là phản ảnh của bản ngã, không chuyên chở trọn vẹn được sự giao cảm giữa tiềm thức và tư duy, giữa cảm nhận và ghi nhận, giữa khát khao của con tim và thỏa mãn của tư tưởng.  Và khi nó chào đời trong sự-thiếu-một-trong-hai đó, tác phẩm sẽ tật nguyền và tắt thở trong cơn tự mãn trẻ con của tác giả - Vì tác giả đã không đủ tâm hồn hay kỹ thuật (hay cả hai) để khai triển bản ngã của mình bằng cách vượt qua (hay khai tử) nó trong khi sáng tác.

Sáng tạo vốn dĩ không biên thùy.  Bởi tâm hồn có thể đi đến những nơi mà lý trí không thể nhận thức, không thể phân tách.   Nhưng nếu kỷ thuật không thể chuyên chở tâm hồn vào những chốn-vô-biên-thùy đó, tác phẩm sẽ hấp hối trên chính thân phận của nó.

Khi chọn bước vào một bộ môn nghệ thuật mới, kẻ sáng tạo cần phải cân nhắc về chiều sâu cũng như chiều ngang của tác phẩm mình.

Người thưởng thức có thể cảm thông với những đóa hoa đầu vụng dại được dâng hiến với tấm lòng tri túc.  Nhưng nếu những đóa hoa đầu tay đó là một sự phô trương bản thân của tác giả, ngay khi nó không hội đủ hai yếu tố tâm hồn và kỹ thuật, tác phẩm không khéo chỉ là những tâm niệm cỏ gai mọc vương vãi trong khu vườn nghệ thuật mà thôi.

Bạn nghĩ sao ?

3.

Ðời sống có những điều rất đáng làm cho ta buồn, nhưng ta lại không buồn, vì ta không hề nghĩ đến nó - thân phận ly hương, tuổi già cha mẹ, tình thương phai nhạt... 

Ta lại hay hoang mang với những nỗi buồn "không đâu", "vô cớ", "vu vơ".     Và không tìm ra lối thoát. 

Cuộc sống là phấn đấu, là vượt qua.  Là đi tìm cái đẹp - cho tâm linh, cho linh hồn, cho con tim - trong tình yêu, trong thân phận, trong cuộc đời.

Mỗi nỗi buồn có cái đẹp riêng của nó.  Nhận thức ra nét đẹp đó, và chia xẻ nó với tha nhân, là sống đẹp.  Ở đó,
    sau nước mắt, là nụ cười
    cuối cơn buồn, là niềm vui.

Biết sống đẹp.  Ði tìm và sống cho nét đẹp.  Là hạnh phúc.
Sẽ thấy -
Biết nhận thức cái đẹp của nỗi buồn,
Và biết chia xẻ nét đẹp đó,
    là biện minh,
    là cứu cánh
Cho niềm vui trong đời sống tâm linh
Của mỗi chúng ta.

Sáng tạo cũng thế - không chỉ nằm trong tư tưởng thành hình từ những ghi nhận của kinh nghiệm, không chỉ phản ảnh lại dung nhan của đời sống.  Mà là khi tư tưởng đi xa hơn.
Vươn lên.
Vượt qua.
Ra khỏi những hố thẳm của duy niệm.
Ra khỏi những nét đẹp đã đóng khung.
Ði tới tận cùng điểm sáng của cảm nhận.

Ở đó.
Hố sâu,
Vực thẳm -
    gương soi cho cao đỉnh của tâm linh.
Màu đen,
Bóng tối -
    nền tảng cho bình minh của tự thức.
Nghiệt ngã,
Khủng hoảng -
    hiện thân cho hạnh phúc của phóng khoáng.

Ở đó,
  là chân dung chân-thiện-mỹ của sáng tạo.
Ở đó, linh hồn của nghệ thuật
Hiện hình.

4.

Con đường nghệ thuật vốn nhiều ngã rẽ - hiện thực, siêu thực, lập thể.  Con tim sáng tạo vốn nhiều giòng máu - quê hương, thân phận, tình yêu...

Kẻ sáng tạo dâng hiến linh hồn qua tác phẩm.  Người thưởng ngoạn đón nhận tác phẩm vào tâm thức bằng cảm xúc.  Không một đòi hỏi nào, điều kiện nào được đặt ra từ kẻ hiến dâng hay người đón nhận.  Nếu có, chỉ là những kỳ vọng đến từ mong đợi của đọc giả, những vươn lên từ rút tỉa kinh nghiệm của tác giả.

Cũng thế.  Không có một đòi hỏi hay điều kiện gì để bước vào khu vườn sáng tạo và nghệ thuật.  Không hàng rào ngăn chia ngoài, trong.  Không luật lệ đóng khung sai, đúng.  Tuy nhiên, khu vườn này sẽ không hiện ra trọn vẹn cho những người đến bằng những bước chân dọ dẫm, ngại ngần, nửa muốn nửa không.

Cầu vòng chỉ thành hình khi hội đủ sự kết hợp diệu kỳ, đúng mức giữa ánh nắng và hơi nước.   Nếu không, chỉ là mống cụt.

Nét đẹp của huyền thoại Ngưu Lang - Chức Nữ đâu phải là tình yêu của ho.  Mà là hình ảnh của Ô Kiều được tạo thành bởi những con quạ, là giống chim tầm thường nhất trong mọi loài chim, mỗi năm chỉ một lần, thể hiện lời hẹn thề của cặp tình nhân.

Thế giới của sáng tạo và nghệ thuật -
    Không đi, mà vẫn đến.
    Không tìm, mà vẫn thấy.
Bằng bước vào tâm tình rộng mở.
Bằng hoàn toàn hòa nhập cảm quan.

5.

