Mwy na thebyg rydych yn adnabod enw’r pentref a’r plwyf yma ym Mro Gŵyr wrth yr enw Llandeilo Ferwallt neu Bishopston. Ond mae ffurf Villae Sancti Teliaui de Lanmerwalt,(fferm Sant Teilo yn Llanmerwallt) OC 1131 yn dangos taw enw cynnar y lle oedd Llan Merwallt neu Llanferwallt.
Mae Llanferwallt yn cynnwys yr elfen llan (eglwys) a’r enw personol Merwallt. Roedd Merwallt yn abad yno yn ystod teyrnasiad yr esgob Euddogwy a fu farw tua’r flwyddyn OC 700. Roedd Euddogwy yn olynydd i Deilo.
Mae Llyfr Llandaf (c1160) yn cynnwys dogfen sy’n son i Forgan brenin Morgannwg rhoddi Llan Mergwallt i eglwys Sant Teilo, Llandaf. Yn ystod y dadleu tirol ffyrnig rhwng Tyddewi a Llandaf mi hawliwyd Llanferwallt gan Llandaf, ac mi ychwanegwyd Teilo at enw’r plwyf megis Llandeilo Ferwallt - er mwyn cadarnhau’r cyswllt a’r hawl. Gan mai esgob Llandaf oedd y perchenog bellach, mi gydiodd y Saeson ar yr enw Bishopston – fferm yr esgob - Bisshopeston 1299.
Mae’r ffurf ll. Deilo ar Ferwallt c1566 yn dangos ôl geirdarddiad poblogaidd. Mae’r ystyr eglwys Teilo ar ferw allt yn gam ac yn wallus. Yr enw personol Merwallt yw elfen olaf enw’r lle.
Mae’r enw Merwallt yn cynnwys yr elfennau mer a gwallt. Mae mer yn gallu golygu ‘sylwedd meddal brasterog’ a hefyd ‘ffynhonnell cryfder’. Os roedd ei wallt yn ffynhonnell cryfder iddo, mi allwn dybio roedd y Merwallt crefyddol yn debyg iawn i Samson gynt. Tybed a oedd gan Ferwallt ei Ddileila?