IJsbarbaar - Rob Ruggenberg
Post date: Jun 16, 2013 11:48:40 AM
Het is een voorrecht om als recensent altijd een stapel recente boeken op het bureau te hebben die wachten om gelezen en besproken te worden. De stapel wordt niet op volgorde van binnenkomst weggewerkt. Er woedt een harde strijd op dat hoekje van mijn bureau en er vallen slachtoffers. Een van die slachtoffers was het boek IJsbarbaar, van Rob Ruggenberg. Het boek kwam in 2011 niet boven op de stapel en verdween zelfs van het bureau. Maar het vocht zich terug. IJsbarbaar won twee belangrijke prijzen: een Vlag en Wimpel in 2012 en de Prijs van de Jonge Jury in 2013. Bovendien werd het genomineerd voor de Thea Beckmanprijs, maar haalde, tot mijn verbazing, de shortlist niet. Genoeg redenen om het boek alsnog op kinderboekenpraatjes te bespreken. IJsbarbaar is het vierde historische jeugdboek dat Ruggenberg schreef en opnieuw neemt hij de lezer mee naar de 17e eeuw, de periode waarin Nederland de wereld ontdekt. Ruggenberg is gefascineerd door deze periode waarin verschillende culturen voor het eerst kennis met elkaar maken. Er bestaan veel beschrijvingen hoe Nederlanders tegen het vreemde aankeken, maar dat is niet wat Ruggenberg wil beschrijven. Hij is op zoek hoe de ´vreemde volkeren´ naar de Nederlanders keken. Het verhaal begint heftig. De lezer wordt meegenomen naar het Theatrum Anatonicum in Amsterdam waar professor Livinius op het punt staat in een levende jongen te snijden. Volgens de professor ligt daar geen mens, het is slechts een ´ijsbarbaar´.
De ´ijsbarbaar´ is door Hollanders meegenomen van Groenland. Ruggenberg beschrijft hoe deze jongen, Nanôk, in Groenland leefde tot de rampzalige dag aanbrak waarop hij, samen met de oude Umik, wordt ontvoerd. Umik is de angakok, de belangrijkste man in het dorp. Hij kent de wereld van de geesten en kan contact leggen met de Moeder van de Zee. Umik overleeft de reis niet, dus staat Nanôk er alleen voor in dat vreemde land met zijn witte mensen.
Nanôk verblijft enkele maanden in Nederland en maakt heel wat mee. Hij wordt een kermisattractie, een held, een bezienswaardigheid en een object van onderzoek. Maar ook vluchteling en misschien zelfs een moordenaar. Hij weet uiteindelijk een schipper te vinden die hem naar huis wil brengen, als hij tenminste zijn aandeel levert in walvissenjacht. Nanôk heeft er alles voor over om terug te kunnen keren naar zijn geboorteland en naar het meisje van wie hij houdt. Voor haar heeft hij een kostbaar geschenk.
Ruggenberg trekt de lezer direct het verhaal in en laat niet meer los. Hoewel het verhaal bol staat van de historische feiten zal de lezer in eerste instantie vooral doorlezen omdat het zo spannend is. Als kind heeft Nanôk het niet makkelijk en de lezer leeft mee met de tegenslagen en geluksmomenten in zijn harde bestaan. Als Nanôk het geluk gevonden lijkt te hebben slaat het noodlot toe en begint de avontuurlijk reis. Vaak is hij zijn leven niet zeker.
Het spannende verhaal is bevolkt met tal van levensechte personages, waarvan er een groot aantal gebaseerd zijn op historische personen. Nanôk ontmoet een aantal aardige mensen, maar heeft vooral te maken met mensen die hem slechts als een ´ijsbarbaar´ zien: iemand die weliswaar leuke kunstjes kan, maar toch een soort beest is.
Omdat Nanôk de verteller van het verhaal is wordt de hedendaagse lezer vaak verrast door zijn kijk op de dingen. Toch is het niet moeilijk met de jongen mee te voelen.
Het boek roept herinneringen op aan het beste werk van Thea Beckman, die ook graag door middel van een spannend verhaal met een bijzondere hoofdpersoon een historische gebeurtenis beschreef. Het is dan ook geen toeval dat Ruggenberg werd genomineerd voor de prijs die haar naam draagt.
IJsbarbaar
Rob Ruggenberg
Querido, 2011 € 14,95