Một ngày nhàn hạ thơ thẩn vào tiệm sách.  Từ tốn đi từ quầy sách này qua quầy sách nọ.  Thèm đọc một cuốn sách, nhưng không biết là sẽ mua cuốn nào - Plato hay Lão Tử của triết, Octavio Paz hay Tagore của thơ, Hemingway hay Steinbeck của văn...

Cũng thế.   Sáng tạo cũng là một sự lựa chọn.  Trước khi tác phẩm thành hình, tác giả phải đắn đo với những gì mình muốn trang trải lên mặt giấy - viết về gì, viết thế nào, viết cho ai (ngoài chính mình)...

Sự lựa chọn, của người viết hay người đọc, ở ý nghĩa đơn thuần nhất trong môi trường văn chương,  thường khởi nguồn từ một niềm trân trọng và nâng niu trong tư tưởng của mỗi cá nhân đối với chính linh hồn và con tim mình.  

Ở người đọc, hạnh phúc là đón nhận từ tác phẩm những chấn động tâm linh thật sâu đậm, những thoát thai của tư tưởng về các biên giới chưa từng, những đỉnh cao hay vực sâu của ý thức...

Ở người viết, hạnh phúc là ký thác vào tác phẩm những đầy vơi của cội nguồn rung cảm, những đáy huyệt của mặc niệm tư duy, những cơn bão cuồng điên cuối chân trời khát vọng...

Sự lựa chọn nào cũng được thực hiện từ một thế đứng đơn độc.  Và riêng biệt.  Của mỗi tác giả.  Của mỗi đọc giả.

Nét đẹp của nghệ thuật là
Khi  tác phẩm trở thành
Nhịp cầu
Nối liền
Và hợp nhất
Hai sự lưa chọn đơn độc và riêng biệt đó.

Nguyễn Phước Nguyên

Tiếng Của Tôi

Tôi không biết nói.  Tôi không nghe được.  Tôi chỉ thấy được thôi.  Thế giới qua tôi chỉ là màu sắc và hình dáng trong sự im lặng cùng tận của thời gian và không gian.  Tôi không biết đến âm thanh và không biết đến sự phát âm của cái lưỡi ngay từ thuở lọt lòng.    Cha mẹ tôi đã đau khổ đến cùng cực vì biết con mình sẽ bị tật nguyền mãi mãi.  Cho nên khi tôi năm tuổi, họ mướn thầy về dạy cho tôi cách nói chuyện bằng cách ra dấu hiệu- ngôn ngữ của những người câm điếc.  Mẹ tôi còn mướn người dạy cho tôi các kiến thức phổ thông thường dạy trong trường.  Kể ra tôi cũng khá may mắn phải không bạn?  Ðến bây giờ tôi đã khá thuần thục loại ngôn ngữ bằng dấu hiệu của bàn tay, thứ ngôn ngữ duy nhất mà tôi được biết và tôi biết viết chính vì những vị giảng viên tận tình chỉ bảo.

Tôi có người yêu.  Anh ta không bị câm mà chỉ bị điếc từ lúc lên tám.  Bệnh điếc của anh không chạy chữa được.  Anh chỉ còn khả năng tiếp xúc với mọi người bằng cách nói chuyện và viết lách.  Mỗi lúc nói chuyện với tôi anh vẫn sử dụng ngôn ngữ của người câm điếc, có lẻ để cho tôi khỏi tủi hổ.  Thực sự, anh ta là thầy giáo được mẹ tôi mời tới dạy cho tôi môn Việt văn.  Anh bảo với tôi rằng tôi xinh đẹp, rằng tôi có cá tính, rằng tôi là một thiếu nữ tuyệt vời.  Anh rót cho tôi vô vàn lời êm dịu ngọt ngào bằng đôi tay kỳ ảo nhanh nhẹn của anh.  Còn tôi, tôi ghen tị với anh vì anh có thể tiếp xúc với gia đình tôi bằng cách nói chuyện.  Tôi ao ước được như anh.  Tôi khát khao muốn nghe được lời anh nói, dù chỉ là một lời mà thôi.  Thực sự, tôi yêu anh lắm.

Thế giới của tôi nhỏ hẹp lắm.  Chỉ là ba mẹ và các thầy cô giáọ  Ba mẹ tôi có gởi tôi vô trường dành cho các trẻ em bị câm điếc, song tôi khóc sướt mướt suốt trong tuần đầu vì bị các trẻ khác chọc ghẹo và vì nhớ cha nhớ mẹ.  Các thầy cô phải trả tôi về lại với gia đình vì tôi chẳng chịu học hành gì cả và khóc hoài.  Chính vì vậy mà tôi được dạy tại nhà mà thôi. 

Tôi không có bạn bè.  Người bạn thân nhất của tôi là chú chó con Lewis mà mẹ tôi mua để làm bạn với tôi.  Khi buồn, tôi ôm Lewis vào lòng, vuốt ve nó và tâm sự với nó bằng những lời câm nín không bao giờ thốt ra được.  Bạn nghĩ thử coi, tôi không buồn chán sao được khi thế giới của tôi quá nhỏ hẹp?

Anh Bình, người yêu đầu đời của tôi chính là cánh cửa thông thương giữa thế giới nhỏ hẹp của tôi với sinh hoạt sống động của những con người bình thường bên ngoài, trong đócó sinh hoạt của những người trưởng thành bị câm điếc như tôi.  Tôi biết đến hương vị của những quán cóc nơi sinh viên học sinh thường tụ họp khi tan trường hoặc rãnh rỗi; tôi biết đến những trường đại học, những phòng triển lãm mỹ thuật, tôi biết đến những nghề nghiệp mới phát triển như vẽ tranh trên lụa aó dài.  Chính anh Bình đã khuyến khích tôi nên theo nghề này vì anh thấy tranh của tôi khá đẹp.

