Woord voor woord - Karel Eykman

Woord voor woord is een populaire kinderbijbel waarvan in de afgelopen vijftig jaar 500.000 exemplaren verkocht zijn. De oorsprong van deze kinderbijbel ligt in de langlopende gelijknamige tv-serie die in 1964 voor het eerst op de buis kwam. Wim Koole, directeur van het Kerkelijk Overleg in Radio- en Televisieaangelegenheden (IKOR) vroeg vooraanstaand kinderboekenauteur Mies Bouhuys (1927-2008) om bijbelverhalen voor kinderen te bewerken. Koole wilde een programma maken waarin de verhalen voor zich spraken, want zijn uitgangspunt was dat geloof groeit zoals een boom jaarringen verzamelt. Meeleven met de hoofdpersonen werd belangrijker gevonden dan de overdracht van de geloofsleer. Naast Bouhuys werd Bert Bouman (1921-1979) om zijn medewerking gevraagd. Bouman was een veelgevraagd illustrator en een gelovig mens. Zijn tekeningen voor Woord voor woord zouden het belangrijkste onderdeel van zijn oeuvre worden. De eerste Woord voor woord-kinderbijbel kwam in 1966 uit. De toon van de verhalen sloot aan bij de tv-uitzendingen, evenals de illustraties. Het zijn korte beeldende verhalen, allemaal afkomstig uit het Oude Testament. Bouhuys vond het bewerken van bijbelverhalen een hachelijke onderneming. Toen de eerste schriftelijke uitgave van Woord voor woord verscheen kwam het tot een conflict. Bouhuys wilde God niet als een personage in haar verhalen opvoeren, maar de uitgever was van mening dat je in een kinderbijbel God niet kunt weglaten. De samenwerking werd verbroken. In 1966 neemt Karel Eykman het stokje over. Eykman is jeugdpredikant en daarnaast een succesvol schrijver, onder andere van kinder-en jeugdboeken. Eykman bewerkte veel bijbelverhalen zowel voor televisie als in druk. In 1976 worden deze verhalen gebundeld en ontstaat de Woord voor woord-bijbel in zijn huidige vorm, met de tekst van Karel Eykman en illustraties van Bert Bouman.

Eykman begint zijn bundel bijbelverhalen bij de aartsvaders. De verhalen over de schepping behandelt hij veel later. Opvallend is dat hij het scheppingsverhaal plaatst in een orale traditie van verzonnen verhalen die mensen elkaar vertellen´om de manier uit te leggen waarop God met de mensen om wil gaan.´ Voor de verhalen uit het Nieuwe Testament baseert Eykman zich op het evangelie van Lucas. Hiermee vallen er een aantal bekende Bijbelverhalen weg zoals het bezoek van de drie koningen aan de pasgeboren Jezus en de kindermoord van Bethlehem.

De Woord voor woord-kinderbijbel was destijds een belangrijke uitgave in een roerige tijd waarin volop gediscussieerd werd over geloof en opvoeding. Eykman stond een kinderbijbel voor ogen die bedoeld was voor een nieuw publiek bestaande uit ouders en kinderen voor wie de verhalen uit de Bijbel nieuw waren. Het moesten gewone verhalen zijn over bijzondere gebeurtenissen, los van toon en zonder theologische of historische uitleg. De stijl van Eykman is dan ook informeel en gericht op de lezer. Hoofdstukken beginnen met zinnen als ´Maar het hielp allemaal niets´ of ´Hoe moest het nou verder gaan?´ Hij schuwt populair taalgebruik niet en laat een farao rustig ´tja, daar zit wat in´ uitroepen. Eykman maakt veelvuldig gebruik van dialoog om het verhaal smeuïg en toegankelijk te maken:

´ Ben jij nu een koning? Schreeuwde Izebel. ´Laat jij je dat allemaal maar zeggen? Zou je die man niet eens zijn hoofd gaan afhakken? ´