Hồi nãy đến giờ tôi nói vòng vo tam quốc mà chỉ kể toàn chuyện của tôi.  Chuyện của tôi thực tế không  ngoài những gì tôi nhìn thấy và cảm nhận được.  Thế giới của tôi không có âm thanh và tiếng nói nên tôi chỉ có thể bộc lộ nó qua những cái vuốt ve, những phê bình, nhận xét câm nín tồn tại trong đầu óc hay qua những dòng chữ được viết ra.  Thế thôị Màu sắc, ánh sáng đó là tất cả những gì bao quanh thế giới của tôi.  Ðó là hội hoạ, là tranh ảnh, là sách báo mà tiếng sột soạt hấp dẫn của từng trang sách tôi không bao giờ nghe được.

Chuyện của tôi nếu chỉ có vậy thì tôi kể cho bạn nghe làm gì vì như vậy làm mất thì giờ của bạn vô cùng.  Thế giới của tôi một ngày kia bỗng đảo lộn tất cả.  Ðó là ngày mà tôi biết anh Bình đi chơi với người khác.  Bảo tôi ích kỷ, tôi nhỏ nhoi hay gì gì đó cũng được nhưng tôi không chấp nhận được anh san sẻ thời gian của anh cho ai, ngoài tôi.  Tôi trông thấy anh ở một quán chè nhỏ mà chúng tôi thường đi ăn chung.  Anh ngồi với một cô gái rất đẹp và anh có vẻ lờ tôị Tôi đến trước anh và hỏi ngay xem cô gái đó là ai thì anh trả lời rằng đó là bạn thân nhất của anh.  Tôi lồng lộn.  Ðối với tôi, anh là người mà tôi yêu quí kính trọng nhất.  Tôi không muốn anh có ai khác là bạn thân ngoài tôị Tôi tức giận vô cùng.  Tôi muốn thét lên một tiếng để cô bạn anh, một người không câm điếc, hiểu được nổi đau khổ của tôi.  Tự nhiên tôi mấp máy đôi môi đầy xúc động:
- AAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAAA

Lần đầu tiên trong đời, tôi bật ra được tiếng nói.  Một thứ âm điệu có vẻ nhờ nhợ trong khí quản của tôi trước khi thoát ra ngoài.  Tiếng A đau đớn vì sợ phản bộị  Tiếng A uất ức vì sợ bị lừa dối.  Bạn ơi cuối cùng tôi cũng biết nói, dù chỉ là một tiếng nói đơn thuần do sự bộc phát của nổi đau bị kềm chế.   Thế  thôi, truyện của tôi ngắn như vậy đó.

BCCB

Dưới Những Cánh Rừng Già

Cuối cùng, chúng tôi, một đám tàn quân ôm nhau mà khóc.  Có những giọt nước mắt lăn trên má khô cằn, hóp sâu, bơ phờ của người lính già.  Có những giọt lệ vẫn còn long lanh trên tròng con ngươi thất thần, đục lờ vì những đêm ngày căng thẳng trong lòng hỏa ngục.  Có giọt lệ chưa kịp lăn, lại thêm những giọt lệ khác trào ra.  Cho những người nằm xuống.  Cho những đồng đội bị thương không thể chạy theo những người thoát nạn.  Chắc là bánh xích xe tăng đã nghiến trên thân thể họ, óc nảo họ bị dập bể, vỡ vụn.  Chắc có người bị lưởi lê đâm để máu phải phụt thành tia vòi.  Hay cũng có người còn được may mắn còn nằm lại chưa chết kịp.  Không còn ai đủ thì giờ để nghĩ đến mình huống hồ là người khác.  Ðạn pháo chụp trên đầu.  Ðạn từ những khẩu súng từ chiến xa bắn trực xạ.  Và biển người xung phong.  Và ngón tay bóp vào lảy cò đến mõi nhừ, cứng đơ.  Răng muốn gãy vì phải cắn chốt lựu đạn.  Những tay trinh sát khinh mạn nhào chạy ra, như đùa giởn cùng trò chơi, không còn biết sợ là gì nữa, để cố dành lấy khẩu B40 hay súng bắn hỏa tiển Trung Cộng.  Không ai có thể ngờ là chúng tôi lại cản đường tiến của Bắc quân trong khi chúng tôi như những con chuột so với con beo, con cọp.  Thằng Nha đã chết cách chổ tôi chỉ một thước.  Thằng Minh nằm xuội bên tôi.  Hai thằng nữa đang rên rĩ gọi y tá.  Giọng viên đại đội trưởng la đến khan cả cổ, để xin tiếp viện, phi pháo.  Thiếu úy Phương, trung đội trưởng trung đội chỉ huy, cố gắng giúp ông ta điều chỉnh vụ ném bom...  Và hình ảnh ba mẹ con mất biến trong vùng lửa điên cuồng.  Trời ơi, hai chân tôi muốn rã rời.  Mắt tôi cay như xê Tôi đã thoát chết rồi sao.  Sao mà kỳ lạ vậy.  Ðừng khóc nữa, ông thượng sĩ trung đội phó. Lúc này, nếu ông muốn, ông có thể bỏ trung đội mà đi, tôi không cản ông đâu.  Cả những người lính kia nữa.

Chưa bao giờ chúng tôi cảm thấy buồn đến độ tê tái, héo úa cả ruột gan như lúc này.  Súng vẫn nổ.  Tiếng pháo vẫn vang dội ì ầm.  Khu trại gia binh, lửa đã bốc ngọn.  Mắt ai quay lại nhìn về hướng trại, mắt mờ lệ.  Lần đầu tiên tôi mới hiểu thế nào là nỗi mất mát.  Chắc là không bao giờ tôi được cơ hội trở lại thành phố ấy nữa.  Chắc là không bao giờ tôi còn trở về để ngồi trong quán cà phê La Souris blanche để nghe những hoà tấu cổ điển nữa.  Mất rồi.  Sự thật đến độ thật sững sờ.  Mới ngày nào, dễ chừng tuần trước, chúng tôi còn lái xe díp trở về, tôi còn ghé vào một động giang hồ, còn ngồi gác chân trên bàn cà phê nhìn thiên hạ, còn đêm say rượu trở về hậu cứ nhìn mấy thằng lính nhậu thịt nai với rượu đế, để chúng bắt cóc thêm một lần nữa.  Bây giờ, thầy trò thi nhau mà chạy.  Tướng cũng cuốn cờ, mà quân cũng cuốn vó.   Lúc này là lúc tôi muốn bỏ tất cả.  Tôi đã không còn đủ sức để gánh thêm cái trách nhiệm này nữa.  Tội này ai gây nên.  Lịch sữ này ai gánh chịu.  Những người lính của tôi, họ ít học, người gốc nông dân, người gốc Thượng, gốc Nùng, người bị bắt đi quân dịch, họ đâu có tội gì để gánh cái khối đá tảng của lịch sử.  Những người có trách nhiệm bây giờ ở đâu, sao máy thì bặt tăm không một lời thăm hỏi.  Hay họ đã chạy trốn rồi (Mà quả vậy, sau này tôi được biết ông trung đoàn trưởng và toàn ban tham mưu của ông đã đào tẫu hồi nửa đêm).  Thôi còn gì để mà đánh đấm.  Chỉ còn những khẩu súng M16, M60, và lưa thưa những trái lựa đạn còn sót lại.  Tôi đợi ông đại đội trưởng để nhận chỉ thị.  Mặt ông đầy những vết xước rịn máu.  Sợi dây ba chạc vẫn còn lũng lẳng bi đông nước và khẩu súng colt.  Tôi hiểu là lòng ông cũng đứt đoạn.  Vợ con ông vẫn còn kẹt ở trong thành phố.  Ông họp mấy sĩ quan trung đội trưởng lại để hỏi ý kiến.  Chúng tôi đều đồng ý phải di chuyển về tiểu khu Tuyên Ðức thay vì phải xuống duyên hải.  Thứ nhất là khoãng cách từ đây lên TÐ gần hơn một nửa so với khoãng cách về Nha Trang.  Thứ hai ở TР dù sao vẫn còn có một đơn vị lớn của sư đoàn chúng tôi bảo vệ.

Như vậy, lại thêm một lần nữa, tôi và hơn ba mươi người lính lại được sống sót.  Thêm một lần nữa tôi được tiếp tục thở và thấy đêm và ngày.  Có nên nói về sự may mắn hay giãi nghĩa về cái nghiệp của nhà Phật.  May mắn đến bao gi Và cái nghiệp thì phải trả đến bao gi Khi không, thiên binh vạn mã, ầm ầm.  Khi không, đất trời long lở.  Khi không sinh linh bị chìm ngập trong lò lửa vĩ đại để rú gào.  Ð.M cái bọn chỉ ngồi nhà đặt ra bao lời mị ng Những tên lợi dụng lon bậc để vinh thân phì da, để chơi gái đẹp, để nhảy đầm, để buôn á phiện, để bắt lính làm tài xế cho vợ cho con.  Những tên không bao giờ nghĩ đến chuyện đem cơm no áo ấm cho dân họ, chỉ nghĩ đến cách làm sao giết người càng nhiều càng tốt.  Chúng đẩy về phía trước bao nhiêu người trẻ tuổi vô tội.  Chúng khoá chân người lính cùng với khẩu đại liên.  Trời ơi, mắt tôi như thấy lại đám lính mới ở bên kia, cứ chạy tới, tiến tới rồi cả thân hình bị hất tung lên, xác banh ra tơi tầ Ngay ở bên cạnh tôi, vơi vãi ruột lòng đỏ lòm.  ÐM.  Tự nhiên tôi muốn bắn cho đã, bắn hết những cấp số đạn bên mình, rồi phủi tay, phủi hết. Nhưng tôi đành câm nín bất lực.  Tôi nhổ hoài nước miếng.  Miệng tôi lợm.  Tôi xin một điếu thuốc quân tiếp vụ từ thằng tà lọt.  Hắn lật đật bật hộp quẹt.  Gương mặt hắn đầy mụn, đầy khói nám đen lẫn mồ hôi.  Hắn lo lắng cho tôi còn hơn vợ lo lắng cho chồng.  Hắn săn sóc cho tôi còn hơn là tình nhân.  Bình ơi, rồi một ngày nào đó, mày sẽ xa tao, tao sẽ xa mày, nhưng tao sẽ không bao giờ quên được những ân tình cảm kích này.  Còn gì nữa đâu để mà bấu viú.  Còn gì nữa đâu để mà tiếp tục thầy trò.  Bây giờ, ông đại đội trưởng lại hối di chuyển.  Chúng tôi theo đường mòn vào sâu trong rừng.  Hoàng hôn còn hắt lên ánh mặt trời đỏ hực ở cuối chân trời.  Chúng tôi theo hướng Nam mà tiến.  Ðây là những nơi quá chừng quen thuộc với chúng tôi.  Cớ sao bây giờ từng thước đất là kết dính theo từng nỗi sợ hãi và lo lắng vô cùng.  Xa xa , tiếng pháo lại dội về ì ầm.  Chắc phe bên kia đã chiếm thành phố rồi.  Máy truyền tin bây giờ tràn ngập giọng nói miền Bắc, cả giọng Thanh Nghệ Tĩnh.  Ráng nhìn lại hướng đằng sau.  Ðã qua rồi cái cảm giác cuồng say với máu, no nê phấn khích trước những người bị giết.  Ðã qua rồi cái mùi khét lẹt của da thịt bị nướng và cái mùi ngây ngây của thuốc nổ như điên dại.  Ðã qua rồi tiếng hô xung phong và tiếng đạn nổ tứ bề.  Ðã qua rồi hành động của tên đồ tể khi lưởi lê đâm thọc vào tim.  Tiếng hét la đau đớn, tia máu vọt thành vòi.  Người nằm dưới bánh xích.  Tên lính tuyệt vọng trong lửa ngọn.  Ðã qua rồi những cơn ác mộng.  Như vậy tôi có quyền vui mừng để biết mình vẫn còn tiếp tục thở, tiếp tục sống, tiếp tục kiếp làm người.  Sao bây giờ tôi quá chừng run rẩy.  Tôi lắc đầu, nhắm mắt, nuốt từng khối nặng như chì.  Hai chân không muốn nhấc lên nỗi.  Khẩu súng lúc này quá nặng.  Những trái lựu đạn cũng vậy.  Không thằng lính nào lại áo quần lành lặn.  Thiếu úy Phương, trung đội trưởng trung đội chỉ huy lúc này mang cái quần rách toạt cả đáy, lộ màu vãi trắng của chiếc quần lót.  Những gương mặt của người lính Thượng, đã đen, bây giờ như bóng bởi mồ hôi, và đất  đỏ, hai đôi mắt vẫn còn hằn lên nỗi khiếp đảm.  Họ không dám tiến tới.  Và mỗi lần như thế là tôi phải thúc súng vào lưng hỗ.  

Cuối cùng, chúng tôi cũng đã liên lạc truyền tin với Trung Tâm Hành Quân tại TÐ sau cả một tuần di chuyển dưới những cánh rừng giấ Hạ sĩ nhất Bí, mang máy cho cho đại đội trưởng mừng rỡ huyên thuyên qua ống nói.  Các sĩ quan còn sống sót vây quanh hắn.  Ngực chúng tôi như ngừng đập, khi Bí cố gắng liên lạc bằng những ám danh và mật mã.  Tiếng máy sôi rè rè, khó khăn lắm mới nghe tiếng nói từ xa...  Thì ra chúng tôi đã được gặp lại hàng ngũ rồi.  Thì ra chúng tôi đã không còn cô đơn nữa rồi.  Chúng tôi ngất ngây trong một thứ cảm giác không thể nào diễn tả được.  Ðã hết rồi những tuyệt vọng cùng cực.  Ðã hết rồi những bước chân thất thểu trong rừng sâu, qua những con suối, băng qua những bụi gai, hay những bãi cỏ dại cao quá đầu người.  Ðã hết rồi màu đen đặc của rừng đêm trong những nhịp đập hỗn loạn từ trong lồng ngực.  Ôi, nước mắt chúng tôi muốn chảy.  Viên đại đội trưởng thở phào, vui ra mặt.  Bây giờ mình phải tìm nơi có dân, để đóng quân nghĩ ngơi, tắm rữa.  Ông ra lệnh.  Chúng tôi cảm thấy máu nóng chảy lại trong người.  Và chúng tôi cùng rẽ cỏ, men theo lộ về hướng quận Y.   Chúng tôi đến bìa quận thì được biết những người địa phương quân trấn đóng đã rút chạy từ lúc nào.  Trên ngọn đồi thấp vẫn còn lá cờ bay phất phới.  Ông đại đội trưởng xin lệnh được nghĩ ngơi và báo cáo tọa độ đóng quân.  Máy phát ra tiếng trả lời như một lời cam kết che chở bao bọc chúng tôi...  Chúng tôi leo lên đồi.  Ðám lính bỏ súng, ba lô, nhào ra chiếc thùng phuy chứa nước tắm hay tìm cũi khô chụm lữa nấu cơm.  Thằng Bí vẫn liên lạc với trung tâm hành quân.

Thì pháo lại rót xuống.  Tiếng rít ghê rợn cắt không khí kêu u u đến rợn người.  Tiếng la thất thanh: Pháo kích.  Rồi một tiếng nổ ầm dội lên ở vòng rào kẻm gai.  Sau đó là những tràng đạn khác rót trên đầu chúng tôi.  Sự việc quá bất ngờ đến độ chúng tôi không còn kịp mặc quần, mặc áo nữa.  Không biết bao nhiêu người bị chết hay bị thương.  Riêng tôi thì quên hẳn cặp kính hộ mạng.  Tôi tuyệt vọng cùng đôi mắt đui mù.  Tiếng rên lại nỗi dậy, đứt đoạn.  Tôi ôm cả lồng ngực, nhìn lên cao.  Tôi mếu máo cầu nguyện.  Tôi muốn nhào ra khỏi hầm, tìm lại chiếc kính.  Nhưng tôi lại run rẩy.  Bởi mỗi lần tôi cố nhỏm người lên là mỗi lần đạn pháo lại chụp xuống, như một trò chơi trên những con mồi tội nghiệp. Vâng, những con mồi tội nghiệp.  Làm sao chúng tôi biết là thị xã TÐ đã mất từ lâu, và tên sĩ quan trong trung tâm hành quân mà chúng tôi liên lạc để báo cáo, để hy vọng, để đặt hết bao nhiêu nương cậy, chính là tên địch nằm vùng đã ra lệnh pháo dập xuống đầu chúng tôi.

Trần Hoài Thư

NJ 17/9/96

Một Chuyến Rong Chơi  

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

Hôm nay là thứ năm, ngày mai là thứ sáu, sau thứ sáu thì đến cuối tuần.   Những chuỗi ngày buồn chán nối tiếp nhau, lặng lẽ trôi nhanh.

Hôm nay cảm thấy trong người không được khỏe nên Liêm gọi điện thoại vô hãng cáo bệnh, xin nghỉ trọn ngày.   Thật ra Liêm chỉ cảm xoàng thôi, nếu cố gắng thì cũng đi làm được, nhưng Liêm thấy mình xứng đáng được nghỉ trọn ngày hôm nay, sau mấy tháng trời điên đầu với cái dự án Viễn Vọng Kính Không Gian Hubble.

Liêm tung chăn, ngồi thẳng trên giường.   Có một luồng gió thổi qua cửa sổ, tạt vào mặt nghe lạnh buốt, làm Liêm hắt hơi mấy cái liền.   Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.  Liêm có cái thói quen, bất kể bốn mùa mưa gió, đêm ngủ là cửa sổ phải mở toang.   Lúc trước còn có nàng chăm sóc cho, đêm đêm đợi lúc Liêm ngủ say, nàng sẽ lén khép nhẹ cánh cửa sổ.   Bây giờ một mình một thân, có chết cũng chẳng ai hay.

Liêm đi vào closet tìm áo ấm để mặc.  Cái áo len này là của nàng mua cho Liêm nhân dịp Giáng Sinh đầu tiên hai đứa quen nhau.  Liêm đi vào bếp, mở ngăn kép tìm hộp thuốc Tylenol.  Hộp thuốc này cũng là của nàng mua cho.  Nàng biết Liêm chúa lười, chẳng bao giờ chịu lo thân.  Trước khi chia tay, nàng đã lo lắng cho Liêm từng ly từng tí.  Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.  Chắc nàng muốn làm tròn bổn phận người vợ lần chót.  Một lần rồi thôi.

Liêm lấy hàn thử biểu, đưa vào miệng ngậm.  Gần 40 độ C.  Trời!  Ðiệu này bệnh nặng chứ không phải chơi.  Cảm thấy đói cồn ruột, nhưng không biết phải làm cái gì để ăn.  Nhớ lúc trước, mấy khi đau ốm, nàng thường nấu cháo cho Liêm.  Nhưng cháo là món Liêm ghét nhất trong đòi, thà nhịn đói còn sướng hơn.  Thây Liêm ho sù sụ, thằng con phòng bên cạnh cũng thức dậy, chạy ra phòng khách, nhảy vào lòng bố nô Thằng này là con nuôi của Liêm.  Liêm tìm thấy nó vào một buổi chạy bộ sau giờ làm việc.  Thấy nó cứ chạy bám theo mình, lúc đầu Liêm cũng hơi bực, đá cho nó mấy đâ Thằng nhỏ lãnh đòn xong lăn mấy vòng kêu ăng ẳng đến phát thương.  Liêm mang nó về nhà săn sóc, đăng báo mấy tuần liền nhưng không thấy ai đến nhận, cuối cùng Liêm mang nó đến sở thú y, làm thủ tục bảo lãnh nhận nuôi nó như con cháu trong nhà.

Trong căn nhà trống vắng có thêm một hình bóng khác cũng đỡ buồn, dù đó không phải là một hình nhân mà là một hình cảu, một loại Cocker Spaniel, rất khôn và trung thành với chủ.  Ðỡ một cái nữa là cẩu vật này chỉ biết nghe, thỉnh thoảng sủa vài tiếng rồi thôi, chứ không lải nhải suốt ngày như mấy nhân vật Liêm biết qua trong đời.  Sau một ngày làm việc mệt nhọc, Liêm chỉ mong đợi đến cái cảnh thằng con vẫy đuôi chào mình trước cửa.  Sau khi chậy bộ về, Liêm sẽ làm tạm một món rau ăn qua bữa.  Dạo này Liêm muốn rèn luyện trở thành một con người thanh tao, từ thể xác đến tinh thần.  Mà muốn được như vậy, trước hết phải diệt dục bằng cách tránh ăn thịt.  Ðó là lý do tại sao các nhà sư phải ăn chay, tại sao bọn ăn rau veggie bên Mỹ này, đứa nào đứa đó hiền khô.  Còn món ăn của thằng con thì quá dễ, lúc nào cũng có sẵn trong các bao giấy.  Sau khi cơm nước xong, hai cha con quây quần trước màn ảnh TV.  Liêm vừa xem TV vừa kể chuyện cho con nghe.  Lúc nào thằng nhỏ cũng kiên nhẫn vểnh tai lắng nghe, chả biết nó có hiểu cái quái gì không.

Hôm nay thấy Liêm bệnh, thằng con ngoan ngoãn biết điều ngồi im không dám lên tiếng.  Liêm quay qua vuốt đầu nó:
- Hôm nay bố con mình có quyền đi chơi xã láng nguyên ngày. 

Thằng "Cún", cái tên Liêm đặt cho nó, nghe vậy nhảy cỡn lên sủa mấy tiếng.  Liêm mĩm cười nói tiếp:
- Lâu quá mình chưa có dịp đi chơi xa.  À!  Hình như ngoài chuyến đi Houston thăm anh CÐK và một chuyến bay lên New York thăm vợ chồng VPN hồi năm ngoái đến giờ, hình như mình chưa đi đâu xa cái thành phố Huntsville này.  Xem nào...  Hay là hôm nay mình lái xe xuống Panama City chơi.  Nghe đâu phong cảnh dưới đó đẹp tuyệt.

Liêm nói xong, giỡ bản đồ Alabama ra xem lộ trình từ Huntsville xuống Panama City.  Thằng con nhảy chồm lên người Liêm, vẫy đuôi hưởng ứng.  Liêm gắt nhẹ:
- Giang ra để tao xem bản đồ.  Hôm nay mày dở chúng gì mà hư vậy Cún...  Xem nào từ đây xuống Panama City đi Interstate 65 hai tiếng đến Birmingham, thêm hai tiếng nữa đến Montgomery, chuyển sang xa lộ 231 ở Montgomery, lái thêm ba tiếng nữa thì đến Panama City.  Như vậy mất tất cả khoảng bẩy tiếng đồng hồ.  Bây giờ là 8 giờ sáng, vừa đi vừa nghỉ thì đến đó khoảng 4, 5 giờ chiều. 

Liêm quyết định chớp nhoáng, gọi xuống Panama City giữ chỗ khách sạn, dự định đến ngày mai thứ sáu sẽ gọi vô hãng xin nghỉ thêm một ngày bệnh nữa là xong.

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

Sáng hôm sau, một ngày thứ sáu đẹp trời.  Liêm nằm tắm nắng trên chiếc ghế bố đặt ở giữa một vùng cát  trắng mênh mông ven bờ biển Panama City.  Chiều hôm qua, sau một ngày trời lái xe mệt mỏi, vừa đến Inlet Reef Club, lấy phòng xong là Liêm đánh một giấc dài mười mấy tiếng đồng hồ.

Ðẩy chiếc kính râm lên cao một tí, Liêm quay qua nhìn quanh một vòng.  Hôm nay thứ sáu, bãi biển hơi vắng vì phần đông thiên hạ còn phải đi làm.  Liêm chợt mĩm cười, nhớ đến hồi sáng khi gọi vô hãng nói chuyện với xếp, xếp đã tỏ ra rất quan tạm khi nghe tin Liêm vẫn còn ốm.  Liêm cảm thấy con người mình quá tầm thường vì vẫn còn biết nói dối.

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

Không khí ở đây thanh bình thật.  Quanh đây toàn là ông bà già đang tuổi về hưu, còn lại là du khách ngoại quốc về đây nghỉ mát.  Liêm thoa thêm dầu bắt nắng, xong nằm xuống trở lại.  Từng cơn gió biển thơm mát thỏi lên từ lòng đại dương bao la như muốn đưa Liêm vào giấc ngủ.  Trước mắt Liêm, trời và nước một màu xanh biếc an bình.  Một tuyệt tác đang trãi dài trên khoảng không bao la.  Ðẹp.  Liêm không tìm được một tĩnh từ nào hay hơn để tả lại khung cảnh trước mắt.  Ðẹp.  Ðẹp.

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

- Ðẹp!  Ðẹp quá anh ơi.

Nàng lại lay vai Liêm, chỉ tay xuống hồ:
- Anh nhìn xem kìa.  Ðẹp không?

Liêm thấy mình không còn ở Panama City nữa mà là đang nằm trên bờ hồ Folsom, Sacramento, bên cạnh người vợ mới cưới.  Liêm đứng dậy đi thẳng xuống hồ, bơi một hơi ra tuốt đằng xa.  Nàng gọi với theo:
- Anh!  Ðọi em theo với.  Sao anh bơi xa quá vậy?  Ứ ừ, không chịu đâu.  Em không biết bơi.  Anh!  Anh dạy em bơi đi.

Liêm vẫn không để ý đến nàng, chàng còn đang mãi nô đùa với sức đẩy Archimede.  Trong lúc ngụp lặn, Liêm nghe như có tiếng ai đang kêu cứu.  Liêm nhìn về phía bờ.  Nàng vừa bị sẩy chân ở một chỗ khá sâu, nàng đang vẫy vùng trong tuyệt vọng.  Liêm vùng mình bơi nhanh về hướng nàng.  Nhưng ô kìa!  Hình như có ai đang giữ lấy chân Liêm không cho chàng bơi tới.  Liêm quay lại, thấy thằng Cún đang cắn chặt chân chàng.  Liêm dùng hết sức bình sinh đạp mạnh thằng chó khốn khiếp.

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

Tiếng kêu ăng ẳng của Cún giúp Liêm thoát khỏi cơn ác mộng.  Dưới chân Liêm, Cún đang nằm dài rên rỉ.  Liêm bế nó lên, vuốt ve:
- Ồ!  Tội nghiệp thằng con trai.  Sao mày lại loay hoay dưới chân bố làm chi để bị ăn đâ Thôi cho bố xin lỗi vậy...  Ủa!  Cái gì đây?  Mày ngậm cái gì vậy Cún?  A, chiếc dép.  Chiếc dép xinh quá!  Chiếc dép của ai vậy?

Liêm quay lại sau lưng thấy có một đứa bé gái khoảng 3 tuổi đang xe tròn mắt, hết nhìn Liêm đến nhìn Cún.  Có một phụ nữ Á Ðông từ xa đi tới.  Sao trông họ giống nhau quá!  Chắc có lẽ là hai mẹ con.  Liêm quát thằng Cún bằng tiếng Việt:
- Sao mày bậy vậy Cún?  Có trả lại cho người ta ngay không nào.

Người đàn bà hơi giật mình khi nghe Liêm nói tiếng Việt.  Thằng Cún cúi đầu vẫy đuôi, xong ngoan ngoãn mang chiếc dép trả lại cho đứa nhỏ.  Người đàn bà vuốt đầu đứa bé, nói:
- Con.  Cám ơn người ta đi con. 

Lần này đến phiên Liêm ngạc nhiên.  Ðúng là chạy trời không khỏi nắng.  Ðến như ở một bãi biển vắng miền Ðông Nam nước Mỹ này vào một trưa thứ sáu Liêm cũng không phải là một người Việt Nam duy nhất.  Ðứa bé không thèm nghe lời mẹ, cầm lấy chiếc dép cười một cách thích thú, xong chạy ào theo đuổi bắt thằng Cún.

Người mẹ quay qua nhìn Liêm, nhún vai, lắc đầu.  Nàng cúi xuống, lấy chân ủi ủi đám cát vàng mịn.  Nàng sắp quay lưng đi thì Liêm lên tiếng:
- Cô.  Người Việt?

Thốt ra câu này Liêm mới thấy mình thật ngớ ngẩn. Người đàn bà gật đầu nhẹ, lại định quay đi.  Liêm hít một hơi dài, lấy giọng bình tĩnh:
- Hân hạnh được biết cô.  Tôi tên Liêm.  

- Tôi.  Vân.

 Liêm cảm nhận được sự khinh mạn trong câu trả lời cụt ngủn, thiếu lịch sự kia của người đối diện.  Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.  Ở cái xứ trai thừa gái thiếu này phần đông đàn bà Việt Nam hễ có sắc một chút thì không coi ai ra gì cầ Người đàn bà này chắc không phải ngoại lệ.  Liêm gắn cặp kính râm lên mắt, nằm trở xuống phơi nắng.  Trên cao.  Vũ trụ bao la.  Lồng lộng.  Mây.  Mây trắng.  Lững lờ trôi.  Trên tất cả đỉnh cao là sự yên bình.  Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

Nghe như có tiếng ai đang thì thầm:
- Ông về đây nghỉ mát?

Liêm chồm người lên.  Cách đấy không xa, Vân vẫn còn đó, đã ngồi hẳn xuống đất, dép lót làm chỗ ngồi.

- Tôi từ trên Huntsville xuống.  Còn cô?

- Mẹ con tôi sống ở Mobil, cách đây khoảng 3 giờ lái xe.  Ðể tôi nhớ xem nào...  Huntsville nằm ở phía bắc của tiểu bang Alabama, giáp ranh với Tennessee.  Ở đó đông người Việt không vậy ông?

Liêm bắt đầu cảm thấy được một bầu không khí cởi mở, vui vẻ trả lời:

- Tôi cũng không rõ, nhưng chắc không đông lắm đâu, chừng vài chục gia đình là cùng.  Theo tôi nghĩ, phần đông người Việt về đó vì công ăn việc làm, nếu có cơ hội về những vùng đông Việt Nam như Cali hay Texas, họ đã bỏ Huntsville từ lâu rồi.  Còn ở Mobil thì sao?  Ðể tôi nhớ xem...  Ở đó có trường đại học South Alabama, phải không ạ?

- Vâng, tôi đang theo học ở đó.

- Ở đó chắc ít Việt Nam lắm cô nhỉ?  

- Chắc cũng có vài gia đình.  Nhưng tôi không bao giờ để ý.

Vân cười gượng, nói tiếp:
- Tôi về đó để tu.  Nói thật với ông, sao bây giờ tôi sợ giao thiệp ới người Việt mình quá.

Liêm yên lặng, chả biết nói gì hơn.  Trong lúc hai người đang ngồi nói chuyện, đứa nhỏ chậy xà tới, ngã vào lòng mễ Liêm nhìn đứa bé, xong quay qua hỏi người mẹ:
- Bố cháu có ở đây không vậy cô?

Một chút giận dữ thoáng hiện lên trên đôi mắt phượng.  Người đàn bà thở dài:
- Bố nó còn sống nhưng cũng như đã chết đối với mẹ con tôi.  Ðó cũng là lý do tôi phải bỏ Cali về đây lập nghiệp.

- Cô sống ở vùng nào bên Cali vậy?

- San Jose.

Liêm bật cười thành tiếng.  

- Ông cười cái gì vậy?

 Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.  Liêm trả lời:
- Ðúng là quả đất tròn.  Tôi sống ở San Jose gần 10 năm trời, mới dọn về Alabama hồi năm ngoái.

 - Thế ạ.  Xin lỗi ông tên gì vậy?

- Liêm.

- Không, tôi muốn hỏi ông họ gị

- Bùi.

- Bùi Thanh Liêm phải không?

- Ủa!  Sao cô biết?

- Ông còn là nhà văn nữa, phải không?

- Không dám.  Thỉnh thoảng tôi cũng viết chơi vài bài đăng báo.  Nhưng...  

- Ðúng rồi!  Hóa ra là ông.

Vân tiến lại gần để nhìn Liêm cho kỹ.  Liêm phải nghiêm mặt lại thì nàng mới ngưng.  Vân ngồi trở lại xuống đất:
- Xin lỗi ông...  Bậy quá!

Vân hất mái tóc ra đàng sau, nói tiếp:
- Lúc trước tôi cũng hay đọc bài của ông đăng trên "Văn".  Hình như dạo sau này ông ít viết lắm, phải không ầ

- Ðúng.  Dạo này tôi hơi lười.  Vả lại, viết một hồi cũng cạn đề tài.

- Sống ở đây buồn chết đi thôi.  Sao ông lại bỏ Cali về đây làm chi?

- Sao cô không tự hỏi cô câu này.  Cô rời Cali vì có tâm sự riêng.  Tôi cũng có tâm sự riêng của tôi.

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

Nắng bắt đầu tắt, gió se se lạnh từ dưới biển thổi lên làm mấy lớp da của Liêm bắt đầu mọc gai.  Liêm khoác lên mình chiếc khăn lông.

- Chắc xin phép cô tôi về trước.

- Dạ, chào anh.  Xin hỏi anh Liêm có cơ hội ghé ngang Mobil bao giờ không?

 Liêm nhận thấy Vân vừa thay đổi lối xưng hô.

Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

- Có thể.  Tôi định khi nào có dịp rảnh tôi sẽ đi một vòng hết các tỉnh miền Nam dưới đây như Mobil, Pensacola, Gulf Shore, Fort Waton Beach, Port St.  Joe, Apalachicola.

Vân nhìn Liêm như chờ đợi, chờ đợi cái câu hỏi tất nhiên phải có, chẳng hạn như: "Vân cho tôi địa chỉ và số điện thoại, khi nào ghé ngang Mobil tôi sẽ liên lạc." Hai người, bốn mắt, nhìn nhau trong yên lặng.

Liêm lên tiếng trước:
- Thôi chào cô, tôi về.

Lần này.  Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.  Liêm bế xốc thằng Cún lên vai, vừa bước đi vừa đọc thần chú: "Cún cụt đuôi ai nuôi mày nhớn?  Dạ thưa bà, con nhớn mình con."

 Cũng không có gì đáng ngạc nhiên.

Bùi Thanh Liêm

Tháng 7, 1990